خرداد ۱۴۰۳ سیاستگذاران انتخابات سعی کردند تبلیغات و مناظره‌ها آرام‌تر از گذشته باشد و انتقاد کم‌تری به گوش برسد. در مقابل، رسانه‌های اجتماعی صحنه آزمایش ادعاهای نامزدها بود و «راستی‌آزمایی» عبارتی آشنا برای کاربران ایرانی. بازداشت خبرنگاران منتقد نامزدها حتی در میانه مناظره‌ها ادامه داشت. چند افشاگر فساد هم زندانی شدند.
برخورد وزارت کشور با خبرنگاران: شماری از خبرنگاران خبر دادند وزارت کشور مانع پرسش خبرنگاران از نامزدها شده است. آزاده مختاری نوشت وقتی خبرنگاری از محمود احمدی‌نژاد درباره احتمال رد صلاحیتش سوال کرد، با او برخورد و از طرح سوال منع شد.
خط و نشان برای رسانه‌ها: هیئت نظارت بر مطبوعات ۱۱ خردادماه دستورالعملی برای انتخابات منتشر کرد و به رسانه‌ها و کاربران اینترنت درباره مصادیق و محتوای مجرمانه هشدار داد. در این آیین‌نامه مصادیق مجرمانه به دو بخش تقسیم شده است:
- مصادیقی که جنبه عمومی دارند و در صلاحیت کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و مدعی‌العموم است، مانند انتشار محتوا به منظور «تشویش اذهان عمومی، سیاه‌نمایی، تشویق مردم به تحریم و تجمع اعتراض‌آمیز بدون مجوز».
- مصادیقی که نیازمند شکایت شاکی خصوصی است، مانند انتشار محتوا به منظور «هتک حرمت و حیثیت و نشر اکاذیب علیه نامزدهای انتخابات».
انتشار خبر جعلی از قول بی‌بی‌سی: پس از انتشار تصویری از سعید جلیلی با لوگوی بی‌بی‌سی فارسی و تیتر «جلیلی تهدید بزرگ برای آینده اسرائیل خواهد بود»، بی‌بی‌سی خبری که در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد، جعلی خواند و بار دیگر از مخاطبانش خواست اخبار را از کانال‌های رسمی بی‌بی‌سی دنبال کنند.
طراحی متفاوت مناظره‌ها: مناظره‌های انتخاباتی امسال نسبت به دوره‌های گذشته متفاوت برگزار شد. رئیس سازمان صدا و سیما دلیل این تغییرات عمده را به حداقل رساندنِ «امکان ورود نامزدها به حواشی و بداخلاقی» اعلام کرد. همچنین در اطلاعیه شماره ۲ صدا و سیما، بایدها و نبایدهای تبلیغات در این سازمان اعلام شد که ممنوعیت‌های زیادی را شامل می‌شد: تشویش اذهان عمومی و سیاه‌نمایی، تضعیف ارزش‌ها و دستاوردهای نظام اسلامی، برنامه‌ها یا وعده‌های انتخاباتی فراتر از چارچوب قانون اساسی و استفاده از تصاویر مشترک با روح‌الله خمینی و علی خامنه‌ای.
بگومگوی یک خبرنگار با یاران احمدی‌نژاد: در پی نامزدی محمود احمدی‌نژاد برای انتخابات ریاست‌جمهوری، آمنه سادات ذبیحپور، خبرنگار صدا و سیما، او را «دوزاری» خواند و در ایکس نوشت: «به عنوان کسی که هشت سال خبرنگار برنامه‌هات بودم، ازت بیزارم!» کمی بعد، علی حسینی، وکیل احمدی‌نژاد، برای دفاع از موکلش بدون نام بردن از آمنه ذبیحپور او را به رابطه پنهانی با یک عکاس خبری در هتل نیویورک متهم کرد. در پاسخ، خانم ذبیحپور نوشت به اتهام نشر اکاذیب و تهمت ناروا از وکیل و یکی دیگر از نزدیکان آقای احمدی‌نژاد به نام حمید فیض آبادی شکایت کرده است.
وعده انتخاباتی علیه رسانه‌های حکومتی: وحید حقانیان، از مدیران بیت رهبر ایران، پیش از رد صلاحیت، در واکنش به گزارش تسنیم علیه خود، تهدید کرد که یکی از اولین اصلاحات در دولتش، تغییر ریل رسانه‌های منتسب به نهادهای حاکمیتی کشور باشد. به گفته او، این رسانه‌ها به‌طور مستقیم از بیت‌المال و بودجه نظامی کشور ارتزاق میکنند و برخلاف قانون و دستور روح‌الله خمینی، مدام در سیاست داخلی کشور دخالت میکنند.
برگزاری جلسه‌های ستاد پیشگیری از جرائم انتخاباتی: نخستین جلسه این ستاد ۲۰ خرداد ماه برگزار شد و دادستان کل کشور درباره استفاده از «امکانات و رسانه‌های بیگانه و معاند» هشدار داد. در نشست ستاد انتخابات مرکز ملی فضای مجازی با نمایندگان کاندیداها نیز بر پیشگیری و مقابله با رفتارهای مجرمانه در فضای مجازی تاکید شد.
سانسور فیلم‌های تبلیغاتی نامزدها: مصطفی پورمحمدی، نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری، با انتشار بریده‌ای از مستند تبلیغاتی‌اش درباره کیفیت و قیمت اینترنت، گفت کلیپ او در بخش‌های خبری ۲۰:۳۰ و ۲۱ صدا و سیما تقطیع شده است.
مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح‌طلبان، نیز از سانسور تکه‌هایی از مستند تبلیغاتی‌اش با نام «زد» خبر داد. همچنین گفته شد بخش‌هایی از فیلم‌های تبلیغاتی سعید جلیلی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی هم حذف شده است.
به گفته رئیس سازمان صدا و سیما، این سازمان به عنوان عضوی از کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات، اجازه دارد هر بخشی از تبلیغات را که مغایر با قانون باشد، حذف کند.
راستی‌آزمایی ادعای نامزدها در رسانه‌های جمعی: با بالا گرفتن رقابت‌های انتخاباتی، کاربران شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها، ادعاهای نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری را راستی‌آزمایی کردند.
روزنامه‌نگاران زیادی در واکنش به ادعای قالیباف درباره شکایت نکردن از خبرنگاران، اسنادی از شکایات او را منتشر کردند. روزنامه توسعه ایرانی در تیتر اول، ادعاهای قالیباف را متناقض با شواهد موجود دانست. عطاالله حافظی، همسر صبا آذرپیک روزنامه‌نگار زندانی، نوشت خانم آذرپیک با شکایت حقوقی مجلس شورای اسلامی به دستور قالیباف و شاکیان خصوصی، محاکمه شد. به گفته آقای حافظی، همسرش به‌تازگی و برای بار دوم در زندان جنینش را از دست داد.
در واکنش به صحبت‌های علیرضا زاکانی درباره اهمال دولت روحانی در دوران کرونا، کاربران رسانه‌های اجتماعی نامه مخالفان واردات واکسن کرونا را با امضای آقای زاکانی منتشر و رسانه‌های زیادی این موضوع را راستی‌آزمایی کردند. گفته‌های آقای زاکانی درباره حضور حجاب‌بان‌ها در ایستگاه‌های مترو نیز واکنش‌برانگیز و راستی‌آزمایی شد.
در نمونه‌ای دیگر، پس از آنکه روزنامه شرق مدعی شد مسعود پزشکیان تنها نامزدی است که از رخداد ۱۴۰۱ با عبارت «اعتراضات» یاد کرده، بیانیه او در مهرماه ۱۴۰۱ بازنشر شد که اعتراضات را «اغتشاش، التهاب و آشوب» توصیف کرده است.
- اگر می‌خواهید درباره ادعاها بیشتر بدانید، سایت فکت‌نامه، صحبت‌های مناقشه‌برانگیز نامزدها را راستی‌آزمایی کرده است.
هشدار پلیس فتا درباره انتخابات: رئیس پلیس فتا در یک گفت‌وگوی رادیویی به کاربران شبکه‌های اجتماعی هشدار داد انتشار و بازنشر هرگونه محتوا به منظور تشویق، تحریک یا ترغیب برای کاهش یا تحریم مشارکت، دعوت به تجمع و تحصن و هرگونه اقدام اخلالی در انتخابات جرم است. او همچنین گفت بازنشر و انتشار «نظرسنجی‌های کاذب که از مجاری غیررسمی منعکس می‌شود» جرم است.
فعالان توییتر در ستاد وحید حقانیان: حسن عباسی، روزنامه‌نگار، از حضور افرادی مانند مصطفی پورنصیری، امیر تنها، هادی کسایی‌زاده، بهروز عزیزی و حسین دهباشی در ستاد نامزدهای انتخابات خبر داد. آقای کسایی‌زاده با بازنشر این پست نوشت دعوت از کارشناس فضای مجازی و روزنامه‌نگار برای مشورت امری عادی است.
نمایش توییت‌های انتخاباتی در تلویزیون: صدا و سیما در یک بخش خبری، توییت‌های انتخاباتی روزنامه‌نگارانی مانند احسان بداغی، یاشار سلطانی، عبدالرضا داوری و مصطفی فقیهی را به عنوان مصادیق تخلف انتخاباتی نشان داد.
اعلام جرم علیه «حاشیه‌نیوز» و «بامداد نو»: دادستانی تهران مدیران مسئول «حاشیه‌نیوز» و «بامداد نو» را با اتهام «انتشار اخبار کذب درباره انتخابات» احضار و علیه آنان اعلام جرم کرد.
تبعیض علیه رسانه‌های داخلی: بابک مجیدی، خبرنگار ایلنا، در ایکس خبر داد ستاد مسعود پزشکیان، خبرنگاران رسانه‌های داخلی را به نشست خبری با حضور محمدجواد ظریف راه نداد و تنها رسانه‌های خارجی اجازه ورود داشتند.
مناقشه «تغییر» سخنان زیدآبادی در ایران اینترنشنال: پس از آنکه ایران اینترنشنال، خبری را به نقل از احمد زیدآبادی منتشر کرد، این روزنامه‌نگار، شبکه ایران اینترنشنال را به «تغییر» گفته‌هایش متهم کرد. مهدی پرپنچی، سردبیر ایران اینترنشنال در پاسخ، ویدئوی سخنان احمد زیدآبادی را درباره انتخابات منتشر کرد.
«سانسور» نامه گلرخ ایرایی: شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون ایران اینترنشنال را به سانسور نامه گلرخ ایرایی متهم کردند. خانم ایرایی در زندان نامه‌ای خطاب به اصلاح‌طلبان نوشت و آنها را به «خیانت» متهم کرد. در بخشی از این نامه، به خاندان پهلوی نیز انتقاد شده که در انعکاس این نامه در ایران اینترنشنال به این بخش اشاره نشده است؛ موضوعی که واکنش‌برانگیز شد.
