رویارویی ایران و اسرائیل در مهر ماه بهانه تازهای شد تا خبرنگاران در منگنه امنیتی بمانند. خبرها دیر و نادقیق منتشر میشد و در غیاب رسانه مرجع در کشور، دروغ و شایعه بازار گرمی داشت. آزار روزنامهنگاران هم ادامه داشت؛ یکی حکم شلاق گرفت، دیگری دو سال از داشتن تلفن هوشمند منع شد و ۲۱ هزار نفر در نامهای به مقامهای ایران خواستند الهه محمدی و نیلوفر حامدی به زندان برنگردند.
حاشیههای سفر دولت به نیویورک: سفر مسعود پزشکیان و تیم همراه او به نیویورک حاشیههای زیادی داشت. تعداد همراهان او در این سفر از جمله این حاشیهها بود. علیاصغر شفیعیان، مدیر وبسایت انصافنیوز نوشت: «تعداد همراهان رئیس جمهور ، نه ۱۲ نفر است و نه ۱۸۴ نفر؛ بلکه چیزی بین ۸۰ تا ۹۰ نفر است؛ شامل اعضای همراه، تشریفات، رسانه، حفاظت و گروه پرواز.»
در این سفر انتشار یک فایل صوتی از مسعود پزشکیان که در آن از کاهش تنش با اسرائیل سخن میگفت نیز سبب جنجال رسانهای در ایران شد. در نهایت، وزیر خارجه ایران، «نقل قول برخی رسانهها» را تکذیب کرد و احمد زیدآبادی، روزنامهنگار در یادداشتی از «اهداف پنهان یک جنجال رسانهای» نوشت.
ضیافت شام مسعود پزشکیان و حضور برخی چهرهها نیز واکنشبرانگیز شد. در این ضیافت، روزنامهنگاران ایرانی-آمریکایی همچون نگار مرتضوی و هومان مجد حضور داشتند.
پوشش تلویزیون ایراناینترنشنال نیز حاشیههایی آفرید. برای مثال، رسانههای داخل ایران، ویدیوئی را با عنوان «گاف خبرنگار ایراناینترنشنال» منتشر کردند که در آن خبرنگار ایراناینترنشنال به حضور همسر پزشکیان در سفر نیویورک اشاره میکرد. این در حالیاست که همسر مسعود پزشکیان سال ۱۳۷۳ درگذشته است.
در عین حال، ایراناینترنشنال، ویدیوهائی را منتشر کرد که مسعود پزشکیان و معاون حقوقی و بینالمللی وزیر امور خارجه، سوالهای خبرنگار این رسانه را بیپاسخ گذاشتند. در مقابل، ویدیوئی از پاسخ آقای پزشکیان به یک خبرنگار فارسی زبان منتشر شد و حامیان دولت نوشتند او بر خلاف ابراهیم رئیسی، در مقابل خبرنگاران پاسخگو بود.
دردسرهای اینترنت ایرانی: با وجود اعتراضهای فراوان به وضعیت اینترنت در ایران، کاربران همچنان با قطع و اختلال اینترنت روبرو بودند. بسیاری هم به مسعود پزشکیان اعتراض داشتند که «وعده داده فیلترینگ را بردارد» اما به آن عمل نکرده است. مسعود پزشکیان در نخستین جلسه شورای عالی فضای مجازی بر اجرای سیاستهای علی خامنهای در حوزه فضای مجازی تاکید کرد و دستور داد با فروشندگان فیلترشکن برخورد شود. وزیر ارتباطات نیز در پاسخ به یک خبرنگار که از او خواسته بود تا به زبان ساده درباره رفع فیلترینگ پاسخ دهد، گفت به این سوال نمیتواند پاسخ بله یا خیر بدهد، اما با تمام توان برای گشایش فیلترینگ تلاش میکند.
سازمان غیردولتی خانه آزادی در آمریکا نیز با انتشار گزارشی اعلام کرد ایران، بعد از چین و میانمار، در انتهای فهرست آزادی اینترنت در جهان قرار دارد.
مهرماه 1403 اعتراض به عملکرد دولت جدید در حوزه اینترنت شدت گرفت. روزنامه سازندگی در گزارشی از «تعلل و کمکاری» وزیر ارتباطات انتقاد کرد. فائزه مومنی، نویسنده گزارش در ایکس نوشت میخواسته پیدیاف گزارشش را برای وزیر بفرستد اما به دلیل سرعت پایین، عکس آن را فرستاده است. روزنامه اعتماد هم در گزارشی از دولت پزشکیان خواست گزارشی شفاف درباره مطالبه رفع فیلترینگ ارائه کند. مطالبهای که به اعتقاد محمد مهاجری، فعال رسانهای اصولگرا از «نقاط اشتراک میان بچههای خانوادههای مذهبی و غیرمذهبی» است. با این همه، سخنگوی دولت پزشکیان از مردم خواست صبوری کنند.
همچنین با بالا گرفتن تنش میان ایران و اسرائیل، نریمان غریب، پژوهشگر اینترنت، در ایکس نوشت نهادی بالاتر از شرکت ارتباطات زیرساخت، خواستار اعمال اختلال بر اینترنت همراه و مودمهای سیمکارتی شده است. همزمان، پست حامد هادیان، خبرنگار اعزامی تسنیم به بیروت درباره «اینترنت خوب و بیفیلتر لبنان» خبرساز شد.
در آن سو، نیما اکبرپور، خبرنگار در ایکس نوشت معاون مدیرکل نظارت بر فضای مجازی دادستانی در یک گروه پیامرسان «بله» از مقابله نظامی با استارلینک دفاع کرده است. این شخص که مهدی امیری نام دارد در مارس ۲۰۲۳ به دلیل مشارکت در سانسور و محدود کردن آزادی بیان از سوی ایالات متحده آمریکا تحریم شد.
در این لینک میتوانید گزارش جامع فیلتربان درباره سرکوبگران اینترنت را بخوانید.
تلگرام، محبوبترین در ایران: براساس گزارش یکتانت از بازاریابی دیجیتال ایران در سال ۱۴۰۲، تلگرام همچنان در صدر پیامرسانهای محبوب در ایران قرار دارد و اینستاگرام در جایگاه دوم است. این گزارش میگوید ۸۵ درصد پاسخدهندگان از پیامرسانها برای اطلاع از خبرها استفاده میکنند و شبکه اجتماعی ایکس، روزنامهها، وبسایتهای خبری و اینستاگرام در ردههای بعدی قرار دارند. در این گزارش حوزههای فعالیت صفحههای عمومی اینستاگرام فارسی در سال ۱۴۰۲ معرفی شدهاند: مد و پوشاک، سبک زندگی، اشخاص و افراد تاثیرگذار، خبرها و زیبایی و مراقبت از پوست. براساس این گزارش، تعداد صفحههای مرتبط با حوزههای زیر در طول یک سال افزایش یافته است:
- مالی و رمزارز
- صنایع دستی
- توسعه فردی
- دکوراسیون خانه و طراحی داخلی
- بازیهای ویدیوئی
نظرسنجی جدید ایسپا نیز در همین زمینه خبرساز شد؛ تازهترین نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) نشان داد علیرغم فیلترینگ، تلگرام همچنان در میان ایرانیان محبوب است و پیامرسانهای داخلی مانند ایتا، روبیکا و بله، پس از اینستاگرام، واتساپ و یوتیوب قرار دارند. براساس این نظرسنجی، تنها ۱۱.۵ درصد از دانشجویان شرکتکننده، فیلم و سریالهای تلویزیون ایران را نگاه میکنند. نتایج این نظرسنجی، واکنشبرانگیز شد و مرکز تحقیقات صدا و سیما نیز با انتشار بیانیهای، آن را تحریف واقعیت توصیف کرد.
همزمان، عباس عبدی در یادداشتی نوشت صدا و سیما، مرجعیت رسانهای ندارد. با این همه، رئیس سازمان صدا و سیما بار دیگر تاکید کرد صدا و سیما بالای ۷۰ درصد مخاطب دارد و برخی از این مساله ناراحت هستند.
تنش ایران و اسرائیل
خبری که خبر نبود: با بالا گرفتن تنشها، خبرگزاری ایرنا با ارسال پیامکهایی از «آغاز جنگ حزبالله با اسرائیل» خبر داد. این موضوع به سرعت در برخی رسانههای داخلی بازنشر شد، اما در خبرگزاریهای بینالمللی اثری از آن وجود نداشت و در نهایت به انتقاد از چگونگی فعالیت رسانههای داخلی انجامید. بسیاری آن را نتیجه «کپیپیست» خبرها بدون راستیآزمایی دانستند.
