گزارش‌نویسی و گزارش روایی

وقتی جمله کلیدی گزارش را یافتید و طوفان ذهنی‌ را هم پیاده کردید، دیگر کم‌و‌بیش می‌دانید چه‌ باید بکنید: باید راه بیفتید و اطلاعات جمع‌آوری کنید و بعد گزارشتان‌ را بنویسید و تحویل بدهید.

اغلب برای جمع‌آوری اطلاعات یک مثلت ترسیم می‌کنند، مثلثی که یک ضلعش اطلاعات موجود است، یک ضلعش آدم‌ها هستند و ضلع دیگرش را مشاهدات میدانی شما تشکیل می‌دهد.

وقتی این سه ضلع را کنار هم قرار دهید می‌توانید اطلاعات زیادی پیرامون یک موضوع جمع‌آوری کنید و گزارشی بنویسید که پر باشد از تازه‌ترین اطلاعات، نقل قول‌های مسئولان، مردم عادی و کارشناسان، پیشینه و زمینه رخدادها و توصیفات و مشاهدات.

این هفته با شیوه‌های جمع‌آوری اطلاعات آشنا می‌شوید و با مرور یک مثال به شما نشان می‌دهیم که چطور برای تهیه گزارشتان دنبال اطلاعات بروید.

اهداف این هفته

• یاد می‌گیرید چطور مصاحبه کنید.
• یاد می‌گیرید چطور مشاهداتتان را توصیف کنید.
• یاد می‌گیرید چطور در منابع مکتوب جست‌وجو کنید.
• و با بررسی یک مثال یاد می‌گیرید چطور از مثلث گردآوری اطلاعات برای تهیه گزارش استفاده کنید. 

• مرور اطلاعات موجود
  
• جمع‌آوری اطلاعات موجود
  
• مصاحبه با آدم‌ها
  
• ملاحظه‌ها در مصاحبه با آدم‌ها
  
• مشاهدات میدانی
  
• سناریوی جمع‌آوری اطلاعات برای تهیه یک گزارش
  
• خبرها و ایده‌ها
  
• سناریوی جمع‌آوری اطلاعات؛ طوفان ذهنی
  
• سناریوی جمع‌آوری اطلاعات؛ مشاهدات میدانی
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته دوم
  

به‌طور کلی، گزارش از سه بخش تشکیل می‌شود: شروع گزارش، بدنه گزارش، پایان‌بندی گزارش.

گزارش می‌تواند درباره تازه‌ترین تحولات یک رویداد باشد، می‌تواند درباره پیامدهای یک رویداد باشد، می‌تواند قصه یک نفر یا گروهی از مردم باشد یا گزارشی باشد برگرفته از مصاحبه با یک شخصیت برجسته.

موقع شروع نوشتن یک گزارش باید جمله کلیدی گزارش پیش چشمتان آشکار باشد؛ همان جمله‌ای که در یک خط توضیح می‌دهد گزارش درباره چیست؛ جمله‌ای که اغلب در متن گزارش نوشته نمی‌شود.

جمله کلیدی گزارش‌نویسی می‌تواند کمک کند که در شروع گزارش، خواننده را صاف ببرید سر اصل مطلب. جمله کلیدی در بسط گزارش هم به کمکتان می‌آید تا در روایت خود به بیراهه نروید و خواننده را سردرگم نکنید. و جمله کلیدی است که در پایان‌بندی گزارش کمک می‌کند تا آن تاثیری که باید را روی مخاطبتان بگذارید.

اهداف دوره

• با ساختار کلاسیک گزارش‌نویسی آشنا می‌شوید.
• یاد می‌گیرید چطور یک گزارش را شروع کنید، پیش ببرید و به سرانجام برسانید.
• با مراحل نوشتن گزارش آشنا می‌شوید.

• شروع گزارش
  
• بدنه گزارش
  
• پایان‌بندی گزارش
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته سوم
  

این‌روزها در دنیای روزنامه‌نگاری یکی از وظایف واگذارشده به روزنامه‌نگاران، توضیح رویدادها برای مخاطبان است؛ توضیحی که مخاطب به کمک آن دنیای اطرافش را بهتر درک کند.

این روشنگری از توضیحِ تورمِ سربه‌فلک‌کشیده برای درک آنچه گرانی بر سر زندگی روزمره مردم می‌آورد تا آلودگی هوا را دربرمی‌گیرد. 