قطع میکروفون مشاور پزشکیان در تلویزیون: در پی درگیری لفظی محمد فاضلی، مشاور مسعود پزشکیان با شهاب اسفندیاری، رئیس دانشکده صدا و سیما و کارشناس میزگرد انتخاباتی، میکروفون هر دو در مناظره قطع شد. آقای فاضلی به نشانه اعتراض میزگرد را ترک و در هنگام خروج میکروفون را پرت کرد. این اتفاق، مخالفت‌ها و موافقت‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی برانگیخت و کاربران با هشتگ‌هایی مانند «#عصیان_علیه_دروغ» و «#محمد_فاضلی» در این‌باره بحث کردند.
شکایت ستاد پزشکیان از مجری و کارشناس میزگرد فرهنگی: رئیس ستاد تبلیغات مسعود پزشکیان اعلام کرد از مجری و کارشناس میزگرد فرهنگی برنامه پزشکیان شکایت خواهد کرد. او رفتار مجری و کارشناس برنامه را «غیرحرفه‌ای و تنش‌زا» خواند.
بازداشت هادی کسایی‌زاده: همزمان با برگزاری دومین مناظره نامزدها، هادی کسایی‌زاده، مدیرمسئول نشریه میدان آزادی، بازداشت شد. تاکنون اطلاعاتی درباره اتهام و محل نگهداری آقای کسایی‌زاده منتشر نشده است. او در روزهای گذشته، در حساب ایکس خود انتقادهایی را از نامزدها مطرح کرده بود.
بازداشت وحید اشتری: حکم حبس وحید اشتری، فعال رسانهای اصولگرا، ۳۱ خرداد ماه اجرا و او زندانی شد. بنا بر اعلام خبرگزاری میزان، دادگاه تجدید نظر استان تهران پس از رسیدگی به پرونده‌های مربوط به سال‌های ۱۳۹۹، ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ رای قطعی یکی از پرونده‌های او را صادر کرد و آقای اشتری به ۱۴ ماه حبس محکوم شد. وحید اشتری همان روز خبر داده بود پرونده‌های بازش بدون ابلاغ، به شعبه ۱۴ تجدیدنظر منتقل و به زودی برای این پرونده‌ها رای صادر می‌شود. آقای اشتری، افشاگر سیسمونی‌گیت است و چند بار علیه محمدباقر قالیباف، افشاگری کرده است.
درخواست تذکر به دو روزنامه و چهار وبسایت خبری: کمیته رصد و پایش تخلفات انتخاباتی رسانه‌ها در تاریخ ۲۷ خردادماه به دلیل «تخطی از مفاد قانون مطبوعات و قوانین انتخابات کشور» خواستار تذکر به دو روزنامه سراسری و چهار پایگاه خبری شد.
واکنش وزیر ارتباطات به وعده‌های نامزدها: وزیر ارتباطات از کاندیداها خواست در مورد رفع فیلترینگ وعده ندهند، چرا که تصمیم در این‌باره «در اختیار دولت نیست». او گفت: «در دولت قبل هم فیلترینگ وایبر، وی‌چت، تلگرام را داشتیم و پیش از آن هم توییتر مسدود شد. کسی نمی‌تواند بگوید من نکردم و در دوره من اتفاق نیافته است. این‌ها تصمیمات کلانی است که گرفته می‌شود.»
آبان۹۸ و مسئولیت قطع اینترنت: پس از اعتراض محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی، به قطع میکروفون محمد فاضلی در تلویزیون، کاربران ایکس، لینک ویکی‌پدیای «قطع سراسری اینترنت در ۱۳۹۸» را به پست او اضافه کردند که در آن به نقش آقای آذری جهرمی در «قطع صدای مردم» اشاره می‌شد.
هک اینستاگرام اعتماد: حساب اینستاگرام اعتمادآنلاین ۲۴ خردادماه هک شد و آگهی فروش حساب اینستاگرامی اعتماد در ازای پرداخت ارز دیجیتال، در آن منتشر شد.
بازداشت خبرنگاران صدا و سیما در عربستان: دولت عربستان، شش نفر از گروه رسانهای صدا و سیما را در مدینه بازداشت و پس از یک هفته اخراج کرد. به گفته رئیس سازمان صدا و سیما، آنها در حال ضبط قرآن در مسجد النبی بازداشت شدند.
پخش بدون مجوز فوتبال در صدا و سیما: علی‌اصغر پورمحمدی، رئیس سابق شبکه سه، در برنامه تلویزیونی برمودا گفت صدا و سیما بازی رئال مادرید و بارسلونا را بدون اجازه پخش می‌کرده است. به گفته او پس از اعتراض شبکه الجزیره به این «دزدی»، صدا و سیما قول داد که بازی‌ها را داخل مرزهای ایران پخش کند و به همین خاطر، چند هزار دستگاه تلویزیونی کدینگ شد تا این پخش بدون مجوز، خارج از مرزها دیده نشود.
سانسور فیلم زن دیپلمات: صدا و سیما هنگام پخش سخنرانی نماینده روسیه در سازمان ملل متحد، سینه و گردن زنی را که در پشت سر سخنران نشسته بود، محو کرد.
دستمزد «زیر خط فقر» یوسف سلامی: خبرنگار شناخته شده صدا و سیما در یک برنامه تلویزیونی گفت بین ۱۵ تا ۱۷ میلیون تومان حقوق می‌گیرد و دستمزدش زیر خط فقر است.
