کشته شدن اسماعیل هنیه در تهران، مهم‌ترین رویداد خبری ایران و منطقه در مرداد ۱۴۰۳ بود، اما در غیاب اطلاع‌رسانی حرفه‌ای، چیزی جز اخبار متناقض منتشر نمی‌شد. هنوز اطلاعات ابتدایی درباره چگونگی ترور اعلام نشده بود که قوه قضائیه تهدید کرد با «برهم‌زنندگان امنیت روانی جامعه» برخورد می‌کند. اولین مصاحبه مطبوعاتی «لغو شده» رئیس‌جمهور جدید ایران هم نه تنها تا پایان مرداد برگزار نشد، بلکه مسعود پزشکیان اعلام کرد درباره آن مصاحبه هیچ قولی نداده بوده است.
حاشیه‌های رسانهای کشته شدن هنیه: در ساعت‌های ابتدایی کشته شدن اسماعیل هنیه، رهبر حماس، در تهران انتشار خبرهای ضد و نقیض و تاخیر در اطلاع‌رسانی، انتقاد بسیاری از روزنامه‌نگاران را برانگیخت. سارا معصومی، روزنامه‌نگار نوشت: «به نظر می‌‌رسد باید خدا قوت درست‌و‌حسابی به «منابع ایرانی» عمدتا «نظامی و امنیتی» بگوییم که از نخستین ساعات «ترور» اسماعیل هنیه در قلب تهران، ثانیه‌ای اطلاع‌رسانی به خبرنگاران رسانههای غربی درباره جزئیات این عملیات را متوقف نکرده‌اند.»
سعید ارکان‌زاده یزدی، مدیرمسئول مجله بازخورد نیز نوشت: «در چنین ایامی، تضعیف و ناتوانی و انسداد و ازکارافتادگی روزنامه‌نگاری داخل کشور را روشن‌تر و ملموس‌تر می‌توان دید.»
هشدار دادستانی پس از کشته شدن هنیه: دادستانی کل کشور در اطلاعیه‌ای از فعالان رسانهای و مجازی خواست به موضوعاتی که امنیت روانی جامعه را مخدوش می‌کند، نپردازند. دادستانی کل کشور همچنین هشدار داد با افراد در صورت اظهارات «غیرمسئولانه» و انتشار «محتوای خلاف واقع، نشر اکاذیب و توهین» براساس قانون، برخورد می‌شود. در عین حال، دادستانی تهران از شناسایی برخی از این افراد، احضار و تذکر به آنها خبر داد. بنا بر اعلام دادستانی تهران، برای برخی از این افراد، پرونده قضائی نیز تشکیل شده است.
انتقاد از انتشار فیلم نگاه رهبر به سقف: انعکاس و بازنشر فیلم نگاه‌های «عجیب» علی خامنه‌ای هنگام نماز خواندن بر جسد اسماعیل هنیه، باعث انتقاد برخی رسانههای داخلی شد. شماری از کاربران شبکههای اجتماعی سایت انتخاب را به پیروی از ایران‌اینترنشنال در برجسته کردن این قسمت از مراسم متهم کردند و خواستار توقیف آن شدند. مصطفی فقیهی، صاحب‌امتیار انتخاب پاسخ داد ویدئو را نخستین‌بار خبرگزاری مهر منتشر و سایت انتخاب ۴ دقیقه بعد، آن را بازنشر کرده است.
تنش میان فارس و منتقدان شهردار: پس از انتشار گزارش «پشت پرده‌ٔ دعوای شورا» در خبرگزاری فارس، دو تن از اعضای شورای شهر، مهدی اقراریان و ناصر امانی، نیز این خبرگزاری را به «فامیل‌بازی» و«پروژه‌بگیری» متهم کردند. فارس در این گزارش به نقل از «یک عضو شورا که حاضر به مصاحبه رسمی نشد» نوشته بود انتقادهای اقراریان از زاکانی به دلیل «برآورده‌نشدن خواسته‌اش در انتخاب یک شهردار منطقه» و انتقادهای امانی به دلیل «بازداشت برادرش به جرم دریافت رشوه» است.
وامی به کام روزنامه و به نام خبرنگاران: شماری از کارکنان روزنامه خراسان در شبکههای مجازی نوشتند، این روزنامه از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ به نام آنها وام‌های متعددی گرفته است تا حقوق عقب‌افتاده کارکنان را پرداخت کند؛ اما به دلیل خودداری از تسویه‌ٔ وام‌ها، کارکنان روزنامه به بدهکاران بانکی تبدیل شدهاند. در پاسخ، مدیرعامل موسسه خراسان «خودداری» در پرداخت وام را رد کرد و نوشت پرداخت اقساط وام تاخیر داشته و این موسسه به زودی باقی‌مانده وام را تسویه می‌کند. اما یک خبرنگار سابق روزنامه خراسان ادعای مدیرعامل را رد کرد و نوشت: «چند نفر را سراغ دارم که به پیشنهاد موسسه، خودشان تسویه کرده و مدتی بعد مبلغ را دوباره از موسسه دریافت کرده‌اند.»
دستکاری عکس مراسم تنفیذ در «جام جم»: حذف تصویر سران دو قوه از مراسم تنفیذ رئیس‌جمهور، واکنش‌های زیادی برانگیخت. در عکس روزنامه وابسته به صدا و سیما، محمدباقر قالیباف به صندلی و غلامحسین محسنی اژه‌ای به میز تبدیل شدهاند. در پاسخ، این روزنامه اعلام کرد دستکاری تصویر به دلیل جانمایی فضایی تیتر و بدون نیت سیاسی بوده است.
خبرگزاری‌های خاص و «شنود» غیرقانونی: آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات در شبکه اجتماعی ایکس نوشت خبرگزاری‌های وابسته به نهادهای خاص، جلسه‌های اصلاح‌طلبان را شنود و منتشر می‌کنند. او این کار را «نقض آشکار اصل ۲۵ قانون اساسی و ماده ۲ قانون جرایم رایانه‌ای» اعلام کرد.