روایت‌های روشنگرانه حتی شامل موضوعات جزئی‌تری هم می‌شوند. مثلا این روزها که سر‌و‌کله سیستم‌های محتوانویسی با استفاده از هوش مصنوعی به میان آمده، مردم برای تشخیص اینکه چه متنی را هوش مصنوعی نوشته و چه متنی را انسان، کنجکاوند. یا حتی دوست دارند بدانند بیماری‌ای که «بروس ویلیس»، بازیگر سرشناس، دچارش شده چیست و چه تاثیری روی مغز انسان می‌گذارد.

هر چه رویدادهای پیرامون ما پیچیده‌تر می‌شوند، نقش خبرنگارها به عنوان مرجعی برای روایت واقعیت با زبانی ساده، پررنگ‌تر می‌شود.

از رسانه دولتی انتظار می‌رود راه‌های محافظت از خود در برابر بیماری کووید ۱۹ را آموزش و شرح بدهد، یا انتظار می‌رود بعد از وقوع زلزله خبرنگارهایش گزارش‌های زنده و میدانی به منظور راهنمایی برای دستیابی به کمک‌های اولیه و پناهگاه‌ها تهیه کنند. در واقع گزارش‌های روشنگرانه به مخاطبان کمک می‌کنند تا در این دنیای پیچیده درک بهتری از واقعیت‌ها پیدا کنند و بتوانند برای زندگی‌شان تصمیم‌های بهتری بگیرند.

اهداف این هفته

• با گزارش‌های زمینه‌کاوی که به مخاطب نشان می‌دهند «قضیه از چه قرار است؟» و «ماجرا از کی و کجا شروع شده؟»، آشنا می‌شوید.
• یاد می‌گیرید یک گزارش پیش‌پرده یا پیش‌بینی کننده، بنویسید.
• یاد می‌گیرید یک گزارش توضیحی بنویسید.
• یاد می‌گیرید یک گزارش راستی‌آزمایی بنویسید. 

• پیش‌پرده‌نویسی بخش اول
  
• پیش‌پرده‌نویسی بخش دوم
  
• گزارش توضیحی بخش اول
  
• گزارش توضیحی بخش دوم
  
• راستی‌آزمایی بخش اول
  
• راستی‌آزمایی بخش دوم
  
• راستی‌آزمایی بخش سوم
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته چهارم
  

یکی از بزنگاه‌هایی که گزارش‌نویسی به کار جامعه و هم روزنامه‌نگاران می‌آید، لحظه‌ای است که زندگی‌های انسانی را روایت می‌کنیم.

این هفته با گزارش‌های انسانی آشنا می‌شوید و یاد می‌گیرید که چطور در دل خبرها جست‌وجو کنید و قصه‌هایی از زندگی آدم‌ها برای روایت پیدا کنید. 

اگر گزارش‌های انسانی را با گزارش‌های توضیحی درهم‌ بیامیزید آن وقت می‌توانید گزارش‌هایی بنویسید که هم تاثیرگذار باشند و هم در عین‌اینکه در ذهن مخاطب می‌مانند، زمینه رخدادها را هم برایشان به وضوح روشن می‌کنند. 

اهداف این هفته

• با گزارش‌های انسانی آشنا می‌شوید.
• یک گزارش انسانی می‌خوانید که شبکه خبری بی‌بی‌سی درباره زلزله‌زدگان جنوب ترکیه تهیه کرده است.

• اصول گزارش‌نویسی درباره مسائل انسانی
  
• ترجمه کامل گزارش «زلزله ترکیه: اجتماعی که زیر آوار یک آپارتمان از بین رفت»۱
  
• ترجمه کامل گزارش «زلزله ترکیه: اجتماعی که زیر آوار یک آپارتمان از بین رفت»۲
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته پنجم
  

گزارش‌نویسی روایی به شما کمک می‌کند تا اطلاعات را در قالبی جذاب به یادماندنی و تاثیرگذار به مخاطبان خود منتقل کنید. در سال‌های اخیر استفاده از ابزار داستان‌نویسی در روزنامه‌نگاری متداول شده است.

تنها تفاوت گزارش‌نویسی روایی با داستان‌نویسی این است که برخلاف داستان، در گزارش‌نویسی روایی با واقعیت سر و کار دارید. همچنان باید تمام اصول روزنامه‌نگاری را رعایت کنید. باید دقیق باشید، منصف باشید و با توجه به اخلاق حرفه‌ای به داستان خود سر و شکل دهید.

