روزنامه‌نگاری تحقیقی

این هفته نگاهی می‌اندازیم به انواع گزارش‌های تحقیقی و همچنین چگونگی یافتن سوژه‌ها را بررسی می‌کنیم. همچنین به بررسی وضعیت ایران و ارزش‌های خبری بومی برای تهیه گزارش‌های تحقیقی می‌پردازیم، اینکه چطور می‌توانیم موضوعی را برای نوشتن یک گزارش تحقیقی در ایران پیدا کنیم.

همچنان گزارش تحقیقی در وهله اول یک فرضیه لازم است و در این هفته خواهیم دید که چطور می‌توان یک فرضیه نوشت و داشتن یک فرضیه برای تهیه یک گزارش تحقیقی چه مزایایی دارد.

اهداف این هفته

• می‌بینیم چه سوژه‌هایی به درد گزارش‌های تحقیقی می‌خورند؟

• می‌بینیم که در ایران چه سوژه‌هایی به درد گزارش‌های تحقیقی می‌خورند؟

• یاد می‌گیریم برای گزارشمان فرضیه تهیه کنیم.

• مرور چند نمونه از گزارش‌های تحقیقی موفق
  
• سوژه‌ گزارش‌های تحقیقی فراگیر است
  
• سوال‌هایی که باید از خود بپرسیم
  
• چه سوژه‌هایی به درد گزارش‌های تحقیقی در ایران می‌خورند؟
  
• فساد اقتصادی در ایران
  
• مشکلات تهیه گزارش تحقیقی در ایران
  
• چند نمونه از فساد در ایران
  
• نقض قوانین
  
• سو استفاده از قدرت
  
• بی‌عدالتی
  
• ناکارآمدی نهادهای حکومتی
  
• یافتن سوژه
  
• فرضیه گزارش‌های تحقیقی
  
• فرضیه چه کمکی می‌کند؟
  
• محدود کردن دایره تحقیق
  
• فرضیه‌ها را بررسی کنید
  
• داشتن چهار منبع به جای دو منبع
  
• ویژگی‌های داشتن یک فرضیه محکم
  
• خطرهای فرضیه
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته دوم
  

این هفته با شیوه‌های جست‌وجو در منابع مکتوب برای دستیابی به اطلاعات مورد نیاز گزارشتان آشنا می‌شوید. کتاب‌ها، نشریات و منابعی که در فضای آنلاین در دسترس هستند، می‌توانند کمک کنند تا رویدادها را در بستری کامل‌تر روایت کنید و گزارش‌های تحقیقی جامعی بنویسید.

اگر تحصیلات دانشگاهی داشته باشید حتما با روش تحقیق هم آشنا هستید: تحقیقات ثانویه و تحقیقات اولیه.

تحقیقات ثانویه به جست‌وجو در منابعی گفته می‌شود که از پیش وجود دارند؛ منابعی همچون کتاب‌ها، مقاله‌های دانشگاهی و هر آنچه مکتوب است. از صفحات یک وب‌سایت گرفته تا اظهارنظرها در شبکه‌های اجتماعی در بخش تحقیقات ثانویه کاربرد دارند.

تحقیقات اولیه اغلب با استفاده از منابع اولیه‌ای که در دسترس است، انجام می‌شود. در نتیجه شما باید خودتان آستین بالا بزنید و مثلا یک نظرسنجی راه بیندازید و بعد نتایج آن نظرسنجی را تحلیل کنید.

ما در این درس می‌خواهیم اول از همه به تحقیقات ثانویه بپردازیم و به نشان دهیم که برای تهیه یک گزارش تحقیقی چه منابعی در اختیار دارید.

این منابع می‌توانند شامل:

• آرشیو وزارت‌خانه‌ها و منابع دولتی

• متن قوانین

• آرشیو نشریه‌ها و خبرگزاری‌های آنلاین

• آرشیو پایان‌نامه‌ها

• وب‌سایت‌ها

• شبکه‌های اجتماعی

• کتابخانه‌های مرجع

• و ...

باشند.