رسانههای اجتماعی مرجع اخبار: جواد دلیری، روزنامهنگار در ایکس نوشت: «منبع اکثر تصاویر شلیک موشکهای ایران در بیشتر رسانههای داخلی و حتی تلویزیون، شبکههای اجتماعیِ فیلتر شده بود... تقریبا مرجعیت رسانه روز به روز از رسانههای رسمی دورتر میشود.»
انتقاد کمسابقه در صدا و سیما: تلویزیون ایران و تلویزیون اینترنتی متعلق به سپاه، انتقادهایی به سیاستهای حکومت در پاسخ به اسرائیل مطرح کردند که کمسابقه به نظر میرسید. از حاشیههای دیگر صدا و سیما، تکذیب ادعاهای کارشناسان این سازمان بود. شبکه خبر، ادعاهای جنجالبرانگیز کارشناس نظامی یک برنامه درباره انفجار پیجرها را رد کرد. این کارشناس گفته بود حزبالله، این پیجرها را به واسطه یک شرکت ایرانی تهیه کرده است. مهدی اسداللهی پس از این اظهارنظر به دادستانی تهران احضار شد.
خوشحالی ایلان ماسک از اصلاح توییت خامنهای: در پی انتشار بخشی از بیانیه رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر پیروزی حزبالله در حساب ایکس او، کاربران اصلاحیهای را درباره کشته شدن حسن نصرالله به آن اضافه کردند که ستایش ایلان ماسک، مالک ایکس را برانگیخت.
انتقاد از خبرنگاران رسانههای فارسیزبان: گزارش نفیسه کوهنورد، خبرنگار بیبیسی فارسی از لحظه حمله به مقر مرکزی حزبالله در جنوب بیروت بازتاب گستردهای داشت. انتقادهایی نیز از رفتار خبرنگار بیبیسی مطرح شد. در مقابل، بسیاری از عملکرد او «زیر بمباران و در شرایط کاملا جنگی» دفاع کردند. داریوش رجبیان، همکار نفیسه کوهنورد، تکهای از برنامه شبکه سه تلویزیون را منتشر کرد که مجری آن گفته «حالا منتظرم نفیسه کوهنورد خودش رو برسونه به سرزمینهای اشغالی و نشون بده تصاویری که سپاه اسلام و رزمندگان ایرانی در دنیا رقم زدند.» آقای رجبیان نوشت: «همکار پرتلاشم که از معدود روزنامهنگاران حاضر در میدان جنگ است و صدا و سیما هم اهمیت حضور او را اینجا اذعان کرده.»
رفتار خبرنگاران ایراناینترنشنال نیز زیر ذرهبین بود. لیلا سامانی عکس خبرنگار ایران اینترنشنال را منتشر و او را به کار کردن برای موساد متهم کرد. سمیرا قرایی در روز جمعه که اسرائیل به مقر حماس حمله کرده بود، عکس خود را با عبارت «شبات شالوم» در اینستاگرام گذاشت که به معنای تبریک روز شنبه و تعطیلی مذهبی یهودیان است. برخی دیگری هم از برنامه حرف آخر پوریا زراعتی با تیتر «پودرسازی» انتقاد کردند.
«انتقام» در بیلبوردهای شهر: همزمان با حمله موشکی ایران به اسرائیل، سازمان زیباسازی شهرداری تهران، پوسترهایی از صفحه اول برخی روزنامهها شامل وطن امروز، تهران تایمز، همشهری، جام جم، فرهیختگان، هممیهن، صبح نو و سازندگی را در شهر نصب کرد. این روزنامهها تیترهایی همچون «بارش انتقام»، «منتقم کرار» و «معزالمومنین» در توصیف حمله ایران به کار برده بودند.
احضار بازیگر و تکذیب آن: روزنامه صبا از احضار نوید محمدزاده، بازیگر به دلیل اظهارنظر درباره پاسخ موشکی ایران خبر داد که یک روز بعد از سوی همین روزنامه تکذیب شد.
اعلام خبر کشته شدن سنوار با یک روز تاخیر: تلویزیون ایران، خبر کشته شدن یحیی سنوار را با یک روز تاخیر اعلام کرد، موضوعی که انتقاد تند عباس عبدی را برانگیخت و در اعتماد نوشت: «کلیت ماجرا این است که صدا و سیما در «تله سیاست روایتمحوری» گیر افتاده است. نقشی که برای خود تعریف کردهاند، نقش روابط عمومی است، ولی انتظار دارند که مردم آن را در نقش رسانه ببینند.»
رواج دوباره اخبار دروغ: شبکههای اجتماعی در این مدت آکنده از خبرهای جعلی و نادرست درباره تنش ایران و اسرائیل بود. در یک نمونه، خبرگزاری رسا، از زبان مولوی محمدعلی شهنوازی، امام جمعه پیشین خاش، مرگ حسن نصرالله را تسلیت گفت. آقای شهنوازی پیش از این اتفاقات در شهریور امسال درگذشته بود.
برخی خبرهای نادرست را میتوانید در وبسایت فکتنامه مشاهده کنید.
«مهاجرستیزی» در رسانهها: همزمان با بالاگرفتن موج افغانستیزی در ایران، برخی روزنامهنگاران به «دامن زدن به مهاجرستیزی» متهم شدند. انتقادهای زیادی از هادی کساییزاده، مدیرمسئول میدان آزادی، مطرح شد که یادداشتهایی علیه شهروندان افغانستان نوشته بود. بسیاری از ادعاهای آقای کساییزاده راستیآزمایی و رد شد. در نمونهای دیگر، زهرا کشوری، روزنامهنگار حوزه میراث فرهنگی در ایکس نوشت: «کسانی که موافق حضور افغانها در کشور هستند یک مدت توی محلههایی که در دست افغانهاست زندگی کنند. شاید آن موقع به آن نقطه مشترکی که هر لحظه بچهها و خودتون نگران یک آسیب و یک اتفاق بودید رسیدید و مسالهای که سلامت و امنیت کشور را نشانه رفته جور دیگری دیدید. مهاجرپذیری چیز دیگری است.»
منصور ایرانپور، روزنامهنگار کرمانی نیز با انتشار یک ویدیو خواستار اخراج افغانهای از استان کرمان شده است.
در این مدت، یادداشتها و گزارشهای متعددی نیز در روزنامهها و سایتها منتشر شده که حاوی نفرتپراکنی بوده است. برای نمونه، هممیهن در یادداشت «تعداد نامعلوم مهاجران غیرقانونی در ایران» درباره عبور «بیحدو حصر و غیرقانونی» افغانستانیها از مرزهای ایران ابراز نگرانی کرد. روزنامه شرق نیز در مطلبی با نام «فضای تنگ کار» نوشت که جمعیت کارگری اتباع غیرقانونی در حال افزایش است.
در رسانههای اینترنتی ایران چندین بحث و گفتوگو درباره این موضوع برگزار شد که یکی از آنها مناظره حسام سلامت، جامعهشناس و هادی کساییزاده، روزنامهنگار بود. دیدارنیوز همچنین از شهروندان افغان مقیم ایران هم برای مناظره دعوت کرده بود.
مدیرعامل جدید ایرنا: حسین جابری انصاری، سخنگوی وزارت امور خارجه در دولت روحانی به عنوان مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) منصوب شد، انتصابی که واکنشهای منفی اهالی رسانه را برانگیخت. محمدجواد روح، سردبیر روزنامه هممیهن در یادداشتی، این انتصاب را «ناامیدکننده» توصیف کرد و نوشت سوابق کاری و ویژگیهایی چون ملاحظهکاری و محافظهکاری آقای انصاری، تناسبی با جایگاه پرتنش مدیریت رسانه ندارد که نیازمند جسارت و تطور همراه با هوشمندی است.
«خبر غلط شرعی نیست»: خبرگزاری فارس، حکمی از علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی را منتشر کرده است که در آن حکم شرعی نشر خبر غلط با هدف خدمت به نظام را بررسی میکند. او در این حکم میگوید که صرف مفید بودن خبر برای نظام اسلامی، مجوزی برای نشر آن نیست و ضرر حاصل از آشکار شدن نادرستی آن میتواند جبرانناپذیر باشد.