حاشیه‌ها و بحث‌های روز خبرنگار: در مراسم گرامیداشت روز خبرنگار با حضور فرماندهان سپاه و شماری از اهالی رسانه، از آمنه سادات ذبیح‌پور، خبرنگار صداوسیما تقدیر ویژه و یوسف سلامی، دیگر خبرنگار این سازمان نیز به عنوان «مرد سال رسانه» معرفی شد. همزمان شبکههای اجتماعی با هشتگ «#روز_خبرنگار» صحنه بحث درباره این روز و وضعیت خبرنگاران شد. مژگان جمشیدی، خبرنگار محیط زیست نوشت: «۱۲سال پیش؛ یه مقام محیطزیست به‌دلیل انتشار گزارش از پلنگی که کشته بود ازم به دادسرا شکایت کرد! در کمتر از ۲۴ساعت، احضار شدم و بازپرس گفت اگه نگی اطلاعاتتو از کجا آوردی؛ میفرستمت همونجا که ستار بهشتی رفت! گفت شنیدم همسرت قلبش ایستاده مرده؛ می‌خوای کاری کنم قلب تو هم بایسته؟!»
سارا معصومی، روزنامه‌نگار، نوشت: «اندک انتقادی را به ساحت «اصلاح‌طلبی جعلی» خود برنمی‌تابند اما خبرنگار/روزنامه‌نگار مجموعه‌ی خود را آواره این و آن مجتمع قضایی می‌کنند تا دو روز دیرتر حق قانونی و حداقلی آنها را پرداخت کنند!»
نیوشا صارمی، خبرنگار ایران‌اینترنشنال هم این روز را مناسبتی حکومتی توصیف کرد.
در مراسمی که خبرآنلاین برگزار کرد، علی اکبر قاضی‌زاده، روزنامه‌نگار و پژوهشگر نیز گفت: «چقدر خوب می‌شد که روز خبرنگار را روز تاسیس اولین روزنامه ایرانی انتخاب می‌کردند.»
قدردانی از سیروس علی‌نژاد و لیلا رستگار: انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران از سیروس علی‌نژاد و لیلا رستگار، روزنامه‌نگاران قدیمی «به پاس یک عمر تلاش برای زنده نگه داشتن روزنامه‌نگاری مستقل و مسئولانه» قدردانی کرد، تقریبا ۳۰۰ روزنامه‌نگار در این مراسم حضور داشتند.
پس گرفتن شکایت دولتی‌ها از روزنامه‌نگاران: همزمان با روز خبرنگار، مسعود پزشکیان با درخواست انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران برای پس گرفتن شکایت‌های حقوقی دستگاه‌های دولتی از خبرنگاران موافقت کرد. براساس نامه این انجمن به رئیس جمهوری، بسیاری از روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها، به دلیل تعداد زیاد شکایت‌های نهادهای دولتی، در گیرودار پرونده‌های قضائی و جریمه و حبس هستند.
گزارش میدپوینت از وضعیت سرکوب روزنامه‌نگاران در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد نهادهای دولتی، بعد از دستگاه‌های امنیتی بزرگ‌ترین عامل سرکوب و برخورد با روزنامه‌نگاران بوده‌اند.
نامه انجمن صنفی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران ایران به پزشکیان: در این نامه از رئیس‌جمهور خواسته شده است قانون مشاغل سخت و زیان‌آور را پس از دو دهه برای روزنامه‌نگاران اجرا کند. حمایت قضائی و حقوقی از خبرنگاران، توسعه تسهیلات درمانی، معیشتی، حمل‌و‌نقل، فرهنگی، رفاهی و گردشگری از دیگر موارد اشاره شده در این نامه است.
«تیراندازی» در یک روستا و سکوت خبری: رسانههای حکومتی از بازداشت چند عضو گروه جیش‌العدل در روستای قادرآباد خاش خبر دادند و درباره جزئیات آن سکوت کردند. اما به گزارش «حال‌وش»، در تیراندازی ماموران در این روستا یک زن کشته و سه نفر زخمی شدند. تصاویر یک ویدئو حاکی از این است که ماموران روی بام خانه‌های روستا دیده می‌شوند و صدای سنگین تیراندازی می‌آید.
اعتراض خانواده‌های دادخواه به سکوت رسانهای: در پی اجرای حکم اعدام رضا رسایی (زندانی سیاسی کُرد)، نگار کورکو، خواهر مجاهد کورکور (معترض محکوم به اعدام) نوشت: «رضا رسایی را در سکوت و بی‌خبری اعدام کردند، نگذارید بلایی بر سر برادر من در سکوت و بی‌خبری بیاورند.»
ماهان مهرابی، خواهر محمود مهرابی، زندانی سیاسی محکوم به اعدام، نیز با انتشار ویدئویی، به «دسته‌بندی زندانیان سیاسی» در رسانه‌ها انتقاد کرد و گفت: «ما خانواده‌های دادخواه باید التماس رسانه‌ها را بکنیم که صدای فرزندان ما باشند.»
دعوا در مجلس سر فیلترینگ: سوم مرداد ماه، جلسه علنی مجلس سر طرح دوفوریتی برای رفع فیلترینگ به تنش کشیده شد. محمدقسیم عثمانی، نماینده بوکان، به خارج شدن از دستور طرح دوفوریتی رفع فیلترینگ اعتراض کرد. او رئیس مجلس را متهم کرد که «به‌طور غیرقانونی» از حق وتو استفاده کرده و طرح را کنار گذاشته است. در این طرح پیشنهاد شده پس از سپری شدن شرایط امنیتی و خاص، سایت‌ها و شبکههای اجتماعی رفع فیلتر شوند.
سانسور صحنه آغوش دو ورزشکار: تلویزیون ایران صحنه ابراز احساسات کیمیا علیزاده، تکواندوکار با پرچم بلغارستان و ناهید کیانی، تکواندوکار با پرچم ایران را در المپیک پاریس سانسور کرد. آنها روی سکوی مدال‌ها همدیگر را طولانی‌تر از معمول در آغوش گرفتند؛ این آغوش بازتاب گسترده‌ای در شبکههای اجتماعی داشت.