اهداف این هفته

• یاد می‌گیرید که با جست‌وجو در منابع موجود اطلاعات مورد نیازتان را گردآوری کنید.
• کار با موتور جست‌وجوگر پیشرفته گوگل را یاد می‌گیرید.
• با اطلاعاتی که به عنوان یک شهروند و خبرنگار حق دسترسی به آنها را دارید، آشنا می‌شوید.

• مراکز دولتی و مراکز مرتبط با نهادهای دولتی
  
• پژوهشکده‌های مرتبط با وزارتخانه‌‌ها
  
• قوانین و مقررات
  
• از موتور جست‌وجوگر پیشرفته گوگل استفاده کنید
  
• وجه جذاب جست‌وجوی پیشرفته گوگل
  
• بانک‌های اطلاعاتی
  
• بانک مقالات ایران و نورمگز
  
• خبرگزاری‌ها و نشریات آنلاین
  
• نشریات تخصصی آنلاین و وب‌سایت‌ها
  
• دسترسی آزاد به اطلاعات
  
• شبکه‌های اجتماعی
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته سوم
  

یکی از اصلی‌ترین بخش‌های روزنامه‌نگاری دست‌یابی به مجموعه‌ای از روابط گسترده در یک حوزه خبری مشخص است. برای مثال اگر در حوزه محیط زیست کار می‌کنید، باید علاوه بر مقام‌های دولتی، با کارشناسان و اعضای نهادهای مدنی هم در ارتباط باشید. همچنین، خوب است با آدم‌های عادی‌ای در ارتباط باشید که رویدادها روی زندگی‌شان تاثیر می‌گذارد یا تاثیر گذاشته‌ است.

هر چه ارتباطات شما گسترده‌تر باشد، بهتر می‌توانید موضوعات را پوشش دهید، خبرهای دستِ اول به دست بیاورید و سرنخ‌هایی پیدا کنید که می‌توانند به کشف پنهان‌کاری‌های بزرگ بینجامند. اما برای این‌که بتوانید ارتباطات خود را گسترش دهید باید بلد باشید با اشخاص مرتبط با حوزه خبری‌تان ارتباط برقرار کنید و اعتمادشان را جلب کنید.

گفت‌وگو با منابع خبری یکی از مهم‌ترین کارهایی است که یک روزنامه‌نگار در طول دوران کاری خود انجام می‌دهد.

گفت‌وگو چه برای گرفتن نظر افراد، چه برای گرفتن اطلاعات به ما کمک می‌کند تا از زبان مردم روایت‌ها را بازگو کنیم.

انجام یک مصاحبه موفق چند مرحله دارد:

• آماده‌ شدن برای مصاحبه
• آماده‌سازی مصاحبه شونده
• انجام مصاحبه
• کارهای پس از مصاحبه، مثل تنظیم مصاحبه

برای مصاحبه‌‌های تحقیقی همچنین به مهارت‌های مختلفی نیاز دارید:

• شیوه پرسیدن سوال
• شیوه برقرار کردن اعتماد
• و گاهی هم فقط سکوت کردن می‌تواند جواب‌های خوبی به دنبال داشته باشد.

همچنین رفتار شما می‌تواند به موفقیت شما کمک کند:

• باید با مصاحبه‌شونده روراست باشید (مگر آن که دلایل محکمه‌پسندی داشته باشید که او چیزی را پنهان می‌کند. در آن صورت -البته با اجازه سردبیر- می‌توانید خودتان را شخص دیگری معرفی کنید).
• باید اعتماد به نفس داشته باشید .

همچنین یادتان باشد: شما بازجو نیستید که بخواهید با مصاحبه‌شونده مثل متهم رفتار کنید. می‌توانید هر سوالی را از او بکنید، اما نه در جایگاه بازجو و متهم.

و خود مصاحبه هم انواع و اقسام دارد:

• مصاحبه با مردم
• مصاحبه با یک تحلیلگر‌
• مصاحبه با کسی که منافع عمومی را زیر پا گذاشته است.
• مصاحبه با کسی که در دلش را می‌خواهد به روی مخاطبان باز کند.
• مصاحبه با کسی که یک مصیبت بزرگ را پشت سر گذاشته است.
• مصاحبه با یک کودک.