تولد یک روزنامه جدید: نخستین شماره روزنامه «آگاه» به مدیرمسئولی محمدمهدی رحمتی و سردبیری امیر اسماعیلی ۱۹ خرداد روی پیشخوان مطبوعات رفت. روزنامه «آگاه» عضو جدید گروه رسانهای مهر است که مدیریت رسانه‌هایی مانند خبرگزاری مهر و روزنامه تهران‌تایمز را در اختیار دارد.
ابلاغ قانون شفافیت قوای سه‌گانه: «قانون شفافیت قوای سه‌گانه، دستگاه‌های اجرایی و سایر نهادها» ۲۱ خرداد ماه برای اجرا ابلاغ شد. براساس این قانون، دستگاه‌های مشمول وظیفه دارند داده‌ها، اطلاعات مالی، اداری، حقوقی و همه آرای قضایی را با حفظ حریم خصوصی در دسترس عموم قرار دهند. شورای امنیت کشور، شوراهای تأمین استان و شهرستان، نیروهای مسلح، وزارت اطلاعات و سازمان انرژی اتمی شامل این قانون نمی‌شوند.
تصاویر نادرست همشهری از آب‌شیرین‌کن زاهدان: در پی افتتاح یک آب‌شیرین‌کن در زاهدان، روزنامه همشهری، این خبر را در شبکه‌های اجتماعی خود، با تصاویری از آب‌شیرین‌کن در «چنای» هندوستان و آب‌شیرین‌کن شهر بندرعباس منتشر کرد که واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی را برانگیخت.
- در فکت‌نامه دراین باره بیشتر بخوانید.
پایان بدون توضیح «چندشنبه با سینا»: همزمان با مرگ ابراهیم رئیسی، پخش برنامه طنز «چندشنبه با سینا» از شبکه ام‌بی‌سی پرشیا «بدون توضیح» متوقف شد. میدپوینت درباره دلایل این تصمیم از ام‌بی‌سی پرشیا پرسید اما پاسخی دریافت نکرد. با اینکه این برنامه در شبکه ام‌بی‌سی پرشیا پخش نشد، سینا ولی‌الله برنامه ۳۳ را که تولید شده بود، در کانال یوتیوب خودش منتشر کرد. او در این قسمت، مرگ ابراهیم رئیسی را دستمایه طنز قرار داده بود. درنهایت، سینا ولی‌الله در ویدئویی کوتاه اعلام کرد این فصل برنامه به جای تکمیل ۳۵ قسمت، بعد از قسمت ۳۳ به پایان رسیده است. دلیل توقف به طور رسمی اعلام نشده اما وحید نیک‌گو، مسئول تولید بخش انیمیشن برنامه در حساب شخصی خود نوشته بود «برنامه تا بعد از چهلم رئیسی تعطیل است و در زمان مرگ قاسم سلیمانی هم تعطیل شده بود».
مزاحمت بادیگاردهای نقاب‌پوش برای خبرنگار «صدای آمریکا»: هنگام برگزاری دادگاه رمضان سلطان محمدی، کارمند دفتر حفاظت منافع جمهوری اسلامی در واشنگتن، محافظان نقاب‌پوش مانع کار و پرسش رزیتا ایراندوست، خبرنگار صدای آمریکا از خانواده و طرفداران آقای سلطان محمدی شدند. شماری از مخالفان جمهوری اسلامی، به دلیل تهدید به مرگ معترضان در یک تجمع از رمضان سلطان محمدی شکایت کرده‌اند.
وضعیت بد اینترنت: براساس آخرین گزارش اسپیدتست، رتبه ایران در جایگاه اینترنت ثابت با ۲ پله رشد به ۱۵۴ و در اینترنت همراه با ۳ پله رشد به ۷۳ رسیده است. وضعیت شهرهای بزرگ ایران مانند تهران و مشهد نیز در مقایسه با شهرهای دیگر جهان، تعریفی ندارد. این گزارش، تهران را در جایگاه ۱۱۰ و مشهد را در جایگاه ۱۱۹ اینترنت همراه قرار می‌دهد. رتبه تهران برای اینترنت ثابت، ۱۷۲ و رتبه مشهد ۱۷۷ است. گزارش اسپیدتست با آنچه کاربران از سرعت اینترنت در هفته‌های گذشته نوشته‌اند، همخوانی دارد. برای نمونه، یکی از کاربران در توصیف کیفیت اینترنت نوشت: «خرابیِ این روزهای اینترنت اختلال نیست؛ مرحله‌ی جدیدی از فیلترینگ است!»
همچنین براساس گزارشی که اندیشکده حکمرانی شریف منتشر کرده، مشکلات استفاده از شبکه اینترنت در ماه‌های گذشته افزایش یافته و ۷۷ درصد کاربران از پلتفرم‌های داخلی استفاده میکنند.
مرگ رئیسی در شارلی ابدو: نشریه فرانسوی شارلی ابدو در واکنش به مرگ ابراهیم رئیسی، چند کاریکاتور منتشر کرد. در یکی از این کاریکاتورها زنی گوشواره‌‌هایی به شکل هلی‌کوپتر دارد و در بالای صفحه نوشته شده: «ایران: زن، زندگی، آزادی هلی‌کوپتر». در کاریکاتور دیگری، که به زبان فارسی نیز در حساب ایکس شارلی ابدو منتشر شد، آمده است: «خدا وجود داره، او ما را از شر ملاها رها می‌کنه.»