«سانسور» علیرضا حیدری در تلویزیون: پس از آنکه علیرضا حیدری، قهرمان سابق کشتی در یک برنامه تلویزیونی از رویارویی کیمیا علیزاده و ناهید کیانی در المپیک پاریس ابراز تاسف کرد، دو مجری برنامه با او خداحافظی کردند. این اتفاق در شبکههای اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشت و بسیاری، آن را «اخراج» از برنامه به دلیل این اظهارنظر توصیف کردند. درنهایت، آقای حیدری گفت خسته بوده و خواسته است زودتر برنامه را ترک کند.
ویدئوهای خبرساز شهروندخبرنگاران: انتشار ویدئوی برخورد خشن نیروهای انتظامی در ایران با یک نوجوان مهاجر افغان، بازتاب گسترده‌ای داشت و شمار زیادی، آن را با مرگ جورج فلوید هنگام بازداشت خشونت‌آمیز پلیس در آمریکا مقایسه کردند.
در موردی دیگر، ویدئوی تهدید شهروندان و شلیک هوایی یک گروهبان پلیس در شهرک اندیشه، بارها در شبکههای اجتماعی بازنشر شد.
ویدئوی حمله به یک زن به خاطر حجاب موضوع دیگری بود که با هشتگ «نه به حجاب اجباری» پخش شد.
ویدئوی درگیری لفظی یک دختر در پاساژ هادی قائم‌شهر هم بازتاب گسترده‌ای داشت. دختر حاضر در این ویدئو می‌گفت: «هروقت من چادر از سرت کشیدم، تو هم می‌تونی شال سرم کنی». خبرگزاری مهر، یک روز بعد، ویدئوی عذرخواهی این دختر را منتشر کرد.
- برای آشنایی بیشتر با نقش شهروندخبرنگاران در ایجاد گفتمان ضد تبعیض، می‌توانید کتابچه «گلسنگ‌ها به آهستگی رشد می‌کنند» نوشته‌ٔ زهرا باقری‌شاد را از وبسایت رادیو زمانه دانلود کنید.
خداحافظی حسن داعی با برنامه «یاران با علیرضا میبدی»: حسن داعی، فعال سیاسی در شبکه ایکس اعلام کرد به دلیل گرایش‌های «راست افراطی» برنامه «یاران با علیرضا میبدی» در تلویزیون پارس، همکاری خود را با این برنامه پایان داده است. او گفته آقای میبدی ترجیح می‌دهد برنامه‌هایش «تقریبا به‌طور دربست در اختیار پادشاهی‌خواهان» باشد.
پخش آزمایشی من‌وتو: کیوان عباسی، مدیر و بنیانگذار شبکه تلویزیونی مرجان و تلویزیون تعطیل‌شده من‌وتو خبر داد این تلویزیون، بار دیگر دوره جدیدی را به شکل آزمایشی شروع کرده است. او وعده داد در چند هفته آینده خبرهای خوبی برای بینندگان این شبکه داشته باشد.
تکذیب راه‌اندازی تلویزیون رضا پهلوی: رضا پهلوی، فرزند آخرین شاه ایران، آغاز به کار تلویزیون منسوب به خود را رد و اعلام کرد رسانه یا رسانه‌هایی که با این عنوان معرفی و تبلیغ می‌شوند، ارتباطی با او ندارند.
بازی فرداد فرحزاد با هوش مصنوعی: روزنامه‌نگار و گوینده تلویزیون، یکی از اجراهایش در شبکه تلویزیونی ایران‌اینترنشنال را به کمک هوش مصنوعی به زبان‌های گوناگون تبدیل کرد که ظرفیت‌های جدید روزنامه‌نگاری در عصر هوش مصنوعی را نشان می‌داد. این برنامه به کمک هوش‌مصنوعی به زبان‌های عربی، چینی، عبری و اسپانیایی پخش شد.
«اخلال در کارزار نفوذ ایران»: شرکت اوپن ای‌آی اعلام کرد یک کارزار نفوذ ایرانی را شناسایی و مختل کرده است. براساس اطلاعیه شرکت، مجموعه‌ای از حساب‌های چت‌جی‌پی‌تی (فناوری هوش مصنوعی) که با کارزار نفوذ مخفی ایران برای انتشار اطلاعات نادرست مرتبط بودند، شناسایی و حذف شدهاند.
اعتراض به ادبیات «توهین‌آمیز» پزشکیان درباره معلولان: کمپین دفاع از حقوق معلولان، سخنان مسعود پزشکیان در مجلس و استفاده از واژه‌هایی مانند «چلاق»، «شل» و «کور» را «توهین‌آمیز» و «ترحم‌برانگیز» توصیف کرد و از رئیس‌جمهوری خواست دقت بیشتری در انتخاب واژگان داشته باشد. این موضوع بحث‌هایی درباره انتخاب واژگان مناسب در ارتباط با معلولان را در شبکههای اجتماعی ایجاد کرد.
- برای اطلاع بیشتر در این‌باره می‌توانید «راهنمای روزنامه‌نگاران در گزینش واژه‌ها و تعابیر در خصوص معلولیت» را بخوانید.
درگذشت مرتضی لطفی: روزنامه‌نگار باسابقه که بیش از چهار دهه را در تبعید سپری کرد، در سن ۸۵ سالگی در پاریس درگذشت. آقای لطفی سابقه همکاری با خبرگزاری پارس، سازمان ملی رادیو و تلویزیون و کیهان لندن را داشت و یکی از کارهای ماندگارش، مصاحبه با محمدرضا شاه پهلوی در لحظه ترک خاک ایران بود.
شبکه تلویزیونی ایران‌فردا گفت‌وگوی مفصلی با او داشته است.
درگذشت مجری رادیو جوان: زهرا یساقی، مدیر گروه «دانش و اقتصاد» رادیو جوان و سردبیر برنامه‌هایی همچون «بچه‌های انقلاب»، «صدای جمهور» و «سلام کوچولو» در ۵۱ سالگی درگذشت. جلال سمیعی، روزنامه‌نگار درباره او نوشت: «صبر و مدارای شما با ما جوان‌های یادنگیرِ مغرور هرگز فراموشم نمی‌شود.»