این هفته، با مراحل انجام مصاحبه، مهارت‌های مختلف، و انواع و اقسام مصاحبه آشنا می‌شوید.

اهداف این هفته

• یاد می‌گیرید چطور منابع خبری پیدا کنید.
• یاد می‌گیرید چطور برای انجام مصاحبه آماده شوید.
• می‌فهمید چرا مهم است که مصاحبه‌شونده را پیش از انجام مصاحبه از چند و چون مصاحبه آگاه کنید.
• یاد می‌گیرید چطور یک مصاحبه را پیش ببرید.
• با سوال‌های باز و سوال‌های بسته آشنا می‌شوید.
• با اهمیت جلب اعتماد مصاحبه‌شونده آشنا می‌شوید.
• با شیوه‌های ایجاد حس صمیمت و راحتی در فضای حاکم بر مصاحبه آشنا می‌شوید.
• با اهمیت سوال آخر آشنا می‌شوید.
• با ملاحظات پس از انجام مصاحبه آشنا می‌شوید.
• با انواع گوناگون مصاحبه آشنا می‌شوید.

1. Vox pop

• پیدا کردن منابع خبری
  
• آماده شدن برای مصاحبه
  
• آماده‌سازی مصاحبه‌شونده
  
• انجام مصاحبه
  
• جلب اعتماد مصاحبه‌شونده
  
• دایره اعتماد
  
• حقیقت را بگویید
  
• بعد از مصاحبه
  
• آیا مصاحبه‌شونده باید مصاحبه را پیش‌از‌انتشار ببیند؟
  
• توافق‌ها را قبل مصاحبه انجام دهید
  
• مصاحبه با کسی که منافع عموم را زیر پا گذاشته است
  
• انواع مصاحبه؛ مصاحبه با مردم
  
• انواع مصاحبه؛ مصاحبه با یک تحلیلگر
  
• تعصبات کسی را که با او مصاحبه می‌کنید، مشخص کنید
  
• انواع مصاحبه؛ مصاحبه با کسی که درد دلش را به روی مخاطبان باز می‌‌کند
  
• انواع مصاحبه؛ مصاحبه با یک مصیبت‌دیده
  
• انواع مصاحبه؛ مصاحبه با یک کودک
  
• انواع مصاحبه؛ مصاحبه با کسی که می‌خواهد افشاگری کند
  
• سلسله مراتب ذکر نام و سمت مصاحبه‌شونده
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته چهارم
  

بر خلاف یک قصه‌گو که اغلب داستانی تخیلی را تعریف می‌کند، گزارشگر راوی واقعیت‌هاست. برای بیان واقعیت‌ها، گزارشگر‌ اول از همه باید اطلاعات جمع کند. این اطلاعات می‌تواند مشاهدات خود او باشد، یا گفته‌های افراد یا منابع مکتوبی که گزارشگر به آنها دسترسی یافته است.

برای انعکاس واقعیت‌ها گزارشگر‌باید دقیق باشد و منصف؛ همچنین اصول اخلاق حرفه‌ای روزنامه‌نگاری را در تهیه و انتشار مطالب به کار گیرد.

این هفته به اطلاعاتی می‌پردازیم که گزارشگر‌ می‌تواند با مشاهدات میدانی جمع‌آوری کند.

اهداف این هفته

• با اهمیت جواب دادن به سوال‌های کلیدی برای تهیه گزارش آشنا می‌شوید.
• درک می‌کنید که چرا می‌گویند واقعیت نسبی است و یاد می‌گیرید که زوایای یک رویداد را بررسی کنید.
• با مهارت‌های مشاهده آشنا می‌شوید.
• یاد می‌گیرید که چطور آدم‌ها را توصیف کنید.
• یاد می‌گیرید اطلاعاتی را جمع‌آوری کنید که در خدمت گزارش باشند.