حق دسترسی کودکان به اطلاعات: نشست مشترک انجمن حمایت از حقوق کودکان، انجمن صنفی روزنامهنگاران و گروه جامعهشناسی حقوق انجمن جامعهشناسی ایران، ۱۸ مهرماه با حضور نویسندگان، روزنامهنگار و فعالان حقوق کودک برگزار شد. علیاصغر سیدآبادی، نویسنده در این نشست گفت: «در ایران و جنبش ۱۴۰۱ یکی از جلوههای بیرونی شنیده شدن صدای کودکان و نوجوانان در خانه بود و البته بهنحوی در مدرسه، ولی در ساختارهای قدرت سیاسی شنیده نشده است. اگر براساس کنوانسیون حقوق کودک نگاه کنیم، بچهها هم حق دسترسی به اطلاعات و دانش را دارند.»
قدردانی از پیام ما: جشنواره ملی وجدان محیط زیست از روزنامه پیام ما به عنوان «رسانه تخصصی توسعه پایدار و گردشگری مسئولانه» تقدیر کرد. سردبیر پیام ما در این مراسم از فعالان حوزه محیط زیست خواست که این رسانه را متعلق به خود بدانند.
روزنامه جدید علیرضا زاکانی: امتیاز هفتهنامه پنجره، پس از هشت سال توقیف، به روزنامه تغییر کرد. گفته میشود پیام تیرانداز، مدیرعامل خبرگزاری فارس به عنوان مدیر مسئول معرفی شده است. هفتهنامه پنجره به صاحبامتیازی علیرضا زاکانی، شهردار تهران، در سال ۱۳۸۲ منتشر شد و حالا که فعالیت خود را با امتیاز جدید، پس از سالها تعطیلی، از سر گرفته است، شماری این پرسش را مطرح کردهاند که آقای زاکانی با کدام «لابی» توانسته ماده ۱۶ قانون مطبوعات را دور بزند. براساس این ماده، منتشر نشدن منظم نشریه در یک سال سبب لغو پروانه آن میشود.
استانداریها و رسانهها: علیاصغر شفیعیان، مدیر انصافنیوز و چهره نزدیک به مسعود پزشکیان، در ایکس نوشت: «بعضی استانداریها از جمله یزد در دولت قبل یا مستقیما از رسانهها شکایت میکردند یا نامه مینوشتند و از دادستانی میخواستند که شکایت کند. امیدوارم این رویه در استانداریها در این دولت تغییر کند.» در زیر این پست هم شماری از روزنامهنگاران در این باره صحبت کردند. از جمله توحید مهدوی، روزنامهنگار نوشت: «بعضیها هم به مدیران ادارات میگفتند تا خبرنگاران منتقد شاغل در آن اداره را تحت فشار قرار دهند یا در صورت امکان اخراجش کنند.»
اظهارنظرجنجالی مدیر تلویزیون دولتی ترکیه: زاهد سوباجی، مدیرکل سازمان رادیو و تلویزیون ترکیه (TRT) ابراز امیدواری کرد شبکه تیآرتی فارسی تا پایان سال جاری میلادی آغاز به کار کند و دو بار در حین سخنرانی گفت: «ما باید ایران را پریشان کنیم.» این سخنان جنجالی، واکنش معاون برونمرزی صداوسیما را برانگیخت و در ایکس نوشت: «ما در صداوسیما امیدواریم که مقامات ترکیه به طور مناسبی این اظهارات را محکوم کرده و در این باره شفافسازی کنند.» با این حال، دولت ترکیه به طور رسمی واکنشی نشان نداد و رئیس مرکز ارتباطات ریاست جمهوری کشور ترکیه در گفتوگوی تلفنی با وزیر ارشاد ایران گفت: «باید از اظهاراتی که موجب تکدر خاطر افکار عمومی در جمهوری اسلامی ایران شده، اجتناب کرد.»
پخش آواز زن از تلویزیون: در پی پخش آواز یک خواننده زن در ثانیههای پایانی برنامه «سیمای خانواده»، صدا و سیما با صدور بیانیهای، آن را «خطای فردی و سهلانگاری» توصیف کرد و از مخاطبانش عذر خواست. این بیانیه همچنین میگوید «مسئولان ضمن برخورد جدی با عامل این سهلانگاری، راه اشتباه مجدد را بستند.»
یارانه چهار و نیم میلیارد تومانی فارس و جوان: احسان بداغی، روزنامهنگار با انتشار تصاویری از سامانه جامع رسانههای کشور نوشت دولت ابراهیم رئیسی در دو سال، ۳ میلیارد تومان به خبرگزاری فارس و یکونیم میلیارد تومان به روزنامه جوان یارانه داده است. این رسانهها به دلیل وابستگی به نهادهای نظامی، از بودجه نهادهای نظامی هم استفاده میکنند.
اشتراک ماهانه من و تو: تلویزیون من و تو اعلام کرد در «مقیاسی کوچکتر اما با ایدههای نو و جسورانهتر» بازمیگردد. براساس بیانیه این شبکه، بینندگان خارج از کشور با پرداخت اشتراک ماهانه، این امکان را فراهم میکنند که مخاطبان داخل ایران رایگان و از طریق ماهواره به من و تو دسترسی داشته باشند. این شبکه همچنین اعلام کرده بازگشت من و تو، ابتدا آزمایشی و موقت است و تداوم فعالیت آن به حمایت مخاطبان خارج از ایران بستگی دارد.
جدایی سینا رحیمپور از شرق: با انتصاب سینا رحیمپور، سردبیر شبکه شرق، به عنوان سرپرست اداره پژوهشها و بررسیهای اطلاعرسانی دولت، او از شبکه شرق خداحافظی کرد. آقای رحیمپور نوشت: «راستش را بخواهید عین برق و باد نبود. پر از حادثه بود. ولی دوام آوردیم و ساختیم. همه کنار هم.» سامان موحدیراد جانشین آقای رحیمپور شده است.
سردبیران جدید روزنامه همدلی: علی نامجو و رضا نامجو، برادران روزنامهنگار، سردبیر روزنامه همدلی به صاحبامتیازی ولیالله شجاعپوریان شدند.
خداحافظی عباس یاری از فیلم امروز: عباس یاری از مجله فیلم امروز خداحافظی کرد. او نوشت: «شریکم، جناب گلمکانی (هوشنگ گلمکانی) اعتقاد دارند که سلیقه و نگاه ما با هم جور نیست، چون زمانه عوض شده و باید شیوه اداره این واحد مطبوعاتی هم تغییر کند و ایشان در تمام زمینهها شخصا تصمیمگیری کنند.»
پویا مهرابی، صاحبامتیاز و مدیرمسئول ماهنامه سینمایی فیلم با اشاره به «تنشها و اختلافهای قدیمی» میان آقای گلمکانی و آقای یاری، به خبرآنلاین گفت: «تعارضاتی که از قبل داشتند بعد جدایی از مجله فیلم هم کماکان دارند و در نهایت بعد از سه سال کار از هم جدا شدند.»
آزادی وحید اشتری: وحید اشتری، روزنامهنگار و فعال رسانهای، ۹ مهرماه، آزاد شد. او سه ماه پیش با صدور رای قطعی در یکی از پروندههایش زندانی شد. آقای اشتری پس از آزادی در ایکس نوشت: «در مورد حبس و انتخابات و ظلمی که صورت گرفت حرف زیاد است و سر فرصت پستهایی با هشتگ «از زندان بگو» منتشر خواهم کرد.»
آزادی یاشار سلطانی: یاشار سلطانی، روزنامهنگار و فعال رسانهای، ۹ مهرماه با توقف اجرای حکم، آزاد شد. آقای سلطانی برای حکم ۱۴ ماه زندان خود، درخواست اعاده دادرسی کرده بود که به دلیل پذیرش درخواست، اجرای حکم این روزنامهنگار متوقف شد. آقای سلطانی پس از آزادی در ایکس نوشت: «این تجربه دوم زندان رفتنم به غایت خیر بود و متفاوت.»
تبرئه امید فراغت: امید فراغت، روزنامهنگار ساکن کرج از اتهام انتسابی تبرئه شد. دادگاه بدوی، این روزنامهنگار را به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به شش ماه زندان محکوم کرده بود.