درگذشت موسس انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان: محمد صفی‌زاده، روزنامه‌نگار و فعال مطبوعاتی که از مدیران باسابقه کشور نیز به شمار می‌رفت، در ۷۳ سالگی درگذشت. آقای صفی‌زاده، صاحب‌امتیاز گروه نشریات ابرار بود و در میانه دهه ۷۰، انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان را پایه‌گذاری کرد.
حاشیه‌های تغییر دولت
بدهی مالیاتی موسسه ایران: بهروز شجاعی، فعال رسانهای، با انتقاد از «وضعیت هولناک دولت تحویلی» نوشت حساب‌های بانکی موسسه ایران، پایگاه رسمی دولت، به دلیل بدهی مالیاتی و بیمه مسدود شده و بازنشسته‌های اجباری نمی‌توانند سنوات بگیرند. محمدحسن روزی‌طلب، مدیرعامل پیشین این موسسه بدهی را به قبل از ۱۴۰۰ مرتبط دانست و نوشت بسته شدن حساب، املاک خبرگزاری ایرنا را از یک حکم قطعی دادگاه نجات داد.
مجوز «سریع» رسانه برای همراهان دولت رئیسی: شماری از اعضای دولت سیزدهم، مجوز رسانه دریافت کردند که شامل سه روزنامه چاپی برای سه چهره دولت رئیسی و یک پایگاه خبری برای وزیر ارشاد آن دولت می‌شود. این موضوع، بازتاب گسترده‌ای در میان اهالی رسانه داشت و بسیاری آن را «رانت دولتی» برای «صدور آنی یکی از سخت‌‌گیرانه‌ترین مجوزهای کشور» خواندند. در مقابل، شماری گفتند دولت‌های پیشین نیز چنین روالی را در روزهای پایانی دولت خود پیش گرفته بودند.
بازنشر وعده‌های کمپین تبلیغاتی پزشکیان: با انتشار فهرست کابینه پیشنهادی مسعود پزشکیان، شماری از کاربران وعده‌های تبلیغاتی سیاستمداران در زمان انتخابات را بازنشر کردند. برای نمونه، حساب کاربری حافظه تاریخی، صحبت‌های جواد ظریف را درباره نحوه انتخاب کابینه منتشر کرد. در موردی دیگر، امیرهادی انواری، روزنامه‌نگار، یادداشتی از عباس عراقچی، وزیر پیشنهادی امور خارجه در آذرماه ۷۷ بازنشر کرد که در آن از فیلترینگ اینترنت دفاع کرده بود.
همچنین در واکنش به انتقادها از برگزار نشدن کنفرانس خبری رییس‌جمهور، مسعود پزشکیان در دیدار با شماری از اهالی رسانه گفت: «از قول ما نقل شد می‌خواهیم با اصحاب رسانه نشست خبری برگزار کنیم، بعد که چنین اتفاقی نیفتاد، از ما انتقاد شد چرا به وعده خود عمل نکردید، در حالی که ما اساسا چنین وعده‌ای نداده بودیم.»
برنامه‌های دولت در حوزه رسانه و افکار عمومی نیز تا اینجا انتقادهایی برانگیخته است. برای نمونه، جواد دلیری، روزنامه‌نگار در یک رشته‌توییت نوشت این حوزه، نادیده‌ترین بخش برنامه‌های دولت بوده است. معرفی نکردن سخنگو و رئیس شورای اطلاع‌رسانی نیز از موارد دیگری بود که نقد شد.
انتشار و تکذیب بلافاصله چند خبر درباره دولت: در یک ماه گذشته، خبرهای زیادی در رابطه با اقدامات دولت یا انتصاب‌ها منتشر شد که بسیاری‌شان بلافاصله تکذیب شد. برای نمونه، پس از آنکه بسیاری از رسانه‌ها، خبر انتصاب محمد شریعتمداری را به عنوان رئیس دفتر رئیس‌جمهوری منتشر کردند، «یک منبع آگاه» در دفتر ریاست جمهوری آن را تکذیب کرد. این خبر ابتدا در وبسایت مسعود پزشکیان منتشر شده بود.
در موردی دیگر، با انتشار خبرهایی درباره فرستادن ناظر دولت پزشکیان به ایرنا، ایسنا و ایران، علی‌اصغر شفیعیان، مدیر انصاف‌نیوز با رد این خبر نوشت «مدیران سابق از روز اول برای جایگزینی اعلام آمادگی کرده و در دیدار و جلسات حضوری تجربیاتشان را منتقل کرده‌اند. وفاق ملی هدف دکتر پزشکیان است و با خبرسازی مخدوش نمی‌شود.»
«کاهش توقیف رسانه‌ها» در دولت سیزدهم: محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت ابراهیم رئیسی مدعی شد در دوره وزارت او، توقیف رسانه‌ها به کمترین میزان خود رسید و چهار هزار نشریه مجوز انتشار گرفتند.
محدودیت، ممنوعیت، محکومیت
حکم اعدام یک روزنامه‌نگار کُرد: پخشان عزیزی، روزنامه‌نگار و مددکار اجتماعی محبوس در زندان اوین به اتهام «بغی» به اعدام محکوم شد. بغی به معنای قیام مسلحانه است و قاضی دادگاه انقلاب تهران، خانم عزیزی را به عضویت در گرو‌ه‌ها‌یی متهم کرده است که در برابر حکومت اسلامی قیام مسلحانه داشته‌اند. این روزنامه‌نگار در نامهای گفته بود بارها شکنجه شده است.
اعلام حکم قطعی الهه محمدی و نیلوفر حامدی: دادگاه تجدیدنظر، این دو روزنامه‌نگار را از اتهام «ارتباط با دولت متخاصم آمریکا» تبرئه، اما حکم ۶ سال حبس برای «اجتماع، تبانی و فعالیت تبلیغی علیه نظام» را تایید کرد. وکیل مدافعان الهه محمدی و نیلوفر حامدی با اعلام این خبر، ابراز امیدواری کردند آنها مشمول عفو شوند، چرا که دو اتهام باقی‌مانده از شرایط کل بخشنامه عفو سال ۱۴۰۱ برخوردار است. در صورت عفو، اجرای حکم ۶ سال زندان این دو روزنامه‌نگار نیز متوقف خواهد شد.