• قواعد مشاهده را رعایت کنید
  
• قاعده اول: درک ما از واقعیت نسبی است
  
• قاعده دوم: از پیش‌داوری پرهیز کنید
  
• قاعده سوم: از جانبداری پرهیز کنید
  
• قاعده چهارم: از تضاد منافع پرهیز کنید
  
• ویژگی‌های یک مشاهده موفقیت‌آمیز
  
• فرضیه گزارش تحقیقی‌تان را در نظر داشته باشد
  
• قبل از انجام مشاهدات میدانی، در میان اطلاعات جست‌وجو کنید
  
• با یافتن اتفاق‌های شبیه به هم روندها را پیدا کنید
  
• حریم خصوصی و ثبت مشاهدات
  
• نامحسوس مشاهده کنید، اما...
  
• دقت در مشاهده
  
• مشاهده آدم‌ها
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته پنجم
  

وقتی در جست‌وجوی اطلاعاتی دور از دسترس هستید، باید خودتان آستین بالا بزنید.

در دنیای تحقیقات به این کار می‌گویند تحقیقات اولیه. چون شما اولین کسی هستید که دست به این تحقیق می‌زنید.

اهداف این هفته

• یاد می‌گیرید که چطور یک پرسش‌نامه درست کنید و آن را توزیع کنید.
• یاد می‌گیرید که چطور داده‌های یک پرسش‌نامه را تحلیل کنید.

• تهیه پرسشنامه
  
• انسجام را رعایت کنید
  
• توزیع پرسشنامه
  
• تحلیل داده‌ها؛ داده‌های کمی
  
• تحلیل داده‌ها؛ داده‌های کیفی
  
• انتشار نتایج پرسشنامه
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته ششم
  

این هفته می‌خواهیم برای خط تولید گزارش تحقیقی‌مان یک استاندارد خوب در نظر بگیریم و این استاندارد سنجشی برای نتیجه نهایی کارمان بشود.

گزارش تحقیقی طی یک فرآیند تهیه می‌شود. ممکن است روزنامه‌نگاران شیوه‌های گوناگونی را برای پیش‌برد این فرایند و به نتیجه رساندنش داشته باشند؛ اما ویژگی‌های مشترک بسیاری در این روندها دیده می‌شود.

با توجه به اینکه تهیه و تحقیق گزارش تحقیقی یک فرایند طولانی و زمانبر است و هفته‌ها و گاه‌ ماه‌ها باید برای به نتیجه رساندنش زمان صرف کنید، اما اگر بی‌برنامه و بدون رعایت دستورالعمل‌ها پیش بروید احتمال نتیجه گرفتن بسیار پایین می‌آید و ممکن است نتیجه کار هم قابل دفاع نباشد.

در نتیجه باید از همان شروع کار یک برنامه مدون داشته باشید.

ما این هفته به شما کمک می‌کنیم تا گام به گام به نوشتن یک گزارش تحقیقی نزدیک شوید.

اهداف این هفته

• یاد می‌گیرید چطور برای گزارش تحقیقی خود یک استراتژی تبیین کنید.
• با ابزارهایی آشنا می‌شوید که به شما کمک می‌کنند تا اطلاعات را گردآوری و دسته‌بندی و تحلیل کنید.
• با نرم‌افزارهای مدیریت تحقیقات آشنا می‌شوید.
• یاد می‌گیرید که چطور سرنخ‌ها را دنبال کنید.
• یاد می‌گیرید که چطور اطلاعات تازه پیدا کنید.
• یاد می‌گیرید چطور برای گزارش‌ تحقیقی خود یک پیش‌نویس تهیه کنید.

• قبل از اینکه گامی بردارید...
  
• قلم و کاغذ
  
• ابزاری برای جمع‌آوری اطلاعات روی وب
  
• وسیله‌ای برای برای ضبط صدا
  
• دوربین عکاسی و فیلم‌برداری
  
• کامپیوتر
  
• برنامه‌هایی که در کامپیوترتان به آنها نیاز دارید
  
• نرم‌افزارهای مدیریت تحقیقات
  
• با تِرِلو چه کارهایی می‌توان کرد؟
  
• سرنخ‌ها را دنبال کنید
  
• با هر گام، گام بعدی را مشخص کنید
  
• گام‌های تحقیقاتی را دسته‌بندی کنید
  
• جمع‌آوری اطلاعات
  
• روایت هر بخش را جداگانه تکمیل کنید
  
• خط داستانی داشته باشید
  
• خط روایی را پیدا کنید
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته هفتم
  

وقتی  خلاصه بخش‌های مختلف گزارش تحقیقی شما  آماده شده باشند، دیگر کم و بیش فهمیده‌اید که گزارش چه حال‌و‌هوایی خواهد داشت، می‌ماند نوشتن آن. 