انسان‌ها عاشق شنیدن قصه هستند و اگر بتوانید با استفاده از عناصر داستان‌نویسی روایتی را شرح دهید، مخاطبان را شیفته گزارش‌های خود می‌کنید.

اهداف این هفته

• با قصه‌نویسی در دنیای رسانه‌ها آشنا می‌شوید.
• با عناصر داستان‌نویسی آشنا می‌شوید.
• یک گزارش روایی می‌خوانید که برنده جایزه پولیتزر شده است.
• با یک تحلیل عمیق می‌بینید که یک گزارش روایی که برنده جایزه پولیتزر شده چطور نوشته شده است.

• داستان‌نویسی در دنیای رسانه‌ها
  
• عناصر داستانی؛ پیرنگ و روایت
  
• عناصر داستان‌نویسی؛ مضمون و شخصیت‌پردازی
  
• عناصر داستان‌نویسی؛ مکان و زمان، مواجهه
  
• عناصر داستان‌نویسی؛ تعلیق، اوج
  
• عناصر داستان‌نویسی؛ گشایش
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته ششم
  

دوره گزارش‌نویسی و قصه‌گویی در دنیای رسانه‌ها را با تحلیل عمیق یک گزارش روایی به قلم «نادیا دراست» به پایان می‌بریم، گزارشی که سال ۲۰۲۱ برنده جایزه پولیتزر شده است.

خانم دراست قصه مهاجرانی را شرح می‌دهد که با عبور از یکی از خطرناک‌ترین مناطق دنیا در دل آمریکای جنوبی و مرکزی خود را به آمریکا می‌رسانند. 

او و تیم خبری‌اش در دل جنگل‌های پر گل و لای با مهاجران همراه شده‌اند و سفر آنها را با روایتی چشمگیر و نفس‌گیر مستند کرده‌اند.

خانم دراست مهارت بی‌بدیلی در قصه‌گویی، مشاهده و ثبت جزئیات دارد. او ما را پله پله با شخصیت‌ها، فضا و زمینه  داستان آشنا می‌کند و به سفری هیجا‌ن‌انگیز می‌برد.

شروع داستان بسیار تاثیرگذار است و خواننده را دعوت می‌کند تا بقیه این داستان بیش از هشت هزار کلمه‌ای را بخواند. 

همین‌طور که مهاجران پیش می‌روند و معبر دارین را طی می‌کنند، داستان هم پیش می‌رود و روی تک‌تک شخصیت‌ها نور بیشتری تابانده می‌شود و گذشته آنها عیان می‌شود. همچنین در امتداد خط اصلی داستان، خانم دراست پیشینه، اطلاعات و آمار و قصه مهاجرت از معبر دارین در آمریکای جنوبی را برای ما روایت می‌کند.

ما این گزارش را کامل ترجمه کرده‌ایم و می‌توانید از اول تا آخر آن را بخوانید. همچنین، از منظر داستان‌نویسی و گزارش‌نویسی به تحلیل این گزارش روایی پرداخته‌ایم و نشان داده‌ایم که نویسنده ‌چطور با استفاده از ابزار روزنامه‌نگاری و قصه‌گویی کلاسیک این داستان را روایت کرده است.

تحلیل این گزارش بر مبنای آموزه‌های دوره «روزنامه‌نگاری با تاکید بر زمینه خبر» و همچنین دوره «گزارش‌‌نویسی و گزارش روایی» صورت گرفته است. در نتیجه مطالعه عمیق این گزارش می‌تواند به شما نشان دهد که از ابزار روزنامه‌نگاری زمینه‌کاو و همچنین از ابزار قصه‌گویی کلاسیک چطور می‌شود برای تهیه گزارش‌های روایی استفاده کرد.

• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش اول
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش دوم
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش سوم
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش چهارم
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش پنجم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش ششم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش هفتم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش هشتم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش نهم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش دهم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش یازدهم
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش دوازدهم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش سیزدهم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش چهاردهم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش پانزدهم
  
• متن و تحلیل گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟» بخش شانزدهم
  
• «عکس گزارش «کی می‌توانیم واقعا استراحت کنیم؟»
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته هفتم