آزادی فواد صادقی: مدیرمسئول بازتاب و صاحبامتیاز وبسایتهای خبری آیندهنیوز و بازتاب امروز، پس از حدود دو ماه بازداشت، آزاد شد. صالح نقرهکار، وکیل آقای صادقی گفت : «بازداشت او به دلیل پیگیری و تحقیق درباره پرونده فساد برخی افراد بوده است.»
تبرئه مدیرمسئول جهان صنعت: محمدرضا سعدی، مدیرمسئول روزنامه جهان صنعت از اتهام «تبلیغ علیه نظام» در دادگاه مطبوعات تبرئه شد. گزارش «بمباران رسانهای بازارها» در ۲۶ فروردین امسال، باعث اعلام جرم دادستان عمومی علیه این روزنامه شد. دادگاه مطبوعات با رد این اتهام اعلام کرد روزنامه یک روز قبل از انتشار تهیه میشود و هیچ رابطهای میان این مطلب با عملیات وعده صادق ( شامگاه ۲۶ فروردین) وجود نداشته است.
کاهش حکم ژینا مدرسگرجی: دادگاه تجدید نظر استان کردستان، حکم ژینا مدرسگرجی را به ۲ سال و ۴ ماه کاهش داد. دادگاه اولیه، این روزنامهنگار و فعال حقوق زنان را به ۲۱ سال زندان و تبعید محکوم کرده بود. دادگاه تجدیدنظر اما خانم مدرسگرجی را از اتهام «همکاری با دولت متخاصم» تبرئه کرد. اتهامهای او در حال حاضر، «تبلیغ علیه نظام» و «تشکیل دسته و گروه غیرقانونی با هدف براندازی نظام» است.
پایان پرونده شکایت از مرضیه حسینی: با دستور مستقیم ناصر همتی، وزیر اقتصاد، این وزارتخانه، شکایت از مرضیه حسینی، روزنامهنگار را پس گرفت. خانم حسینی، یک هفته پیشتر نوشته بود: «جناب دکتر پزشکیان در سخنرانیتان در روز خبرنگار تاکید فرمودید تمامی دستگاههای دولتی باید شکایت از فعالین رسانهای را پسبگیرند. چطور پس از حدود ۴۵روز، بنده امروز طی یک تماس تلفنی متوجه میشوم دستور بازداشتام توسط بازپرس به دلیل شکایت وزارت اقتصاد صادر شده است؟!»
بخشنامه دولت درباره شکایت از رسانهها و خبرنگاران: معاون اول رئیس جمهور در بخشنامهای به زیرمجموعههای دولت دستور داد بدون تایید و بررسی کارگروه اطلاعرسانی دولت، از هیچ خبرنگار و رسانهای شکایت نکنند. این بخشنامه میگوید: «در مواردی که دستگاههای اجرایی ذیل قوه مجریه قصد شکایت از رسانهای را داشته باشند. قبل از هر اقدام ابتدا گزارش آن را برای دبیرخانه شورا ارسال کنند و در صورت تأیید کارگروه مستقر در دبیرخانه اقدام لازم را انجام دهند.»
اعلام رضایت از صبا آذرپیک: حسین سلاحورزی، رئیس پیشین اتاق بازرگانی خبر داد رضایت خود از صبا آذرپیک، خبرنگار زندانی را در دادگاه اعلام کرده است. او در حساب شخصی خود نوشت: «امید آنکه هیچ ایرانی شریفی تحت تاثیر جریانات و جناحها و یا القائات و دستورات هادیان و حامیانِ مختلف، بیمحابا به دیگران تهمت و افترا و دروغ نبندد.» این موضوع خوشحالی برخی از کاربران را برانگیخت که نازلی کاموری، نویسنده و پژوهشگر در واکنش به آن در ایکس نوشت: «روزنامهنگاری که در حال یافتن راه برای افشای فساد شما ثروتمندان وابسته به سیستم است را با همدستی عوامل امنیتی این جناح و آن جناح، به زندان میاندازید. سپس با بزرگواری میروید دادگاه رضایت میدهید و روزنامهنگاران دیگر هم از شما تشکر میکنند؟ شما خود بدبختی در جمهوری اسلامی هستید.»
آزادی یک خبرنگار در سقز: فردین مصطفایی، خبرنگار و مدیر کانال تلگرامی روداو سقز، با سپردن وثیقه ۳۵۰ میلیون تومانی از بازداشتگاه اداره اطلاعات سقز آزاد شد. او ۲۸ شهریور در یکی از کافههای سقز بازداشت شده بود.
وضعیت «غمانگیز» روزنامهنگاران: مژگان جمشیدی، خبرنگار محیط زیست در ایکس نوشت: «۲۴ ساله که روزنامهنگار و کارشناس محیط زیستم! فعلا بیکار؛ فاقد بیمه و حقوقم! کل سابقه بیمهام از روزنامهنگاری کمتر از ۳ ساله! لعنت به این مملکت و این مطبوعات که همهاش تبعیض و فشار و بیعدالتی و بردهداری بوده تا امروز.» مژگان فرجی، روزنامهنگار نیز در پای این پست نوشت که با ۱۹ سال سابقه روزنامهنگاری بیکار است.
الهه خسروی هم وضعیت روزنامهنگارانی را که از دهه هفتاد و هشتاد شروع به کار کردند، «عجیب و غمانگیز» توصیف کرد. این روزنامهنگار نوشت: «اکثرا بیکار و خانهنشین یا بیمار و در بستر مریضی. هر کدوم میتونن راوی تاریخ حداقل سه دهه این مملکت باشند ولی سرنوشت همه چیزی مایل به نابودیست.»
رضا آشفته، روزنامهنگار و منتقد تئاتر، به بیمارستان منتقل شد و همکارانش برای آنکه از عهده هزینههای درمان برآید، یک شماره حساب بانکی اعلام کردند.
ممنوعیت، محدودیت، محکومیت
روشهای جدید سرکوب: قطع سیمکارت خبرنگاران که ماههای گذشته گزارش شد، به مهر ماه نیز رسید و شمار دیگری از خبرنگاران با این الگوی جدید سرکوب مواجه شدند. صدف فاطمی، روزنامهنگار اجتماعی که سیمکارتش قطع شده، نوشت: «هنوز مشخص نیست این دستور از طرف کدام شخص یا نهاد و سازمانی و بر مبنای کدام قانون صورت گرفته است.» همسر این روزنامهنگار نیز ۱۸ مهرماه خبر داد پستهای خانم فاطمی از صفحههای شخصیاش در اینستاگرام و ایکس حذف و او مجبور شده تصویری را در صفحهاش بگذارد که میگوید «دسترسی به تارنمای فراخوانده شده، امکانپذیر نمیباشد.»
درواکنش به این موضوع، مهدی محمودیان، روزنامهنگار و فعال سیاسی نوشت: «این روش جدید سرکوب نسخهای است که عدهای با بستهبندی شیک و با نام جدید وفاق تحویل مردم دادند تا گندم ری را به سفرههایشان ببرند.» میلاد علوی، خبرنگار هم قطع سیمکارت و اجبار به پاک کردن توییتها را نقض قانون توصیف کرده است.
سجاد خداکرمی، روزنامهنگار نیز از افزایش فشارهای نیروهای امنیتی و دستگاه قضایی بر روزنامهنگاران و فعالین سیاسی و حقوق بشر خبر داد و در ایکس نوشت: «ضمن احضار آنها، سیمکارتها و حسابهای بانکیشان را مسدود کردهاند.» او همچنین تصویری از یک پیام به خود را منتشر کرد که «تروریست» خطاب و تهدید میشود که «هیچ جایی در امان نیست.»
در واکنش به این خبرها، شماری از کاربران شبکههای اجتماعی هم گفتند از این روش پیشتر برای کنترل بلاگرها و اینفلوئنسرها استفاده شده و خط تلفن این افراد پس از تعهد در پلیس فتا و پاک کردن پستها وصلشده است.
ابلاغ حکمهای نیلوفر حامدی و الهه محمدی: حکم پنج سال حبس نیلوفر حامدی و الهه محمدی، روزنامهنگاران شرق و هممیهن، ۲۲ مهرماه ابلاغ و آنها برای اجرای حکم زندان احضار شدند. این در حالی است که به گفته وکلای این دو روزنامهنگار، با تبرئه آنها از اتهام «همکاری با دولت متخاصم»، این دو از شرایط کامل بخشنامه عفو سال ۱۴۰۱ برخوردار هستند.