برای نوشتن یک گزارش تحقیقی شیوه‌های گوناگونی را می‌توانید انتخاب کنید، چرا که می‌خواهید یک گزارش خلاقانه بنویسید.

ما در میدپوینت مدیا اساس را بر این گذاشته‌ایم که هر آنچه منتشر می‌کنیم، در بستر خود معنا پیدا کند. در نتیجه در گزارشی که روایت می‌کنید، حتما باید پیشینه‌ای در آن بگنجانید تا اتفاقات در بستر خود معنا بدهند.

اهداف این هفته

• با ویژگی‌های گزارش‌های تحقیقی آشنا می‌شوید.
• می‌فهمید که یک گزارش تحقیقی چه اجزایی دارد.
• تحلیل یک گزارش درجه یک و  برنده جایزه پولیتزر را می‌خوانید.
• متن کامل یک گزارش تحقیقی را می‌خوانید که جایزه پولیتزر برده است.

• ویژگی‌های گزارش‌های تحقیقی
  
• ساختار یک گزارش تحقیقی
  
• شیوه روایی را پیش بگیرید
  
• یک گزارش تحقیقی چه اجزایی دارد؟‌
  
• کارخانه
  
• ناکارآمدی‌ها
  
• تنها کارخانه سرب فلوریدا حالا در وضعیت کنترل آسیب‌ها قرار گرفته است
  
• نگاهی به داخل تنها کارخانه ذوب سرب فلوریدا
  
• کارگران هیچ کمکی دریافت نکردند
  
• پیامدها
  
• گزارشگران سرنخ‌ها را دنبال کردند
  
• ترجمه کامل یک گزارش تمپا بی‌ تایمز
  
• ترجمه و تحلیل؛ گزارش به شیوه ساعت شنی
  
• ترجمه؛ نتایج تحقیقات
  
• ترجمه و تحلیل؛ روایت کلیات و جزییات
  
• ترجمه؛ کارگران کارخانه
  
• ترجمه و تحلیل؛ ارائه پیشینه
  
• ترجمه و تحلیل؛ در دل طوفان غبار
  
• ترجمه و تحلیل؛ نمونه‌های عینی
  
• ترجمه و تحلیل؛ فرصت دفاع
  
• ترجمه و تحلیل؛ اطلاعات بیشتر
  
• ترجمه و تحلیل؛ قوانین
  
• ترجمه و تحلیل؛ مستندات دقیق
  
• ترجمه و تحلیل؛ تصویرسازی
  
• ترجمه و تحلیل؛ سرب چطور وارد بدن می‌شود
  
• ترجمه؛ یک سم رایج
  
• ترجمه و تحلیل؛ تغییر استانداردها
  
• ترجمه و تحلیل؛ روایت کارگران
  
• ترجمه؛ فروپاشی
  
• ترجمه؛ تراژدی دامئوس
  
• ترجمه؛ اخراج دامئوس
  
• ترجمه و تحلیل؛ قصه‌‌ انسان‌ها
  
• ترجمه؛ آماده برای کار
  
• ترجمه؛ دکتر بونکر
  
• تحلیل؛ بررسی عملکرد دکتر بونکر
  
• ترجمه؛ از نظر بالینی ناکافی
  
• ترجمه و تحلیل؛ روایت تاثیرگذار
  
• ترجمه؛ ناامید و با انگیزه
  
• ترجمه؛ پاداش‌های فصلی
  
• ترجمه؛ پاکسازی بدن
  
• ترجمه و تحلیل؛ متخصصان قضاوت کنند
  
• ترجمه؛ آوردنش به خانه
  
• ترجمه؛ مسمومیت سرب در کودکان
  
• ترجمه؛ خلاصی از سرب ممکن نیست
  
• ترجمه و تحلیل؛ پایان تکان‌دهنده
  
• ترجمه کامل یک گزارش دیگر تمپا بی‌تایمز
  