پنج سال ممنوعیت معاشرت با فعالان مدنی: دادگاه انقلاب، دینا قالیباف، روزنامه‌نگار و دانشجوی معترض به حجاب اجباری را به دو سال حبس و پرداخت ۱۵ میلیون تومان جریمه نقدی محکوم کرد. حکم حبس این روزنامه‌نگار به مدت ۵ سال تعلیق شده و خانم قالیباف باید در این مدت از معاشرت با فعالان سیاسی-اجتماعی خودداری کند.
اعلام جرم علیه مجری و مهمان یک برنامه: دادستانی تهران علیه علی ضیا، مجری و اردشیر رستمی، مهمان برنامه گفت‌وگو محور «باضیا» اعلام جرم کرد. در قسمتی از این برنامه که در فضای مجازی منتشر می‌شود، گوینده و مهمان برنامه درباره همجنس‌گرایی صحبت می‌کنند. دادستان تهران، این موضوع را «خلاف عفت عمومی» اعلام کرده است.
شش ماه زندان برای امید فراغت: دادگاه انقلاب کرج، روزنامه‌نگار حوزه سیاسی را به شش ماه زندان محکوم کرد. اتهام آقای فراغت «تبلیغ علیه نظام» عنوان شده است.
احضار سه روزنامه‌نگار در آبادان: ماندانا صادقی، روزنامه‌نگار ساکن آبادان خبر داد او و دو روزنامه‌نگار دیگر به نامهای آرش قلعه‌گلاب و کوروش کرم‌پور به دادگاه انقلاب آبادان احضار شدهاند. به گفته خانم صادقی، آنها در ارتباط با پرونده اعتراضات پس از کشته شدن مهسا ژینا امینی در پاییز ۱۴۰۱ احضار شدهاند.
شکایت از لیدا هادی: این روزنامه‌نگار حوزه بیمه در شبکه ایکس نوشت یکی از وزیران دولت رئیسی از او شکایت کرده است. خانم هادی جزئیات بیشتری در این باره نداده است.
مدیرمسئول انتخاب مجرم شناخته شد: دادگاه مطبوعات، علی مرادی، مدیرمسئول وبسایت انتخاب را برای گزارش «حراج برند ایران/سیاست خارجی ایران چرا اینقدر تضعیف شده است؟» مجرم شناخت. به گفته سخنگوی هیئت منصفه دادگاه مطبوعات، محتوای این مقاله صرف‌نظر از درست یا نادرست بودن، خارج از حدود مطبوعات و نقض مصوبات شورای عالی امنیت ملی بوده است.
سرکوب دیجیتال در ایران: براساس گزارش جدید سازمان «آرتیکل ۱۹»، جمهوری اسلامی، پس از هر خیزش ملی، کنترل اینترنت را شدیدتر می‌کند و دوره جدیدی از سرکوب دیجیتال را رقم می‌زند. در این گزارش از حکومت خواسته شده است «نقض آشکار استانداردها و قوانین بین‌المللی حقوق بشر» در سیستم‌های کنترل اینترنت را متوقف کند.
برگزاری دادگاه حسین شنبه‌زاده: وکیل حسین شنبه‌زاده، فعال رسانه، از برگزاری دادگاه رسیدگی به اتهام‌های موکلش خبر داد. به گفته امیر رئیسیان، اتهام‌های آقای شنبه‌زاده، «توهین به مقدسات، توهین به بنیانگذار جمهوری اسلامی و رهبر انقلاب، نشر اکاذیب، فعالیت تبلیغی علیه نظام و فعالیت تبلیغی به نفع رژیم صهیونیستی» عنوان شده است.
تذکر به اورژانس برای انتشار خبر: بعد از انتشار خبر برخورد یک قطار به سکو، مدیر روابط عمومی شرکت راه‌آهن از اورژانس خواست: «در موارد تخصصی که اطلاع دقیقی از آن ندارند، خبری را منتشر نکنند.» او با تکذیب خبر برخورد قطار به سکو، گفت اطلاعات نادرست نگرانی ایجاد می‌کند.
ممنوع شدن تبلیغ شیر خشک و پستانک: وزارت بهداشت، تبلیغ شیر خشک، پستانک و هر چیزی را که جایگزین شیر مادر باشد، ممنوع اعلام کرد. معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: بر اساس قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، انتشار هرگونه جزوه، کتاب و نشریه و سایر تبلیغات در مورد تغذیه با انواع شیرخشک، شیشه و پستانک در رسانه‌ها ممنوع است.
بازداشت فواد صادقی: فواد صادقی، صاحب‌امتیاز وبسایت‌های «آینده‌نیوز» و «بازتاب امروز» بازداشت و به زندان منتقل شد. به گزارش ایلنا، آقای صادقی در «فرآیند پیگیری و تحقیق درباره‌ی یک پرونده فساد» محکوم و زندانی شد.
واکنش دادستان نظامی تهران به انتشار یک فیلم: بعد از انتشار ویدئوی برخورد خشن نیروهای گشت ارشاد با دو دختر نوجوان، دادستان نظامی تهران اعلام کرد این فیلم برای ثبت در پرونده بوده و رسانه‌ها مجوز انتشارش را نداشتند. انصاف‌نیوز، وبسایت خبری نزدیک به آقای پزشکیان، این ویدئو را حدود پنجاه روز بعد از وقوع برخورد منتشر کرد.
اعلام جرم علیه مدیرمسئول بویرنیوز: به گزارش سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات، دادستانی اصفهان علیه محمود سپهر، مدیرمسئول «بویرنیوز» اعلام جرم کرده است. این گزارش می‌گوید پوشش تجمع‌های اعتراضی مردم کهگیلویه و بویراحمد و انتشار گزارش‌های انتقادی درباره طرح الحاق دنای شمالی، دلیل تشکیل پرونده قضائی بوده است.
شرق‌آنلاین و اعتماد مجرم شناخته شدند: هیئت منصفه دادگاه مطبوعات، مهدی رحمانیان، مدیرمسئول شرق‌آنلاین را در اتهام «نشر اکاذیب» و بهروز بهزادی، مدیرمسئول اعتماد را در اتهام «نشر مطالب خلاف واقع» مجرم شناخت. آقای رحمانیان مستحق تخفیف شناخته شد.