بسیاری به این خبر اعتراض کردند و کارزاری هم برای توقف اجرای حکم به راه افتاد که تا آخرین ساعات ۳۰ مهر ماه بیش از ۲۱ هزار امضا داشت. انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران هم با انتشار بیانیهای از رئیسجمهور و رئیس قوه قضاییه خواست که از اختیارات خود برای توقف اجرای حکم استفاده کنند. همچنین، شماری از استادان روزنامهنگاری و ارتباطات در نامهای از رئیس قوهقضائیه خواستند اجرای حکم را متوقف کند تا «اندک فضای ایجاد شده امید به ناامیدی تبدیل نشود.»
هشدار درباره اسرائیل: سازمان اطلاعات سپاه در اطلاعیهای از شهروندان خواست اطلاعات و مشخصات صفحهها یا گردانندگان آنها را، که «هرگونه فعالیت در حمایت از دولت اسرائیل در فضای مجازی انجام میدهند» در اسرع وقت به بخش گزارشهای مردمی سایت گرداب اطلاع دهند. پلیس فتا هم تهدید کرد با منتشرکنندگان خبرهای کذب و شایعه در فضای مجازی برخورد میکند، و دادستانی تهران هم اعلام کرد علیه برخی اعلام جرم کرده است.
کانال تلگرامی فراروز در همان روز از احضار، تشکیل پرونده یا اعلام جرم علیه شماری از فعالان رسانهای به اتهام «تشویش اذهان عمومی یا ایجاد وحشت در میان مردم» خبر داد و از کانال تلگرامی صابریننیوز، رسانه ایرانتایمز، علی اکبر رائفیپور، حسین یزدی (خبرنگار)، امیرحسین مصلی (روزنامهنگار) و محمود صادقی (نماینده سابق مجلس) نام برد. در این میان، علی اکبر رائفیپور، این خبر را تکذیب کرد و گفت علیه او، اعلام جرم نشده است.
تهدید رسانههای خارج از کشور: یک گوینده شبکه ۳ در صدا و سیما روی آنتن تلویزیون گفت: «فکر کنم، شبکه ایراناینترنشنال خیلی تمایل دارد که نقطه هدف موشکهای نقطهزن ما قرار بگیرد. وقتی اینقدر بیحیایی میکند! برگردند به سال گذشته که یکی از مراکز عملیات تروریستی در کردستان عراق که کوملههای تروریست را هدایت میکرد با موشکهای نقطهزن زدیم. مثل اینکه شبکه ایراناینترنشنال دنبال همچنین فضایی است.»
بهروز تورانی، روزنامهنگار و نویسنده در این باره گفت «این گفته بدون هماهنگی با مدیران بالاتر صورت گرفته ولی درنهایت میتواند برای صدا و سیمای جمهوری اسلامی بسیار گران تمام شود.»
در گزارشی هم که ژیار گل، خبرنگار بیبیسی فارسی درباره تهدید خبرنگاران خارج از کشور تهیه کرده، رئیس امآی۵ میگوید این سازمان، در دو سال گذشته با ۲۰ توطئه ایران در خاک بریتانیا مقابله کرده است.
تهدید «مدرسه آزاد»: مرتضی روحانی، نویسنده و پژوهشگر فلسفه دین، رسانه مدرسه آزاد را متهم کرد که اصول اولیه کار رسانه را نمیداند و تولیدات رسانهای این مدرسه، ماده خانم برنامههای ایراناینترنشنال شده است. او در رشتهتوییتهایی، این سایت را به «پروژه عادیسازی حضور خائنین در فضای رسانهای ایران» متهم کرد و در نهایت با انتشار فهرستی از مهمانهای این رسانه در چند ماه گذشته، نوشت: «لازم است یادآوری کنم که طبق اعلام وزارت اطلاعات و ارشاد همکاری با رسانه متخاصم اینترنشنال جرم است و شامل اقدام تروریستی علیه کشور میشود.» در این فهرست، نیره توحیدی، عباس امانت، آرش عزیزی، مهدی خلجی، آرش نراقی، رامین جهانبگلو و علی واعظ حضور دارند.
مدرسه آزاد نیز در پاسخ به او نوشت: «اگر گمان میکنید تریبون یکطرفه بهتر است یا اینکه بدتر گمان میکنید مردم چشم و گوش بسته هستند، حتما باید بررسیهای بیشتری داشته باشید.»
حبس یک خبرنگار در بانک تجارت قم: روابط عمومی بانک تجارت قم، پس از دعوت از مدیرمسئول «قم پرس» تلاش کرد که او را به دفتر حراست بانک ببرد و در نهایت با قطع آسانسور، او را برای لحظههایی در ساختمان بانک حبس کرد. گفته شده این خبرنگار از پلههای اضطراری ساختمان فرار کرده است. پیش از این اتفاق، گزارشی با عنوان «قحطالرجال در بانک تجارت قم به واقعیت میپیوندد؟» در«قم پرس» منتشر شده بود. قمپرس همچنین خبر داد پس از این «ملاقات زوری»، دفتر معاون رئیس جمهوری در گفتوگوی تلفنی با این خبرنگار، قول پیگیری داده است.
ایوب پیامبر در پی رفع فیلترینگ: دادستانی تهران به دلیل انتشار یک کاریکاتور با چهره «ایوب پیامبر» علیه روزنامه هممیهن اعلام جرم کرد. در این کاریکاتور، سخنگوی دولت به ایوب پیامبر میگوید برای رفع فیلترینگ صبوری کند. عبدالجواد موسوی، شاعر و روزنامهنگار در این باره در هممیهن نوشت: «کمی هم فکر کنیم بد نیست. قبول دارم فکر کردن کار سختی است اما یک مقدارش گاهی لازم است. کاریکاتور مذکور را خیلیها ندیده بودند و حالا به مدد دادستانی تهران خیلیها دیدهاند.»
بازداشت مطهره گونهای: مطهره گونهای، دانشجوی تعلیقی رشته دندانپزشکی، به دلیل «توهین و اقدام علیه امنیت ملی و روانی جامعه» بازداشت و به زندان معرفی شد. خبرگزاری میزان بدون هیچ توضیحی ادعا کرد خانم گونهای در روزهای اخیر «محتواهای توهینآمیز تولید و منتشر کرده است.» اما به گفته وکیل خانم گونهای، او برای اجرای حکم یک سال حبس راهی زندان شده و دلیل آن، حضور در اعتراض به حکم اعدام توماج صالحی در خانه موسیقی و شماری از توییتهایش بوده است.
پیش از این، یک مقام وزارت بهداشت اعلام کرده بود بخشش حکم انضباطی مطهره گونهای «به دلیل متنبه نشدن» لغو شده است.
اعلام جرم علیه پدرام سلطانی و زینب موسوی: دادستانی تهران، علیه زینب موسوی (طنزپرداز) و پدرام سلطانی (روزنامهنگار)، به دلیل انتشار مطالبی در راستای «خدشه به امنیت روانی جامعه» پرونده قضایی تشکیل داد.
بازداشت خبرنگار پیشین رادیو فردا: رضا ولیزاده، روزنامهنگار ایرانیـآمریکایی که پس از سالها به ایران بازگشته بود، در تهران بازداشت شده است. آقای ولیزاده میانه اسفند ۱۴۰۲ به ایران بازگشت. به نوشته رادیو فردا، او اواخر شهریور ماه بازداشت شده است. خبرنگار پیشین رادیو فردا با اتهامهایی همچون همکاری با رسانههای فارسی زبان خارج از کشور روبرو است.
نجات بهرامی، روزنامهنگار هم خبر داده «او هنوز حق داشتن وکیل ندارد، شرایط روحی و روانی نامناسبی دارد و با وجود بیماری آسم و دیسک کمر یک ماه است که در انفرادی به سر میبرد.»
آقای ولیزاده، اول اسفند ۱۴۰۲ در حساب خود نوشته بود خانوادهاش را تحت فشار گذاشتهاند تا او را متقاعد به بازگشت کنند.
حکم بازداشت حسن عباسی: دادسرای عمومی و انقلاب بندرعباس در پرونده شکایت ۱۲ نهاد دولتی و شخص حقیقی از حسن عباسی، این روزنامهنگار را مجرم شناخت. آقای عباسی با انتشار این خبر از رئیس قوه قضاییه خواست که «رویکرد و عملکرد برخی قضات در رسیدگی به پروندههای مطبوعاتی و روزنامهنگاری» را بررسی کند.