بازداشت یک مدیر سابق صدا و سیما در فرانسه: بشیر بیآزار، مدیر پیشین اداره موسیقی صدا و سیما، در پاریس بازداشت شد. به نوشته خبرگزاری مهر، بازداشت آقای بشیر به دلیل فعالیت‌های ضداسرائیلی در شبکه‌های اجتماعی بوده است. مقام‌های ایرانی اعلام کرده‌اند حکم اخراج آقای بیآزار قطعی است و او باید با سرعت به تهران بازگردد. با این‌حال، شماری از زندانیان پیشین ایرانی‌ـ‌فرانسوی با شکایت از بشیر بیآزار، خواستار توقف حکم اخراج او از فرانسه شدند.
آزادی حسین رزاق: این فعال رسانهای و سیاسی، ۲۱ خردادماه و پس از نزدیک به ۳۰ ماه از زندان آزاد شد.
تبرئه یک خبرنگار در مازندران: ارسلان رسولی عمارلویی، معروف به سرگالش، خبرنگار مازندرانی پس از تحمل بیش از نیمی از دوران محکومیت تبرئه شد. آقای عمارلویی به ۶ ماه حبس محکوم شده بود.
تکذیب یک مصاحبه: پس از آنکه روزنامه گُل، گفت‌وگویی با ادموند اختر، بازیکن پیشین فوتبال را منتشر کرد، آقای اختر به ورزش۳ گفت «روحم هم خبر ندارد». او گفت: «در چند ماه اخیر تلاش کرده‌ام از گفت‌وگو با رسانه‌ها خودداری کنم و از این مصاحبه نیز بی‌اطلاعم.»
درگذشت ناهید موسوی، روزنامه‌نگار حوزه زنان: ناهید موسوی ششم خرداد در تهران درگذشت. او که ۷۰ سال داشت، روزنامه‌نگاری را سال ۱۳۵۸ با مجله «تهران مصور» شروع و پس از انقلاب نیز با نشریه‌هایی مانند آدینه، دنیای سخن، فیلم، جامعه سالم، پیام امروز، زنان و زن امروز همکاری کرد. خانم موسوی در دهه هشتاد گزارش‌های فرهنگی و ادبی برای سایت بی‌بی‌سی نوشت. به گفته سیروس علی‌نژاد، او «در عریان کردن حقایق از هر كس بی‌‌پرواتر و تواناتر بود. جانش چنان با روزنامه‌نويسی آميخته بود كه هرگاه از كارش دور می‌شد، افسردگی می‌گرفت.»
درگذشت لیلا اکبرپور، خبرنگار «دنیای اقتصاد»: لیلا اکبرپور سوم خردادماه و پس از مدت‌ها بیماری درگذشت. او خبرنگار تخصصی بیمه و بانک در روزنامه دنیای اقتصاد بود. خانم اکبرپور در دوره چهارم جشنواره بیمه و نخستین دوره جشنواره مطبوعات و رسانه اروند جایزه گرفته بود.
درگذشت نیلوفر امرایی، روزنامه‌نگار و مترجم: نیلوفر امرایی پنجم خرداد درگذشت. او از مترجمان برگزیده کتاب کودکان بود و درباره ادبیات کودک و نوجوان در رسانه‌ها گزارش می‌داد. مرگ مترجم و روزنامه‌نگار ۳۶ ساله بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشت.
محدودیت، ممنوعیت، محکومیت
بازداشت ویراستار نقطه‌گذار: حسین شنبه‌زاده فعال شبکه‌های اجتماعی و ویراستار ۱۵ خرداد در اردبیل بازداشت شد. کاربران شبکه‌های اجتماعی، به سرعت، تصویر پاسخ او را به حساب ایکس علی خامنه‌ای منتشر کردند. او که ویراستار است، در واکنش به یک یادداشت حساب رهبر جمهوری اسلامی ایران که در پایان جمله آخر نقطه نداشت، یک «نقطه» گذاشت. دادستان اردبیل بازداشت آقای شنبه‌زاده را تایید و او را «جاسوس اسرائیل و متهم متواری و تحت تعقیب وزارت اطلاعات» توصیف کرد.
خانواده شنبه‌زاده و خود او در تماس با مادرش این اتهام را رد کرده‌اند.
اجرای حکم یاشار سلطانی و صبا آذرپیک: این دو روزنامه‌نگار ۲۰ خرداد برای اجرای حکم‌هایشان بازداشت شدند. در پی اعتراض گسترده به بازداشت این دو خبرنگار، مرکز رسانه قوه قضائیه اعلام کرد آنها در پرونده‌های پرشمار، شاکیان خصوصی متعدد داشتند.
جریمه نقدی برای زینب رحیمی: زینب رحیمی، خبرنگار محیط زیست، خبر داد حکم دادگاه به او ابلاغ شده که شامل شش میلیون تومان جریمه نقدی با تعلیق یک ساله است. خانم رحیمی به دلیل نوشتن درباره آرمیتا گراوند به نشر اکاذیب متهم شده است.
اعلام جرم علیه حسین پاکدل، گوینده و بازیگر: دادستانی تهران علیه حسین پاکدل اعلام جرم کرد. او پس از مرگ ابراهیم رئیسی در اینستاگرام خود نوشته بود: «مطبخ سیاست، از مردان پُخته، استیک لاستیک می‌سازد، از مردان پَخمه، کتلت مخصوص رژیم». اتهام مجری سابق تلویزیون «برهم زدن امنیت روانی جامعه، توهین و هتاکی» اعلام شده است.