• ترجمه؛ بازرسی سرسری
  
• ترجمه؛ غیبت بازرسان
  
• ترجمه؛ تماس با سرب
  
• ترجمه و تحلیل؛ ارجاع به گزارش قبلی
  
• ترجمه؛ استانداردهای قدیمی
  
• ترجمه و تحلیل؛ ناکارآمدی‌های مدیران
  
• ترجمه؛ مشکلات پابرجاست
  
• ترجمه؛ سیستم تصفیه ناکافی
  
• ترجمه؛ کیسه‌خانه
  
• ترجمه؛ «دیگه برنمی‌گردم»
  
• ترجمه؛ جمع‌آوری غیراصولی
  
• ترجمه و تحلیل؛ روح انسانی گزارش
  
• ترجمه؛ اشتباه روی اشتباه
  
• ترجمه؛ شکایت کارگران
  
• ترجمه؛ روز بازرسی
  
• ترجمه؛ آزمایش اشتباه
  
• ترجمه؛ بازرس پرونده را بست
  
• ترجمه؛ کارگران را مدیران انتخاب کردند
  
• ترجمه؛ بازرسان احضاریه صادر نکردند
  
• ترجمه؛ آخرین شکایتی که بررسی شد
  
• تحلیل؛ لایه‌های گوناگون یک ماجرا
  
• ترجمه؛ دست روی دست گذاشتن
  
• ترجمه؛ اطلاع نداشتیم
  
• ترجمه؛ نقص ایمنی مکرر و مداوم
  
• ترجمه؛ وضعیت خطرناک برخی کارگران
  
• ترجمه؛ مقدار سرب در هوا
  
• ترجمه؛ آسیب‌های بیشتر از راه رسید
  
• ترجمه؛ ماسک‌های تنفسی
  
• ترجمه و تحلیل؛ رویدادشماری
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته هشتم
  

اگر اطلاعاتی که منتشر می‌کنیم دقیق و قابل دفاع نباشند و بتوان حتی بخشی از آن را زیر سوال برد، تمام تلاش‌های چند هفته‌ای یا چند ماهۀ شما از بین می‌رود و مفسدان و قانون‌شکنان به کار خودشان ادامه می‌دهند.

در هر مرحله از تحقیق، باید مطمئن شویم اطلاعاتی که جمع‌آوری می‌کنیم دقیق هستند. از نام اشخاص و مکان‌ها گرفته تا سن و سالشان و تاریخ‌ها باید همه مستند باشند.

ممکن است منابعمان به هزار و یک دلیل اطلاعات غلط یا تحریف‌شده‌ای بدهند. در کنار همه اینها، ممکن است خودمان اطلاعاتی را اشتباه درک کنیم، آماری را اشتباه تفسیر کنیم یا سِمَت یک شخص را در گزارشمان اشتباهی بنویسیم. وقتی صحبت از روزنامه‌نگاری تحقیقی می‌شود اغلب دنبال فاش کردن فساد یا ناکارآمدی‌ها هستید، کاری بس دشوار که برای پیدا کردن اطلاعات کارآمد و مستند باید مدت‌ها جستجو کرد و آن را از میان انبوهی از داده‌های جعلی و گمراه‌کننده بیرون کشید.

آدم‌هایی که اغلب حقیقیتی را پنهان می‌کنند، حاضر نیستند با شما صحبت کنند و اطلاعاتی که در وب‌ پیدا می‌کنید، اغلب به تئوری‌های توطئه و اطلاعات جعلی آلوده است.

شما باید در چنین وضعیتی اطلاعاتی پیدا کنید که مو لای درزشان نمی‌رود و باید بتوانید دست متخلفان  را رو کنید و در جامعه‌تان تغییر ایجاد کنید.