جریمه نقدی عسل داداشلو: عسل داداشلو، خبرنگار سابق و سازنده پادکست پیکان درباره صنعت خودرو، خبر داد با تخفیف، مبلغ ۵ میلیون و ۲۸۵ هزار تومان جریمه نقدی بابت تشویش اذهان عمومی پرداخت کرده است. خانم داداشلو به دلیل بازنشر گزارش بیبیسی درباره کشته شدن نیکا شاکرمی به جزای نقدی محکوم شده بود.
برخورد با خبرنگار در نمایشگاه خودرو: وبسایت بیتران که خبرهای حوزه حمل و نقل را پوشش میدهد، با انتشار یک خبر از «حمله» به خبرنگارانش در نمایشگاه خودروی اصفهان نوشت. صفحه اینستاگرام بیتران نیز با انتشار این ویدیو نوشت: «در حین گزارشدهی از نمایشگاه خودرو اصفهان با این مسئله مواجه شدیم. این اولین بار نیست که با فشارها و موانعی روبهرو میشویم. ولی همچنان با تلاش برای شفافیت و به نفع مردم ایران قدم برمیداریم.»
در موردی دیگر، ویدیوئی از امین آزاد، سردبیر بیتران در شبکههای اجتماعی منتشر شد که برخورد فیزیکی مامور حفاظت از مهدی چمران (رئیس شورای شهر تهران) با او و کنار زدن میکروفن این خبرنگار را نشان میدهد. این حرکت پس از تلاش آقای آزاد برای دریافت پاسخهای دقیقتر از مهدی چمران رخ داد.
صدور کیفرخواست پرونده عبدالرضا داوری: قوه قضاییه اعلام کرد عبدالرضا داوری، روزنامهنگار سابق و فعال سیاسی، در ۶ مورد مجرم شناخته شده و کیفرخواست پرونده به اتهام «نشر اکاذیب» صادر شده است. اما به گفته آقای داوری «این کیفرخواست خارج از ضوابط قانونی و با نقض صریح آیین دادرسی کیفری، بدون اخذ توضیحات، مستندات و حتی آخرین دفاع، آن هم در روز تعطیل جمعه ٢٧ مهر» صادر شده است.
دادستانی تهران، ۱۲ مهرماه، علیه عبدالرضا داوری به دلیل «انتشار اخبار کذب و حرکت در راستای خدشه به امنیت روانی جامعه» اعلام جرم کرد. آقای داوری در هفتههای گذشته، پستهایی را در ایکس منتشر کرده بود که به تنش ایران و اسرائیل میپرداخت.
حکم حبس برای روزنامهنگار در ایلام: مصطفی نعمتی، روزنامهنگار اقتصادی و اهل آبدانانِ استان ایلام به ۵ سال و ۴ ماه حبس و ۱۵ میلیون تومان جریمه نقدی محکوم شد. دادگاه کیفری تهران، این روزنامهنگار را به «تبلیغ علیه نظام، توهین به مقدسات و نشر اکاذیب» محکوم کرده است. به گفته آقای نعمتی، او سه هفته را نیز در زندان گذراند و در حال حاضر به قید وثیقه ۷ میلیارد تومانی آزاد است.
حبس و شلاق برای فعال رسانهای اهل سقز: به گزارش ههنگاو، مصطفی حمدی، کنشگر و فعال رسانهای ساکن سقز به ۱۰ ماه حبس، ۷۰ ضربه شلاق و جزای نقدی محکوم شده است. او به «اخلال در نظم عمومی از طریق تجمع غیرقانونی» و «فعالیت تبلیغی علیه حکومت» متهم است.
شکایت تلویزیون از دو وبسایت خبری: برنامه تلویزیونی «به اضافه یک» از دو رسانه «اصلاحاتنیوز» و «انتخاب» شکایت کرد. تهیهکننده این برنامه، این رسانهها را به «تحریف واقعیت و تشویش اذهان عمومی» متهم کرده است. اصلاحاتنیوز و انتخاب متهم شدهاند با «تقطیع» بخشی از این برنامه در ۲۸ شهریور، جمله یکی از مهمانان برنامه درباره مسعود پزشکیان را به موضع صدا و سیما تعمیم دادهاند.
برگزاری دادگاه فاطمه قلیپور: دادگاه فاطمه قلیپور، خبرنگار ساکن تبریز ۲۸ مهرماه برگزار شد و این خبرنگار ابراز امیدواری کرد دادگاه عادلانه تصمیم بگیرد. او پس از انتشار خبری درباره حمله به یکی از هیئتهای عزاداری در تبریز، احضار و بازداشت شد و از آن زمان شاهد برخوردهای غیرقانونی فراوانی بوده است. به گفته این خبرنگار، هنگام بازداشت با برخوردهای خشونتآمیز مواجه شده و تلفن شخصیاش هم چندین هفته توقیف شد که درنهایت موفق شد آن را پس بگیرد.
ممنوعیت تلفن هوشمند برای مهدی محمودیان: این روزنامهنگار، فعال مدنی و زندانی سیاسی سابق، به شکل غیابی، به هشت ماه زندان، دو سال منع عضویت در احزاب و دستهجات، دو سال منع استفاده از تلفن هوشمند و دو سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شد. او با اعلام این خبر در ایکس نوشت تمام اینها به خاطر نوشتن جمله «به دروغ معتاد شدهاند»، در واکنش به خبر انقراض ساس در زندان، است.
محدودیتهای اطلاعرسانی از معدن طبس: ۱۰ روز پس از انفجار معدن زغالسنگ طبس، دادستان کل کشور، اظهار نظر درباره این حادثه را ممنوع اعلام کرد و گفت: «باید منتظر نتیجه و اظهارنظر قضایی بازپرس باشیم، تا آن زمان هیچ فردی مجاز به اظهارنظر نیست چون تخصص این کار را نداریم.» پیش از این، شماری از خبرنگاران از اعمال محدودیتهای گوناگون برای گزارش در این باره نوشته بودند. حمید میرزاده، خبرنگار-کارشناس حوزه محیط زیست نوشت: «فقط ۵ خبرنگار اجازه ورود به محدوده معدن طبس را پیدا کردهاند که سه نفر از آنها مربوط به صداوسیما هستند!» در موردی دیگر، رضا اسدآبادی، خبرنگار ایلنا در گزارش خود از این واقعه، نوشت: «قبل از ورود باید هماهنگیهایی صورت بگیرد. مسئولان هماهنگی با خبرنگاران مدام میپرسند: «اصلاً برای چه میآیید؟ اتفاق افتاده و کار تمام شده است! حساسیتها را میدانید؟ چرا در همین بین راه بر نمیگردید؟»
مرضیه محمودی، روزنامهنگار نیز در ایکس نوشت: «یک عده را مجبور کردن توییتها و نوشتههاشان درباره معدن طبس را حذف کنند.»
روزنامه هممیهن هم در گزارشی به نقل از یک کارگر معدن طبس نوشت: «۵۵ نفر کشته اعلام کردهاند، کسی که مردهها را میشست البته عدد بالاتری را میگفت.»
محرومیت سعیده شفیعی از ملاقات با خانواده: همسر این روزنامهنگار از محرومیت سعیده شفیعی برای ملاقات با خانواده خبر داد و در ایکس نوشت: «مادرم با چشم گریان از زندان بازگشت چون گفتند سعیده شفیعی ممنوعملاقات است. والدینم ۱۰۰۰کیلومتر از مرودشت آمده بودند برای دیدار همسرم. سعیده شفیعی و شماری دیگر از زندانیان بند زنان اوین به دلیل خواندن ترانه برای در سالمرگ مهسا امينی ممنوع الملاقات شدند.»
احضار دوباره محمد معینی: این وبلاگنویس و روزنامهنگار پیشین، با انتشار تصویری از تماسهای تلفنی خود در ایکس، نوشت اطلاعات سپاه او را احضار کرده و از «وسعت سوء ظنی که علیهاش شکل گرفته حیران و خسته» است. مرداد ماه هم دادسرای زنجان او را برای دفاع از اتهام انتسابی احضار کرده بود.
دردسرهای یک گزارش: زینب مرتضاییفرد، روزنامهنگار، اعلام کرد دو گزارش سابقش درباره فروش پنهانی آثار هنری موجب دردسر و احتمال اخراج برخی افراد خواهد شد که «اصلا در جریان کار» او نبودهاند. دو گزارش «پنهانکاری مومنانه» و «اختلاس هنری» به موضوع فروش پنهانی ۳۰ تابلوی موزه امام علی در دبی میپرداخت.