احضار مدیرمسئول جهان صنعت: روزنامه جهان صنعت به دلیل آنچه مدیرعامل خبرگزاری میزان «شیطنت» توصیف کرده، تذکر گرفت و محمدرضا سعدی، مدیرمسئول روزنامه احضار شد. به نظر می‌رسد موضوع به مرگ ابراهیم رئیسی مرتبط باشد.
تداوم بازداشت‌های مرتبط با سقوط بالگرد رئیسی: مقام‌های امنیتی و قضایی در یک ماه گذشته بارها از تذکر، احضار یا بازداشت‌های مرتبط با سقوط پرابهام هلی‌کوپتر رئیسی در شهرهای ایران سخن گفتند. با استناد به این تهدیدها شمار برخوردها تا صدها نفر تخمین می‌شود. برای نمونه، دادستان کرمان اعلام کرد در یک شبانه‌روز به ۲۵۴ نفر به خاطر توهین به سقوط بالگرد رئیسی تذکر داده شد. وبسایت هیرکانی نیز در میانه خرداد خبر داد که شمار بازداشت‌شدگان در گیلان دست‌کم ۱۹ نفر بوده است. در بوکان دو شهروند در واکنش به کشته شدن ابراهیم رئیسی بازداشت شدند. این برخوردها در تهران، چالوس، قوچان، سیستان و بلوچستان، تبریز، ملکان، آبدانان و قم ادامه داشت.
همچنین، مهتا صدری، مدیر مسئول پایگاه خبری «گیلان صدر» پنجم خردادماه، پس از انتشار یک یادداشت اینستاگرامی درباره مرگ ابراهیم رئیسی بازداشت و پس از ۱۶ روز با سپردن وثیقه آزاد شد.
اعتراض هواداران رئیسی به خبرنگار آلمانی: کاترینا ویلیتگر، خبرنگار آلمانی، در حالی که مشغول فیلمبرداری از خیابانی در تهران بود، با هجوم طرفداران رئیسی و حاضران در مراسم تشییع روبرو شد. طرفداران رئیسی، او را متهم کردند که با هدف کم‌جمعیت نشان دادن مراسم ابراهیم رئیسی از یک خیابان خالی فیلم گرفته است. آنها خانم ویلینگر را تا محل اقامتش در بلوار کشاورز تهران تعقیب کردند و سپس با تجمع در مقابل هتل و سر دادن شعار خواستار پس گرفتن این فیلم شدند.
پرونده قضایی برای هم‌میهن: دادستانی تهران به دلیل انتشار یک مطلب «توهین‌آمیز» برای غلامحسین کرباسچی، مدیرمسئول روزنامه هم‌میهن پرونده قضایی تشکیل داد. به نوشته خبرگزاری‌های تسنیم و فارس، این مطلب در صفحه اجتماعی به تاریخ ۲۱ خرداد منتشر و در آن به ابراهیم رئیسی «توهین» شده است.
تشخیص «مجرمیت» مدیر مسئول جهان صنعت: هیئت منصفه دادگاه‌های سیاسی و مطبوعاتی، محمدرضا سعدی، مدیرمسئول روزنامه جهان صنعت و صادق زیباکلام، فعال سیاسی را در اتهام «انتشار مطالب خلاف واقع» مجرم شناخت. صادق زیبا کلام سال ۱۴۰۱ در مطلبی برای روزنامه جهان صنعت با عنوان «چه کسی کیان را کشت؟» نوشته بود: «بنده اگر پلیسی بودم که دنبال اصل ماجرا و قاتل می‌گشتم حتما سخنان مادر کیان را باور می‌کردم.» نویسنده یادداشت در بخشی دیگر گفته بود: «برخی از مأموران انتظامی برای اینکه دچار تردید نشوند و به مردم شلیک کنند، از مواد روانگردان استفاده میکنند.»
محدودیت‌های اجرا در تلویزیون از زبان روشنک عجمیان: مجری سابق صدا و سیما به تازگی گفته است به دلیل استفاده از کلمه «عزیز» برای پرویز پرستویی، تذکر گرفته است. به گفته روشنک عجمیان، سال ۱۳۸۸ سازمان صدا و سیما اعلام کرده مجری زن فقط با مهمان زن صحبت کند و او «به‌خاطر همین محدودیت‌ها» اجرا را کنار گذاشته است.
محکومیت آتنا فرقدانی: وکیل این کارتونیست منتقد خبر داد. خانم فرقدانی به اتهام «توهین به مقدسات به ۵ سال و تبلیغ علیه نظام به ۱ سال حبس» محکوم شد. وکیل خانم فرقدانی دادگاه موکلش را «نمایشی» خواند.
تهدید امنیتی خبرنگار ایران اینترنشنال در سوئد: تلویزیون ایران اینترنشنال می‌گوید مهران عباسیان، خبرنگار این شبکه در سوئد، به دلیل تهدیدهای امنیتی به خانه امن منتقل شده است. به گفته آقای عباسیان، جمهوری اسلامی، یک گروه تبهکار را مامور کشتن او و یکی از همکارانش کرده است.
۲۱ سال حبس و تبعید برای ژینا مدرسی گرجی: دادگاه انقلاب سنندج، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان را به ۲۱ سال حبس و تبعید به زندان همدان محکوم کرد. ۱۰ سال از این حکم قابل اجرا است. اتهام‌های خانم گرجی «تشکیل دسته و گروه غیرقانونی با هدف براندازی، همکاری با گروه‌ها و دول متخاصم و تبلیغ علیه نظام» اعلام شده است. حکم سنگین خانم گرجی و ۱۱ فعال حقوق زنان در گیلان، واکنش‌های گسترده‌ای برانگیخت و با هشتگ «#نه_به_سرکوب_زنان» به آن اعتراض شد.
