در ماه بزرگداشت خبرنگاران و در همان روز خبرنگار، فرمانده سپاه برای روزنامهنگاران خط و نشان تازهای کشید. در قزوین نه تنها خبرنگار حکم گرفت، بلکه مادرش هم مجازات شد. دو خبرنگار روزنامه دولتی ایران به خارج پناه بردند و برای روزنامهنگاران ظاهرا آزاد، برنامه بازدید از زندان خالی گوهردشت برگزار کردند. مشخص شد ۱۰۰ خبرنگار در پاییز و زمستان گذشته بازداشت یا احضار شدهاند. و نازیلا معروفیان که عکس بیحجابش باعث بازداشت دوباره شده بود، گفت «هیچ اشتباهی» نکرده است.
در بخش آخر مرور وقایع رسانه این ماه، گزارش خبرساز مرداد را معرفی میکنیم.
آزادی مهوش صیدال: مردادماه با خبر آزادی یک فعال رسانهای آغاز شد. مهوش (سایه) صیدال از فعالان شبکه اجتماعی کلابهاوس ۳۱ خرداد همراه شماری از فعالان دیگر این شبکه اجتماعی بازداشت شده بود. او با گذاشتن وثیقه آزاد شده، و اکنون پروندهای برای خانم صیدال با اتهامهایی همچون «اجتماع و تبانی» و «تبلیغ علیه نظام» در شعبه اول دادسرای اوین تشکیل شده است.
برخورد با کسی که فیلم کتک زدن را گرفت: اول مردادماه ویدیویی در شبکههای اجتماعی منتشر شد که نشان میداد یک روحانی، زنی را کتک میزند. فرمانده انتظامی لنگرود، آن را «درگیری یک روحانی با خانواده برادرش بر سر ارث» توصیف کرد. اما دهیار روستا گفته است فرد روحانی، زن سالخورده را به این دلیل که از او خواسته بود تا از زمین شخصیشان رفتوآمد نکند، کتک زده است.
در پی بازتاب گسترده این فیلم، مشابه برخوردهای قبلی با شهروند-خبرنگاران، دادستان لنگرود اعلام کرد «دستگاه قضا با افرادی که اقدام به فیلمبرداری و انتشار تصاویر کردند برخورد جدی خواهد کرد».
دوربین مریم مجد در نمایشگاه فیفا: در حاشیه جام جهانی فوتبال زنان در استرالیا و نیوزیلند، فیفا نمایشگاهی با عنوان «چهرههای فوتبال زنان» برگزار کرده بود و یکی از این چهرهها، مریم مجد، عکاس ایرانی بود. مریم مجد، اولین عکاس ورزشی ایرانی است که دوربینش در موزه فیفا به نمایش گذاشته شده است.
«ایستادگی» نیلوفر حامدی و الهه محمدی: در آستانه برگزاری دومین جلسه دادگاه نیلوفر حامدی و الهه محمدی، طوفان توییتری برای حمایت از این دو روزنامهنگار به راه افتاد. دومین و آخرین جلسه دادگاه این دو خبرنگار، سوم و چهارم مردادماه به شکل غیرعلنی برگزار شد. به نوشته همسر نیلوفر حامدی، او در دادگاه گفت که به عملکرد خود به عنوان یک روزنامهنگار افتخار میکند. الهه محمدی نیز در دومین جلسه دادگاه گفت که «افتخار میکنم در کنار مردم ماندم تا صدایشان باشم».
هشتم مرداد نیز باشگاه ملی مطبوعات آمریکا، نیلوفر حامدی و الهه محمدی را برندگان جایزه اوباشن، بالاترین نشان افتخار آزادی مطبوعات این باشگاه، اعلام کرد.
همچنین در ویدیویی که شبکه شرق در میانه مرداد منتشر کرد، صدای الهه محمدی و نیلوفر حامدی از زندان اوین شنیده میشود و آنها در صحبت با نزدیکانشان میگویند از عملکردشان بهعنوان روزنامهنگار پشیمان نیستند.
ابلاغ حکم سه خبرنگار: حکم سعیده شفیعی، نسیم سلطانبیگی و مهرنوش زارعی، سه روزنامهنگار که دادگاه آنها تیرماه برگزار شده بود، اعلام شد. به نوشته انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران، سعیده شفیعی و نسیم سلطان بیگی به سه سال و هفت ماه حبس تعزیری برای اتهام اجتماع و تبانی، هشت ماه حبس برای فعالیت تبلیغی علیه نظام، دو سال ممنوعیت خروج از کشور و دو سال ممنوعیت عضویت در گروهها محکوم شدهاند. مهرنوش زارعی که بهمن ماه ۱۴۰۱ بازداشت و پس از دوماه به قید وثیقه آزاد شده بود، تبرئه شده است.
نسیم سلطانبیگی ۲۱ دیماه ۱۴۰۱ در فرودگاه امام خمینی بازداشت شد و پس از یک ماه به قید وثیقه آزاد شد. سعیده شفیعی نیز بهمن ماه همین سال بازداشت و پس از ۱۶ روز به طور موقت آزاد شد.