برای این کار یا باید نبوغی جادویی داشته باشید و دروغ را روی هوا تشخیص دهید یا به مهارت‌هایی احتیاج دارید تا بتوانید اطلاعاتی را که به دست می‌آورید، راستی‌آزمایی کنید.

ما این هفته روی مهارت‌هایی تمرکز می‌کنیم که به شما کمک می‌کنند تا مو را از ماست بیرون بکشید و واقعیت را فاش و بیان کنید.

اهداف این هفته

• چطور بفهمیم که اطلاعاتی که مصاحبه‌شونده‌ها می‌دهند، درست است؟
• چطور اطلاعاتی را که روی وب و در شبکه‌های اجتماعی پیدا می‌کنیم، راستی‌آزمایی کنیم؟
• چطور با استفاده از استدلال انتقادی مصاحبه‌شوندگان را به چالش بکشید و اجازه ندهید طفره بروند.
• می‌فهمیم که سوگیری تاییدی چیست و چطور می‌شود با آن مقابله کرد؟
• از اهمیت داشتن چک‌لیست و راستی‌آزمایی گام‌به‌گام اطلاعات در طول تهیه و نوشتن و انتشار گزارش می‌گوییم.

۱. Confirmation bias

• هوشیار بُوَد هر که دانا بُوَد
  
• اطلاعات خود را از چند منبع مستقل کسب کنید
  
• استدلال انتقادی کنید
  
• چطور کار می‌کند؟‌
  
• اعتبار و شواهد را بررسی کنید
  
• بررسی آمارها و گمان‌ها
  
• اطلاعات را بررسی کنید
  
• سوگیری تاییدی
  
• مراقب باشید در دام سوگیری تاییدی نیفتید
  
• چک لیست صحت اطلاعات
  
• ثبت دقیق اطلاعات
  
• اطلاعات را از منابع دست اول بگیرید
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته نهم
  

روزنامه‌نگاران تحقیقی اغلب در هنگام تهیه گزارش با افرادی سروکار دارند که در فساد یا ناکارآمدی دست داشته‌اند؛ روزنامه‌نگار در تلاش است که با افشای این موارد از منافع عمومی دفاع کند و طبیعی است که این افراد یا نهادهای متخلف در صدد پنهان‌کاری باشند؛ در واقع هر قدر تخلف بزرگتر باشد برخورد و کارشکنی متخلفان  در برابر افشاکنندگان تندتر خواهد بود.

روزنامه‌نگاران به خاطر افشاگری و نورتاباندن روی حقیقت در گزارش‌های تحقیقی با واکنش‌های بسیاری از سوی متخلفان روبرو خواهند شد.

متخلفان اغلب به نهاد قدرت نزدیک هستند و توانایی مالی خوبی دارند. برای همین، در افتادن با آنها می‌تواند برای روزنامه‌نگاران و نشریه‌هایی که در آن کار می‌کنند، عواقبی داشته باشد.

این هفته به نکته‌هایی می‌پردازیم که می‌توانند کمک کنند تا روزنامه‌نگارها کار خود را به نحوی انجام دهند که کم‌تر دچار مشکل شوند.

اهداف هفته

• یاد می‌گیرید که گزارش‌های تحقیقی را  زیر نظر تیم حقوقی و سردبیر پیش ببرید.
• با توصیه‌های بی‌بی‌سی درباره روزنامه‌نگاری تحقیقی آشنا می‌شوید.
• با مراحل ضبط مخفیانه و ملاحظات مربوط به آن آشنا می‌شوید.

• وقتی در خفا کار می‌کنید
  
• یک توجیه محکمه‌پسند داشته باشید
  
• توصیه‌های بی‌بی‌سی برای تحقیقات حساس
  
• توصیه‌های شبکه خبری بی‌بی‌سی درباره روزنامه‌نگاری تحقیقی
  
• ضبط مخفیانه
  
• توصیه‌های بی‌بی‌سی برای ضبط مخفیانه
  
• با وکیل مشورت کنید
  
• جرائم کیفری
  
• تهمت و افترا
  
• نشر اکاذیب
  
• اقدام علیه امنیت ملی و تشویش اذهان عمومی
  
• پس یادتان باشد
  
• آزمون هفته دهم