احضار رائفی‌پور به دادستانی تهران: علی‌اکبر رائفی‌پور، سخنران و فعال سیاسی اصولگرا، به اتهام «نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی» به دادستانی تهران احضار شد. به گفته مدیرعامل خبرگزاری میزان، دلیل گزارش ضابطین و احضار آقای رائفی‌پور مطالبی بوده که در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده است.
برخورد با خبرنگار در سیستان و بلوچستان: به گزارش سایت «دیار عیار»، هنگام افتتاح یک طرح دولتی در سیستان و بلوچستان، همراهان وزیر نیرو، علیرضا شهرکی، خبرنگار-عکاس «ایرنا» را به زور از سالن بیرون برده و با توهین و تهدید، برای مدتی او را در یک خودرو حبس کردند.
بازداشت فعال رسانهای در مهاباد: هژار (رسول) رحیمی، فعال رسانهای و مدیر کانال خبری «هه‌وال» پنجم خردادماه، پس از احضار به اداره اطلاعات مهاباد بازداشت شد.
محکومیت خبرنگار در جوانرود: ایرج محمدزاده، روزنامه‌نگار ساکن جوانرود، به اتهام نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی به ۲ سال حبس تعلیقی محکوم شد. به نوشته کُردپا، پرونده او بدون حق دفاع، داشتن وکیل و حتی حضور قاضی در جلسه دادگاه بررسی شد.
بازداشت موقت حسن عباسی: این خبرنگار ساکن بندرعباس نوشت با شکایت استاندار هرمزگان اول خرداد برای ساعاتی بازداشت و به قید ضمانت آزاد شده است.
سکته مغزی علی مصلحی به دلیل «فشارهای امنیتی»: شماری از نزدیکان علی مصلحی، خبرنگار ساکن کاشان، خبر دادند او در پی فشار روانی ناشی از برخوردهای غیرقانونی، سکته مغزی کرده است. به گفته نزدیکان آقای مصلحی، خانه این خبرنگار به دستور دادستان کاشان پلمپ شده و او امکان ورود به خانه‌اش را ندارد.
«شکنجه» یک عکاس در کنسولگری افغانستان: روزنامه جمهوری اسلامی در مطلبی با عنوان «گردنکشی طالبان در ایران» خبر داد که چندی پیش، یک دیپلمات طالبان، عکاسی ایرانی را به داخل کنسولگری افغانستان در مشهد کشانده و او را «شکنجه» کرده است. براساس این گزارش، در پی شکایت این عکاس، دیپلمات مذکور از ایران اخراج و شخص دیگری جایگزین شده است.
رسانه‌های افغانستان
بازداشت موقت خبرنگار در پروان: عبدالله دانش، خبرنگار پیشین رادیو دنیا و شبکه‌های تلویزیونی معارف و میترا، در ولایت پروان بازداشت و پس از دو روز آزاد شد. براساس گزارش‌ها، این خبرنگار به دلیل انتشار مطلب انتقادی در فیسبوک دستگیر شده بود، در مدت بازداشت لت‌وکوب شده است.
قتل یک خبرنگار در ارزگان: احسان‌الله پشتون، خبرنگار رادیو «شمع»، با ضربه‌های چاقو کشته شد. نزدیکان این خبرنگار به مرکز خبرنگاران افغانستان گفتند دلیل این قتل درگیری «شخصی» با بستگانش بوده است.
آزادی یک روزنامه‌نگار بعد از ۱۱۷ روز: عزت‌الله زواب، مدیرمسئول نشریه «مینه»، پس از ۱۱۷ روز از زندان آزاد شد. آقای زواب، به حمل مواد مخدر متهم شده بود. او این اتهام را نپذیرفت و در نهایت دادگاه حکم به آزادی داد.
ممنوعیت فعالیت رسانه‌های احزاب: وزارت عدلیه طالبان، فعالیت رسانه‌های متعلق به احزاب سیاسی افغانستان را ممنوع اعلام کرد. در همین راستا، در میانه خرداد، هیئتی از وزارت عدلیه طالبان وارد ساختمان تلویزیون «تمدن» شده و با استناد به «غصبی بودن زمین» و «وابستگی به حزب حرکت اسلامی» خواستار بستن این تلویزیون شدند. گفته می‌شود «مداخله برخی مقام‌های طالبان» اجرای این حکم را فعلا به تعویق انداخته است.
بیشتر بخوانید: طالبان تلویزیون تمدن و حوزه علمیه خاتم النبیین را تعطیل میکنند ــ دعوای مذهبی تهران و کابل؟
لت‌وکوب یک خبرنگار: عبدالعزیز سخی‌زاد، مجری آریانا نیوز، در فیسبوک نوشت به دست دو نفر که خود را طالب معرفی می‌کردند، لت‌وکوب شده است. او به زمان و مکان این رویداد اشاره نکرده است.
گزارش‌های خبرساز ماه
سارا سبزی، خبرنگار روزنامه هم‌میهن، در گزارش میدانی «نفس‌بریده زیر سنگ‌های ۵۰۰ تنی» وضعیت کارگران معدن شازند را یک روز پس از ریزش روایت کرد. همسر یکی از کارگران کشته‌شده گفته است: «ما شنیدیم بخشی از کوه شکاف برداشته، اما نگفتند که نروید آنجا کار کنید، ریزش دارد.»