«مجرمیت» رویداد: هیئت منصفه دادگاههای سیاسی و مطبوعاتی، مدیر مسئول رویداد۲۴ را مجرم شناخت و او را مستحق تخفیف هم ندانست. پرونده رویداد۲۴ پس از آن تشکیل شد که مرکز رسانهای قوه قضاییه به دلیل انتشار مطلب «پروندههای رسوایی جنسی چهرههای مشهور سیاسی در ایران» در ۳۰ تیر ۱۴۰۲، از این رسانه به اتهام «نشر اکاذیب و مطالب خلاف واقع» شکایت کرد.
«مجرمیت» روزنامه سازندگی: هیئت منصفه دادگاههای سیاسی و مطبوعاتی، افضل موسوی، مدیرمسئول روزنامه سازندگی، را مجرم شناخت اما او را مستحق تخفیف در مجازات اعلام کرد. این روزنامه متهم است که در مطلب «شهر رها شده» در مرداد ماه ۱۴۰۲، درباره فروش تراکم غیرمجاز در تهران خبرهای کذب منتشر کرده است.
احضار و تهدید دبیر سرویس حوادث اعتماد: بهاره شبانکارئیان، خبرنگار اعتماد اعلام کرد به دلیل «دردسرها»، پیگیری پرونده قتل داریوش مهرجویی، کارگردان، و همسر فیلمنامهنویسش، وحیده محمدیفر، را متوقف میکند. همزمان، سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات از «احضار و تهدید» این خبرنگار از سوی وزارت اطلاعات خبر داد. خانم شبانکارئیان چند روز پیش از این، درباره ابهامات این پرونده با صدای آمریکا گفتوگو کرده بود.
تشکیل پرونده قضایی علیه یک خبرنگار ساکن اهواز: به نوشته سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات، با شکایت شرکت دولتی فولاد اکسین اهواز از جواد منابی، علیه این خبرنگار پرونده قضایی تشکیل شده است. اتهام این خبرنگار ساکن اهواز «نشر اکاذیب در فضای مجازی» است. آقای منابی درباره مسائلی مانند استخدامهای بیضابطه و سوءمدیریت در این شرکت نوشته بود.
حبس برای خبرنگار صدا و سیما در عجبشیر: حسین جعفریان، خبرنگار صدا و سیما و مدیر رسانه «فرهنگ عجبشیر» به ۱۳ ماه و ۱۶ روز حبس محکوم شد. اتهام این خبرنگار «نشر اکاذیب از طریق سامانههای رایانهای» عنوان شده است.
تشکیل پرونده برای هیرش سعیدیان: این خبرنگار اقتصادی از شکایت دبیر هیئت دولت علیه خود خبر داد و در ایکس نوشت: «پزشکیان وعده عدم تعقیب قضایی روزنامهنگاران و تحمل منتقدان را داده بود.» آقای سعیدیان به «نشر اکاذیب رایانهای» متهم شده است.
رسانههای افغانستان
ممنوعیت تصویربرداری از زندهجانها: ریاست امر به معروف و نهی از منکر طالبان در تخار، تصویربرداری از زندهجانها شامل تهیه و نشر گزارشهای تصویری و گرفتن عکس و ویدئو از موجودات جاندار را ممنوع اعلام کرد. این تصمیم به توقف فعالیت تلویزیون ملی در این ولایت انجامید و تلویزیون ملی در قندهار نیز به همین دلیل مسدود شد. در ولایت خوست هم وزیر تحصیلات طالبان به خبرنگاران اجازه تصویربرداری نداد. همچنین رسانههای خصوصی در برخی ولایتها، انتشار تصاویر زندهجان را متوقف کردند تا تلویزیونشان تعطیل نشود.
این موضوع نگرانی مرکز خبرنگاران افغانستان را برانگیخت و از مقامهای طالبان خواست در این «تصمیم به شدت عقبگرایانه» بازنگری کنند. سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان هم این اقدام را «نقض آشکار آزادی بیان و محدود کردن دسترسی آزاد به اطلاعات» ارزیابی کرد. با همه این اعتراضها اما طالبان تاکید کرد قانون منع تصویربرداری به تدریج در سرتاسر افغانستان اعمال خواهد شد.
این ممنوعیتها حتی از این هم پیشتر رفت و ۲۲ مهرماه، طالبان در تخار، تصویربرداری در این ولایت را به طور کامل ممنوع اعلام کرد. ۲۹ مهرماه نیز، یک مقام طالبان به خبرنگاران هشدار داد تصویربرداری از زندهجانها گناه است. همچنین، سرپرست وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در سفرش به ننگرهار به خبرنگاران اجازه عکاسی نداد.
ممنوعیتهای جدید برای برنامههای سیاسی: سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان میگوید طالبان، پخش زنده برنامههای سیاسی را ممنوع و فهرستی از «کارشناسان و افراد مورد اعتماد خود» را به رسانههای داخلی معرفی کرده است. به نوشته رسانه آمو، این فهرست شامل ۶۸ نفر از چهرههای مورد قبول طالبان است.
در حال حاضر، رسانهها، برنامههای سیاسی را پس از ضبط پخش میکنند. در این لینک میتوانید دستورالعمل جدید طالبان در اینباره را بخوانید.
۱۰ سال حبس برای دو خبرنگار: محمد عارف هجران و احمد کامران، خبرنگاران در کابل، هرکدام به ۱۰ سال زندان محکوم شدند. آنها ۲۶ تیرماه به اتهام تهیه گزارش و گرفتن تصاویر از مراسم عاشورا بازداشت و پس از آن، تهیه گزارش از وضعیت اجتماعی-امنیتی افغانستان نیز به اتهامشان اضافه شد.
ابراز نگرانی خانه آزادی بیان از وضعیت خبرنگاران در ترکیه: خانه آزادی بیان افغانستان در نامههایی به وزیر خارجه ترکیه و سازمانهای بینالمللی خواستار حمایت از خبرنگار افغانستانی ساکن ترکیه شد. این نامه میگوید حدود ۵۰ خبرنگار افغانستانی در ترکیه زندگی میکنند و با مشکلاتی مانند اخراج از کشور، آزار و اذیت و تهدیدها مواجه هستند. این نهاد پیشتر نسبت به اخراج خبرنگاران افغانستانی از ترکیه ابراز نگرانی کرده بود.
بازداشت چند خبرنگار: طالبان در مهرماه چند خبرنگار و کارشناس تلویزیونی در افغانستان را بازداشت کرد. حکمت آرین، مدیرمسئول رادیوی خصوصی «خوشحال» در غزنی، خیبر هوشمند و جاوید کوهستانی، کارشناسان مسائل سیاسی در کابل از سوی استخبارات طالبان بازداشت شدهاند.
مهدی انصاری، خبرنگار آژانس خبری افغان در کابل نیز «ناپدید» شده است. درحالی که نزدیکان این خبرنگار از بازداشت او خبر میدهند، طالبان بازداشت آقای انصاری را رد کرده است.
جایزه برای خبرنگاران مستقل افغانستان: جایزه مشترک آزادی کانادا و بریتانیا برای رسانهها در سال ۲۰۲۴ به خبرنگاران مستقل افغانستان اهدا شد. آنها برای گزارشهای شجاعانهشان با وجود محدودیتهای اعمالشده به دست طالبان تقدیر شدند. این جایزه را رئیس اجرای تلویزیون آمو به نمایندگی از خبرنگاران مستقل افغانستان دریافت کرد.
همسلول با داعش: خبرگزاری فرانسه در گزارشی درباره وضعیت رسانه در افغانستان به نقل از برخی خبرنگاران مینویسد طالبان، خبرنگاران را با اعضای داعش در یک سلول زندانی میکنند. این گزارش همچنین به افزایش خشونتها و تحقیر خبرنگاران اشاره میکند و میگوید خبرنگاران احساس تنهایی، بیدفاعی و گمگشتگی میکنند.