شبکه شرق، ۱۸ تیرماه سال گذشته، در گزارشی ویدئویی، عبدالله عبدی، سرمایه‌گذار پتروشیمی میانکاله را «ابربدهکار بانکی» معرفی کرد که باعث شکایت این فرد از شرق‌آنلاین شد.
بعد از انتشار گزارش «جبران یک میلیارد دلاری ناترازی حاصل از فساد از جیب مردم» در آذرماه ۱۴۰۲، پرونده‌ای با شکایت محمد سروش و محمدعلی اسکندری‌زاده علیه مدیرمسئول روزنامه اعتماد گشوده شد. همچنین جمله «روسری آدم، کمی عقب برود به آدم بگویند سه میلیون تومان کارت بکش» در گزارش «بازار زنانه‌فروش‌ها کساد شد» به تاریخ ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳، شکایت معاونت حقوقی و امور مجلس و دولت فراجا از اعتماد را در پی داشت.
هشدار قوه قضائیه درباره «ایران‌هراسی»: سخنگوی قوه‌قضائیه تهدید کرد کاربرانی که «فعالیت تهدیدی و ایران‌هراسی» کنند، با «اقدامات مقتضی» مواجه شده و علاوه بر برخورد قانونی، پرونده به دادستانی کل کشور نیز گزارش می‌شود. به گفته او، یک کارگروه دائمی با همکاری معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور، ضابطان امنیتی و انتظامی (شامل وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه و سازمان اطلاعات نیروی انتظامی) برای رصد فضای مجازی وجود دارد.
شکایت وزارت راه و شهرسازی از خبرنگار: در واکنش به گزارش تحقیقی اقتصاد آنلاین درباره «ایرادات سامانه املاک و اسکان»، وزارت راه و شهرسازی از خبرنگار این رسانه شکایت کرد. مصطفی عبداللهی نیسیانی، خبرنگار اقتصاد آنلاین، برای راستی‌آزمایی ادعاهای خود، ساختمان مرکزی وزارت راه و شهرسازی را به عنوان ملک یکی از همکارانش ثبت و برای فروش در وبسایت‌های دیوار و شیپور گذاشت.
رسانههای افغانستان
وضعیت رسانه‌ها در سه سالگی حکومت طالبان: براساس گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، در سال سوم حکومت طالبان، ۱۹۱ مورد نقض آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران اتفاق افتاده است و روند خروج خبرنگاران از کشور ادامه دارد. سازمان حمایت از خبرنگاران نیز در گزارش خود اعلام کرد بسیاری از رسانه‌ها به دلیل محدودیت‌ها و مشکلات اقتصادی بسته شدهاند، خبرنگاران زن تقریبا از کار ممنوع و رسانههای فعال نیز با مشکلات زیادی روبرو هستند.
گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان هم از بازداشت‌های خودسرانه و اعمال محدودیت‌های روزافزون ابراز نگرانی کرد. همچنین، مرکز خبرنگاران افغانستان در تبعید اعلام کرد تنها ۳۵ درصد از رسانههای فعال در حکومت پیشین توانسته‌‌اند فعالیت خود را ادامه بدهند.
تعلیق فعالیت ۱۷ رسانه در ننگرهار: به گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، فعالیت ۱۷ شبکه رادیویی و تلویزیونی در ولایت ننگرهار به دلیل «نپرداختن مالیات فرکانس» تعلیق شده است. وزارت مخابرات طالبان به این رسانه‌ها هشدار داده که تا زمان پرداخت مالیات معوقه، اجازه فعالیت نخواهند داشت.
دستور طالبان به رسانههای ننگرهار و خوست: به گزارش «۸صبح»، ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت خوست به رسانه‌ها دستور داد از روز ۲۴ مرداد (سالگرد به حکومت رسیدن طالبان) تجلیل کنند. «اطلاعات روز» هم خبر داد ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در ننگرهار در یک گروه واتساپ «به طور جدی» از مسئولان رسانه‌ها خواسته که تمام برنامه‌هایشان را به این روز اختصاص دهند.
بازداشت یک خبرنگار در ننگرهار: عزیز احمد وفا، خبرنگار در ولایت ننگرهار به دست استخبارات طالبان بازداشت شد.
آزادی دو خبرنگار در قندهار: محمد ابراهیم محتاج، خبرنگار محلی در قندهار پس از گذشت ۹ روز آزاد شد. ماموران اداره امر به معروف و نهی از منکر افغانستان او را بازداشت کرده بودند. محمدیار مجروح، دیگر خبرنگار این ولایت نیز پس از ۲۱ روز بازداشت، آزاد شد.
آزادی مدیرمسئول «ندای بلوچ»: آصف فیض‌یار بلوچ، مدیر مسئول رسانه «ندای بلوچ» ۲۷ مردادماه، پس از ۵ روز آزاد شد. «ندای بلوچ» که در این مدت فعالیت خود را متوقف کرده بود از ۲۹ مرداد به کار ادامه داد.
بازداشت دو فعال رسانه: به گزارش «۸صبح»، استخبارات طالبان، خطاب‌الله بنگش و شمس پکتیاوال، فعالان رسانهای را بازداشت کرده‌اند. این دو در شبکههای اجتماعی از طالبان انتقاد کرده بودند.
گزارش‌های خبرساز ماه
مصطفی عبداللهی نیسیانی، خبرنگار اقتصاد آنلاین، در گزارش «حفره بزرگ سامانه املاک و اسکان» نشان می‌دهد که «این سامانه پر از ایرادات فاحش و اطلاعات اشتباه است، به شکلی که هر کس با هر کدپستی و کد ملی می‌تواند هر ملکی را در هر نقطه‌ای به نام خود ثبت کند و از این سامانه نیز علامت تایید احراز هویت را دریافت کند.»
او برای راستی‌آزمایی، ساختمان مرکزی وزارت راه و شهرسازی را به عنوان ملک یکی از همکارانش ثبت و برای فروش در دیوار و شیپور گذاشت.