شهرزاد همتی، خبرنگار شرق در گزارش «دیپلم پولی برای آینده‌سازان فردا» از تخلفات گسترده در امتحان نهایی بزرگسالان نوشت. یکی از معلمان در این گزارش گفته است یک دبیرستان پسرانه مشهور در منطقه ۸ تهران در اقدامی سازمان‌یافته و هماهنگ، سوال‌ها را به داوطلبان می‌فروشد.
هانیه کلهر، خبرنگار زومیت در گزارش «چرا اینترنت در چند روز اخیر اختلال بیشتری داشت؟» چرایی اختلال اینترنت در خردادماه را بررسی کرد. در این گزارش آمده است: «بسیاری از راهکارهای دور زدن فیلترینگ بر بستر آی‌پی‌وی۶ کار میکنند و محدودشدن ترافیک آی‌پی‌وی۶ عملکرد ابزارهای گذر از فیلترینگ را محدود کرده و فیلترشکن‌ها را از دسترس خارج می‌کند.»
سمانه سمیع، خبرنگار پیوست، در گزارشی درباره افراد دارای معلولیت نوشت تحریم و فیلترینگ، دسترسی دیجیتال را برای افراد معلول سخت کرده است. براساس این گزارش، دسترسی این افراد به برخی پلتفرم‌های استاندارد جهانی، به دلیل استفاده از فیلترشکن و نبود پشتیبانی به زبان فارسی، محدود شده است.
نسترن فرخه، خبرنگار شرق، در گزارش تصویری «سقوط اجباری» زندگی ۴ پناهنده افغان را روایت کرده که در ایران کارگری میکنند: «آدم‌هایی که روزی برای خود جایگاه اجتماعی خاصی در افغانستان داشتند، حالا در نگاه بسیاری، نیروهای ارزان و مطیع کشور به حساب می‌آیند که حتی حداقل‌ترین حق برای زندگی هم ندارند. متخصص‌های جوانی که به اجبار ترک وطن کردند، اما عدم فهم دیگری در جامعه، از همان ابتدا با بی‌رحمی آنها را پس می‌زند.»
گزارشی به قلم محمد در «رسانه رخشانه» ماجرای دختری را روایت کرده که به دست طالبان در غرب کابل بازداشت و جسدش در جوی آبی در پغمان پیدا شد. در گزارش آمده است: «مارینا سادات که به اتهام بدحجابی بازداشت شده بود، به دست افراد طالبان شکنجه و آزار جنسی دید و سپس به قتل رسید.»
مژده محمدی، خبرنگار رسانه رخشانه، در گزارشی با تیتر «رادیو حریت در هرات؛ فریکانس خشونت علیه زنان و صدای افراطگرایی» نوشت برنامه‌های این رادیو، خشونت علیه زنان، افراطگرایی دینی و خشونت را ترویج می‌کند.
نیره خادمی، خبرنگار اعتماد، در «بدون بیمه، با کمترین حقوق» از زندگی زنان کارگر کشاورز در خوزستان گزارش داده است. خانم خادمی نوشته است: «صحبت از امن نبودن نيسان و جاده‌ها كه می‌شود می‌گويد ديگر چاره‌ای نداريم. پولی نيست كه با آن وسيله بهتری تهيه كنيم، دست‌مان خالی است.»
خبرنگاران رخشانه در لندن در همکاری با روزنامه گاردین، گزارشی را به مناسبت هزارمین روز محرومیت دختران از تحصیلات بیش از کلاس ششم در افغانستان منتشر کردند. در بخشی از این گزارش نوشته شده است: «بنفشه فقط ۱۳ سال سن داشت که طالبان به قدرت رسیدند و خانواده‌اش تصمیم گرفتند که اگر او نتواند به مکتب برود، باید ازدواج کند. خواهرش، قدسیه می‌گوید که بنفشه را مجبور کردند با نامزدش زندگی کند. نامزد او یک انسان تندخوی هست که بنفشه را مورد خشونت و لت‌وکوب و آزار قرار می‌داد.»
جلیل رونق، خبرنگار «اطلاعات روز»، در یک گزارش تحقیقی از ناامن‌سازی هدفمند زندگی هزاره‌ها به دست طالبان نوشت. براساس این گزارش، در سه ماه اول امسال، ۱۳ مورد قتل و خودکشی در مناطق هزاره‌نشین به ثبت رسید و ۶ نفر از آنها در عملیات طالبان کشته شدند. در این مدت همچنین ۱۰۳ نفر، شامل ۱۵ فرد اسماعیلی‌مذهب در بدخشان بازداشت شدند.
خالد محمدی، خبرنگار «اطلاعات روز» در گزارشی با تیتر «کارزار امارت‌شناسی طالبان در مناطق غیرپشتون» درباره برنامه‌های رقابتی‌ـ‌‌تبلیغاتی طالبان به منظور تطهیرِ کارنامه حاکمیت خود بر افغانستان می‌نویسد.
مژده حیدری، خبرنگار «سلام وطندار»، در گزارشی تحقیقی چگونگی دسترسی زنان را به حق مالکیت و توانایی مالکیت زنان در افغانستان بررسی کرده است. براساس این گزارش، نزدیک به ۹۰ درصد زنان پاسخ‌دهنده به پرسش‌ها، مالک هیچ چیز نیستند و هیچ سرمایه‌ای ندارند.