گزارشهای خبرساز ماه
مریم شکرانی و زینب رحیمی، خبرنگاران شرق در گزارش تحقیقی «سانسور درد» از مخفیکاری درباره بیماری زگیل تناسلی در ایران نوشتهاند: «خدیجه فقط ۱۵ساله بوده که با همسرش ازدواج کرده است. خود را در قاب سفت و سخت چادر پیچیده و حالا بعد از ۱۴ سال زندگی مشترک، مات و مبهوت نتیجه آزمایش است. در مطب دکتر مژگان کریمیزارچی نشسته است و میگوید اولین بار است نام ویروس اچپیوی را میشنود و تا آنجا که میداند، چیزی شبیه ایدز است!» در این گزارش شرح حال توصیف شده که از همسرش بیماری زگیل تناسلی گرفته است: «به منشی پزشک میگوید یادش رفته از خانم دکتر بپرسد که اچپیوی یعنی شوهرش زیرآبی رفته و به او خیانت کرده است؟ منشی میگوید پاسخ به این سؤال سخت است. خدیجه نفس راحتی میکشد و میگوید خیالم راحت شد. یعنی ممکن است از توالت عمومی گرفته باشد؟ زنان دیگر پوزخند میزنند. زنی در پاسخ میگوید زیاد به این چیزها فکر نکن که روح و روانت هم مریض میشود».
زهرا معرفت، خبرنگار ایلنا هم در گزارش «مرگِ زور» تنهایی کارگران و خانواده بازماندگان معدن را بعد از پایان عملیات روایت کرده است. در این گزارش با بازماندگان حادثه «معدنجو» و همچنین کارگری که ۲۰ سال پیش در این معدن قطع نخاع شد، صحبت شده کرده است. به گزارش خانم معرفت، پیش از این هم ۲ قطع نخاعی، یک فوتی و چندین و چند قطع عضو در این معدن اتفاق افتاده است.
سارا سبزی، خبرنگار هممیهن در گزارش میدانی «گفته بودیم فاجعه میشود» با کارگران، خانوادهها و مصدومان حادثه معدن «معدنجو» در طبس گفتوگو کرده است «کنار باقی کارگرها، معدنچیان معدن دیگری ایستادهاند: 'حرف که میزنیم، میگویند اخراج'. یک نفر از آنها میگوید، صبح همان روز با کارفرما به اختلاف خورده و به او گفتهاند اگر نمیخواهی، میتوانی بروی، نامه اخراجت را مینویسیم.»
نسترن فرخه، خبرنگار شرق در گزارش میدانی «روایت گورهای سیاه» روزهای سخت بعد از فاجعه معدن «معدنجو» در طبس را شرح داده است. یکی از کارگرها در این گزارش گفته است: «دوربین صداوسیما آمد و گفت ما حرف بزنیم. دهان باز کردیم به ما گفتند نه این حرفها را نزنید! پس ما چه بگوییم؟ ما هیچ امکاناتی نداریم. مثلا یک کیسه خودنجات که نوعی ماسک است به ما دادند که دیدیم همه خراب است.»
ستاره حجتی، خبرنگار پیام ما در گزارش «در حصر رودخانهخواران» موضوع مالکیت خصوصی رودخانه «چهلبازه» در مشهد را بررسی کرده است. براساس این گزارش، حریم و بستر «چهل بازه» هیچگاه در مالکیت خصوصی نبوده است. بنیاد شهید و ستاد اجرایی فرمان امام با استناد به مصادره املاک محمدیان خراسانی پس از انقلاب، ادعای مالکیت بر رودخانه را مطرح کردند و حالا وکیل این خانواده به پیام ما گفته است: «هرکس با این استدلال در حال غصب این ثروت ملی است، دروغ میگوید».
هدی هاشمی، خبرنگار شرق در گزارش ویدیویی «ما فراموش شدگانیم» شرایط کاری چند سالمند را به تصویر کشیده که از شدت فشار اقتصادی، با یک چرخ کوچک در بازار بار میکشند. یکی از مصاحبهشوندگان گفته است «مجبورم، بیمه ندارم.» و فرد دیگری میگوید «تا ۳۰۰ کیلو بار میزنیم.»
علی پاکزاد، خبرنگار شرق در سلسله گزارشهای ویدیوئی، وضعیت سه روستای محروم در استان سیستان و بلوچستان را بررسی کرده است. در گزارش «بقایای شهر سوخته»، از بیآبی و فقر در روستای پکیر شهر گفته میشود. گزارش «در میان باد و طوفان»، زندگی مردم روستای خیرآباد را روایت و گزارش «اینجا آخر دنیاست» زندگی در روستای بیجاده، بی شناسنامه، بیآب، بیتلفن، بیاینترنت و بیگاز پیرآگنده را تصویر میکند.
میلاد سیار، خبرنگار «آمو» مینویسد براساس یافتههای یک پژوهش میدانی این رسانه، در دو سال اخیر، ۲۴ نفر در هشت ولایت، شاهد ۵۸ مورد ازدواج اجباری بودهاند. این گزارش، فقر اقتصادی، فشار خانوادگی، بیسوادی و ممنوعیت تحصیل دختران را از جمله دلایل اصلی ازدواج اجباری معرفی میکند.
آینور سعیدپور، خبرنگار خبرگزاری بانوان افغانستان در گزارش «افزایش اخراج اجباری از ایران؛ زنان در ترس بازگشت به حاکمیت طالبان» ترسها و امیدهای زنانی را شرح داده است که از ترس طالبان به ایران گریختند و حالا در آستانه اخراج و بازگشت به افغانستان قرار دارند. فرشته نوابی، زنی که به دلیل محدودیتهای طالبان، کشورش را ترک کرد، تجربه زندگی در ایران را اینگونه توصیف میکند: «در هر جا که باشی مثلا نانواییها، مغازهها و یا بیرون که باشی؛ تا بفهمند که افغانستانی استی، رفتارشان بد میشود».
حدیث حبیبیار و زحل شمس، خبرنگاران خبرگزاری بانوان افغانستان در گزارش خود از مبارزه یک زن در برابر ممنوعیتهای کاری مینویسند. در این گزارش میآید: «زنی در شمال افغانستان بههدف دور کردن دخترانش از خانهنشینی و افسردگی، کارخانه تولید بستههای خوراکی را برای کودکان مکتب ایجاد کرده است.»
امین کاوه، خبرنگار ۸صبح در گزارش خود، دستور جدید طالبان درباره منع خرید و فروش املاک در «شهرک امید سبز» را فاش میکند. این گزارش میگوید: «غصب ملکهای شخصی به دست طالبان آسان و بدون دردسر است، اما برای متضرران، دادخواهی و پیگیری بسیار دشوار است و امنیت جانی آنها نیز در معرض تهدید و خطر قرار میگیرد.»
جلیل رونق، خبرنگار اطلاعات روز در گزارش «هزار درد و یک مرهم؛ بزرگترین جمعیت آوارهی جهان چه میکشد؟» تجربه تلخ آوارگی شهروندان افغانستان را روایت میکند. این گزارش که به وضعیت مهاجران افغانستانی در ایران و پاکستان میپردازد، زندگی فرزاد را اینگونه توصیف میکند: «یکونیم سال زمان برد تا او به اروپا برسد. دو ماه پیش دورهی کارآموزی را در رشتهی پرستاری آغاز کرده است. همزمان پرستاری را در هفتهی دو روز آموزش میبیند. مادر، برادر و دو خواهرش در افغانستان ماندهاند. پدرش نیز در ایران کارگری میکند تا بخشی از مخارج آنان را تامین کند. فرزاد در سوئیس حدود هزار فرانک را بهعنوان کمکهزینه دریافت میکند. او از مجموع این مبلغ، حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ فرانک را در ماه به خانوادهاش در افغانستان میفرستد.»
زیبا بلخی، خبرنگار رسانه رخشانه در گزارش «ردپای پررنگ آزارگران جنسی در پیامخانههای شبکههای اجتماعی دختران افغانستان» با با ۱۲دختر از ولایتهای مختلف افغانستان درباره تجربه آزار جنسی در شبکههای اجتماعی گفتوگو میکند. اصیلا، دختر خبرنگاری که با آمدن طالبان، بیکار شد، در این گزارش میگوید پس از شرح کوتاهی از شرایطش در فیسبوک، از طرف حساب کاربری مردانه پیامی دریافت کرد. به اصیلا گفته بود میتواند برای پیدا کردن کار به او کمک کند. وقتی اصیلا پاسخ داد با وضعیت غیر قابل باور مواجه شد: «نوشت که برایتان کار پیدا کردیم اگر میخواهید، شب ۵۰۰۰هزار افغانی برایتان میدهم، پرسیدم چی نوع کار است؟ گفتند از طرف شب مهمانها میآید شما همراهشان شب تا صبح میباشید.»