انصاف‌نیوز در گزارشی، برای اولین بار فیلم برخورد خشونت‌آمیز ماموران گشت ارشاد با دو دختر نوجوان را منتشر کرد که بازتاب گسترده‌ای داشت. در این گزارش با مریم عباسی، مادر یکی از این دو نوجوان به نام نفس حاجی شریف مصاحبه شده است. این گزارش در حال حاضر از وبسایت انصاف‌نیوز حذف شده است. شمار زیادی از رسانه‌ها بعد از این گزارش به موضوع پرداختند.
الناز محمدی و سارا سبزی، خبرنگاران هم‌میهن در گزارش «تسلیم کبری» از رد مرز یک زن پژوهشگر افغانستانی گزارش داده و دلایل موج رد مرزها و افغان‌ستیزی در ایران را بررسی می‌کنند. در این گزارش آمده است: «در ماه‌های گذشته و با شدت گرفتن رد مرز مهاجران افغانستانی به کشورشان، ویدئوهایی از چند اردوگاه منتشر شده که نشان می‌دهد دایره در مرزها گسترده‌تر شده و داشتن مدارک اقامتی هم دیگر فایده‌ای ندارد.»
مریم سرخوش، خبرنگار همشهری‌آنلاین در گزارشی درباره تخلف آمبولانس‌ها می‌نویسد: «گفته می‌شود که هزینه بیمارفروشی انتقال بیماران بدحال (آی‌سی‌یو) از سوی آمبولانس‌های خصوصی به مراکز درمانی چیزی حدود ۴ تا ۶ میلیون تومان است.»
نسترن فرخه، خبرنگار شرق در گزارش «ترس از خیابان‌های شهر» تجربه تجاوز دختری دانشجو و مادری جوان را روایت می‌کند که «از ترس قضاوت و ناامیدی از خلاهای قانونی برای حمایت کافی از قربانی تجاوز، هیچ شکایتی در دستگاه قضا ثبت نکردند.»
بهاره شبانکارئیان، خبرنگار اعتماد، در گزارشی اختصاصی از مرگ یک دختر ۱۲ ساله در کلینیک خدمات درمانی خبر داد. پدر این دختر به خانم شبانکارئیان گفته بود: «پزشک بیهوشی پس از اتمام دست‌هایش را شست و لباس‌هایش را عوض کرد و قبل از پزشکان دیگر محل را ترک کرد. در حالی که در تمام جراحی‌ها پزشک بیهوشی به خاطر حساسیت ریکاوری آخرین نفری است که اتاق عمل را ترک می‌کند. بعد از پزشک بیهوشی، دندانپزشک محل را ترک کرد و ما ماندیم با خانمی که آنجا منشی بود.»
بنفشه سام‌گیس، خبرنگار اعتماد در گزارش «چند نوزاد معلول در این سه سال متولد شدهاند؟» وضعیت بارداری اجباری در روستاهای محروم ایران را به تصویر می‌کشد. در جایی از گزارش به نقل از یک بهورز در سیستان و بلوچستان آمده است: «به ما گفتند اگر پیشنهاد پیشگیری از بارداری بدهید جریمه‌تان می‌کنیم و توبیخ می‌شوید. به ما گفتند این خانواده‌ها فقط باید فرزند بیاورند. قبلا وسایل پیشگیری از بارداری، هم در خانه بهداشت و هم در داروخانه‌ها در دسترس بودند. در خانه‌های بهداشت، پولی از مردم نمی‌گرفتند و رایگان بود. حالا همه وسایل را از خانه بهداشت و داروخانه‌ها جمع کرده‌اند و افراد عادی اصلا به این وسایل دسترسی ندارند.»
فرشته رضایی، خبرنگار پیام ما در گزارش «بیکاری، بحران زنانه»، وضعیت اشتغال زنان و سهم مشارکت آنها را بررسی می‌کند. در بخشی از این گزارش آمده است: «در سال‌های اخیر به‌دلیل ضرورت اشتغال زنان در بسیاری از گروه‌های جامعه و مسدود بودن مسیر اشتغال، بسیاری از زنان به‌سمت بازار کار غیررسمی، موقت و ناپایدار کشیده شدند که خیلی‌وقت‌ها دور از نظارت‌های دولتی است و حمایت‌های قانونی برای آن وجود ندارد و زنان شرایط نابرابر و استثماری را تجربه می‌کنند و مورد خشونت قرار می‌گیرند.»
زهرا معرفت، خبرنگار ایلنا در گزارش «نمایی از زندگی سیاه کارگران در چوار» وضعیت کارگران در این منطقه و خودکشی سه نفر را در یک هفته روایت می‌کند. زهرا معرفت می‌نویسد: «کارگری که ۲۷ تیرماه با ریختن بنزین به روی خود قصد خودکشی داشت، اکنون به دلیل عفونت شبکیه چشم و عفونت لوزه‌هایش نیازمند درمان است. همکارانش می‌گویند برای ۸۱۲ هزار تومان پول قطره چشم‌اش، در خانه دوستان و آشنایان را زده‌اند و تنها ۴۸۳ هزار تومان جمع کرده‌اند.»
ثنا یوسفی، خبرنگار شرق در گزارش میدانی «فقدان اعصاب» مصائب پیدا کردن داروی بیماران دارای اختلال اعصاب و روان را بررسی می‌کند. مادر یک پسر هشت‌ساله در این گزارش می‌گوید: «از روز نخستی که پزشک برای پسرم ریتالین را تجویز کرد، هشدار داد که این دارو را باید با دُز ۲۰ مصرف کند و برای این دز نمونه ایرانی خوبی وجود ندارد. اوایل، یعنی دو سال پیش، می‌توانستیم همان نمونه‌ی خارجی را با پیگیری‌های زیاد بالاخره در یک داروخانه پیدا کنیم، حالا اما ماه‌هاست دیگر ریتالین ۲۰ در هیچ داروخانه‌ای پیدا نمی‌شود».
مریم لطفی، خبرنگار شرق در «گزارش یک دخترکشی» قتل آمنه (جانه) چوپانی را به دست پدرش در سلماس روایت می‌کند. در گزارش آمده است: «زندگی جانه گره خورد به یک فیلم یک‌دقیقه و هفت‌ثانیه‌ای. فیلمی که به دست شرق هم رسیده است. در روستا چو افتاده بود که جانه، مادر دو دختر بچه چهار‌ساله و دو‌ساله در غیاب شوهر با پسر عموی پدرش در رابطه است. هیچ مدرکی هم نبود، الا همین پچ‌پچه‌ها و همان فیلم یک‌دقیقه و هفت ثانیه‌ای که سند قتل جانه به دست پدرش را امضا کرد. فیلمی که هیچ محتوای خاصی هم ندارد.»
زهرا جعفرزاده، خبرنگار هم‌میهن، اعتصاب پرستاران شیراز را گزارش کرده و از تهدیدها می‌نویسد: آقای «ن» پرستار دیگری است که از روز دوشنبه در شیفت خود حاضر نشده و در روزهای گذشته چندین پیام و تماس تلفنی از پرایوت نامبر یا شماره‌های ناشناس داشته است. در این تماس‌ها و پیام‌ها به او گفته‌اند که لیدر این اعتصابات است.
ستاره حجتی، خبرنگار پیام ما در گزارش «تغییرات دقیقه ۹۰ در صندوق ملی محیط زیست» از انتصاب‌های غیرقانونی و پیگیری طرح‌های جدید در صندوق ملی محیط زیست خبر می‌دهد. در بخشی از گزارش آمده: «پیام ما، مدارکی در اختیار دارد که نشان می‌دهد مدیرعامل که تاکنون به استخدام دولت در نیامده، برای خود حکم پرسنلی صادر کرده و در یک فیش حقوقی فاقد شناسه استخدامی، برای خود حقوق ماهانه‌ای به مبالغ ۷۰ میلیون تومان در ماه اول و ۸۶ میلیون تومان در ماه دوم تعیین کرده است.»
زینب مرزوقی، خبرنگار فرهیختگان در گزارش «کودک‌آزارها مشغولند» از «گروه‌های تبادل فیلم‌های مبتذل و پورن، ویدئوهای کودک‌آزاری و حتی اجاره کودک برای آزار و تعرض» در کانال‌های تلگرامی نوشت. انتشار این گزارش البته با حاشیه‌هایی همراه شد و شهرزاد همتی، خبرنگار شرق در اینستاگرام اعلام کرد که «کسب مقام اول در اطلاع‌رسانی توییتری و مسائلی از این دست، باعث حساسیت نسبت به گزارشی شد که در روزنامه صفحه‌بندی شده بود و حتی قرار بود عکس یک باشد... من گزارش خوب و قشنگی نوشتم. اما مقام اول را به همان دوستان تقدیم می‌کنم که از ابتدا نگذاشتند همه چیز به صورت طبیعی پیش برود.»
رضا شفاخواه، وکیل دادگستری هم در ایکس نوشت: «گزارش بسیار قوی خانم همتی با نظر مرجع قضایی و ضابطین، به دلیل احتمال متواری شدن متهمین و برخی دلایل دیگر به صلاح نبود.»
افغان‌ویتنس در گزارش «حذف زنان» حقوق زنان تحت حکومت طالبان را مرور می‌کند. براساس این گزارش، از ژانویه ۲۰۲۲ تا ژوئن ۲۰۲۴، دست‌کم ۸۴۰ زن و دختر قربانی خشونت مبتنی بر جنسیت شدند که بسیاری از آنها به دست طالبان بوده و از میان آنها، دست‌کم ۳۳۲ نفر کشته شدند.
جلیل رونق، خبرنگار اطلاعات روز در گزارش «مدرسه؛ از تلقین خشونت تا سهم‌گیری در جنگ قدرت» توسعه‌ی سرسام‌آور مدارس دینی در حاکمیت طالبان را بررسی می‌کند. این گزارش می‌گوید طالبان از این طریق، فدایی‌ها را پرورش می‌دهد و با وجود محدودیت‌های تحصیل برای دختران، «هیچ محدودیت سنی» برای آموزش دختران در مدارس دینی وجود ندارد.
روزنامه ۸صبح با انتشار یک گزارش تحقیقی، نقشه‌ی تعاملی زندان‌های زنان را منتشر کرد. این نقشه، موقعیت جغرافیایی، شمار زندانیان، اتهام‌ها و دسترسی آنها به خانواده‌هاشان را نشان می‌دهد.
رسانه رخشانه در گزارش «تراژدی فقر»، ماجرای مادر ننگرهاری را روایت می‌کند که دختر شش ساله‌اش را به فروش می‌گذارد. این گزارش می‌گوید «او بارها برای دریافت کمک به ریاست کار و امور اجتماعی و شهدا و معلولان طالبان در ولایت ننگرهار مراجعه کرده؛ اما هیچ کمکی از آنها دریافت نکرده است.»
فرشته غنی و زهرا نادر، خبرنگاران زن‌تایمز در گزارش «حقیقت مرگ یک یوتیوبر: حورا سادات چگونه کشته شد؟» به نقل از یک شاهد عینی می‌نویسند: «قفسه‌ی سینه‌اش زخم شده بود. یکی از رگ‌های گردنش قطع و پشتش از اثر لت‌وکوب کاملا سیاه شده بود. فقط صورتش سالم بود.»
آزاده تران، خبرنگار رخشانه، از «پرونده بی‌سرنوشت قتل حنیفه در تهران» می‌نویسد، زنی که کارمند وزارت دفاع و دانشجوی حقوق بود، اما با آمدن طالبان به همراه شوهر و دخترانش به ایران مهاجرت کرد. این گزارش می‌گوید پدر و مادر حنیفه برای رفتن به ایران هزینه ویزا را ندارند و نمی‌دانند چگونه برای پیگیری پرونده‌ی قتل دختر‌شان به ایران سفر کنند.
ثنا عاطف و مهتاب صافی، خبرنگاران زن‌تایمز در گزارش خود از محرومیت مضاعف معلولان می‌نویسند. این گزارش به نقل از یک زن دارای معلولیت می‌نویسد: «من پنج بار به دفتر طالبان رفتم و از آنان کمک خواستم. اما گفتند شما از قربانیان حکومت پیشین هستید و برایتان پول پرداخت نمی‌شود.»