محکومیت دوباره یک سردبیر: مرضیه محمودی، سردبیر تجارتنیوز خبر داده است که به دلیل شکایت مجدد حمید رسایی به یک سال تبعید به تربت جام و پرداخت ۲۴ میلیون تومان جریمه نقدی محکوم شده است. ماجرا از پاییز ۱۴۰۱ شروع شد، وقتی که مرضیه محمودی، نقل قول روزنامه هممیهن از حمید رسایی درباره جنبش «زن، زندگی، آزادی» را دوباره توییت کرد و در توصیف آن نوشت: «کلمه وقاحت در برابر ایشون کم میآره». حمید رسایی اما مدعی شد که سخنانش تحریف شده و از این روزنامهنگار شکایت کرد. به گفته خانم محمودی، در اولین شکایت، حکم در مرحله بدوی صادر و با پرداخت شش میلیون تومان مبلغ جریمه، پرونده مختومه اعلام شد. حمید رسایی اما بار دیگر از او شکایت کرد و در این باره نوشت: «گفتم عذرخواهی کن گذشت میکنم، نکرد ومجددا همان اکاذیب وتوهینها را نشر داد. مجددا شکایت کردم که این حکم آمد.»
مرضیه محمودی در این باره به روزنامه شرق گفته است: «در جلسه دادگاه کارکنان دولت متوجه شدم که او از ۲۲ نفر دیگر هم شکایت کرده است؛ عدهای از آنها عذرخواهی کردهاند. چند نفر هم در صفحه اینستاگرام، تلگرام یا توییترشان ابراز پشیمانی کرده یا نوشتهاند که چون دانش سیاسی کافی نداشتند، چنین جملهای را منتشر کردهاند. به من هم گفتند چنین چیزی را اعلام کنم. گفتم من بهعنوان یک روزنامهنگار چطور باید بگویم که دانش یا شعور سیاسی ندارم؟!»
ممنوعکاری مدیرمسئول اعتماد: بهروز بهزادی، مدیرمسئول روزنامه اعتماد به یک سال محرومیت از هر نوع مسئولیت مطبوعاتی محکوم شد. به نوشته روزنامه اعتماد، بهزادی با شکایت قرارگاه ثارالله سپاه پاسداران محاکمه شده است.
حکم اولیه شش ماه حبس تعزیری و پرداخت ۱۵ میلیون تومان جزای نقدی خردادماه امسال صادر شده بود، اما درنهایت دادگاه با استفاده از اختیارات برآمده از تبصره ماده ۳۵ قانون مطبوعات، مجازات را به محرومیت یک ساله از هر نوع مسئولیت مطبوعاتی تبدیل کرد.
صدور احکام جدید، نگرانی انجمن صنفی روزنامهنگاران تهران را برانگیخت و در بیانیهای، احکام قضایی «سنگین و غیرمتعارف» علیه روزنامهنگاران از جمله مدیرمسئول روزنامه اعتماد و سردبیر تجارتنیوز را محکوم کرد و از دستگاه قضایی خواست که صدور چنین احکامی را متوقف کند.
ابلاغ مصوبه نظارت صدا و سیما بر شبکه نمایش خانگی: ابراهیم رییسی، مصوبه تثبیت نظارت صداوسیما بر شبکه نمایش خانگی را با وجود اعتراض سینماییها ابلاغ کرد.
براساس این مصوبه، اختیارات صداوسیما برای نظارت بر فعالان بخش خصوصی بهویژه در پلتفرمهای پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی گسترش یافته است.
پلتفرمها در اختیار «خادمان نظام»: وقتی حسین شریعتمداری نوشت «پلتفرمها را به افرادی بدهند که در خدمت نظام باشند» کسبوکاریها متعددی در ماههای گذشته به دلیل «بیحجابی» تعطیل شده یا با احکام سنگین و فیلترینگ مواجه شده بودند. با وجود چنین فشارهایی، حسین شریعتمداری ابراز امیدواری کرد که پلتفرمهایی مثل فیلیمو، دیجی کالا،اسنپ و... را از افراد فعلی بگیرند و به افراد دیگری بدهند که در خدمت نظام باشند.
فشار بر خانواده خبرنگار گیلانی: پیمان بهبودی، سردبیر کانال تلگرامی رادیو گیلان خبر داده است که نیروهای اطلاعات گیلان به منزل مادر و خواهرش یورش برده و تهدید کردهاند که در صورت ادامه فعالیت، آنها را بازداشت خواهند کرد. به گفته آقای بهبودی، دو خواهرزادهاش نیز در بازداشت بودهاند. کانال تلگرامی رادیو گیلان به تازگی، ویدیوهایی از رابطه جنسی برخی مقامات گیلانی منتشر کردهاست.
بازداشت خبرنگار در قزوین و مجازات مادر: مصطفی جعفری، سرپرست دفتر خبرگزاری کار ایران در قزوین و مدیرمسئول سایت خبری تیتر قزوین، به دلیل انتشار یک مصاحبه با نماینده تاکستان بازداشت شد. در آن مصاحبه نماینده تاکستان از «ضعیف بودن» استاندارها انتقاد کرده بود. آقای جعفری، اواخر تیرماه، به اتهام «نشر اکاذیب در فضای مجازی» حکم قرار نظارت قضایی گرفت و سه ماه از فعالیت خبرنگاری محروم شد. او باید هفتهای دوبار به کتابخانههای عمومی برود.
مادر این روزنامهنگار نیز به دلیل «اخلال در نظم دادگاه» موظف شد که پنج روز در هفته و به مدت شش ماه، از زنان کمتوان ذهنی در یک موسسه بهزیستی قزوین مراقبت کند.
نماینده تاکستان گفته بود خبرنگار ایلنا فقط نظرهای او را منتشر کرده است. کامبیز نوروزی، حقوقدان هم در واکنش به این حکم توضیح داد: «تمام صحبتهای مسئولان کشوری اعم از مدیران یا نمایندگان، چه به شکل مصاحبه یا سخنرانی، قابل انتشار است.»
گزارش تحقیقی چند خبرنگار آلمانی درباره نظارت گسترده در ایران: تیم تحقیقاتی برنامه تگسشو در گزارشی با عنوان «دوربینهای نظارتی ساخت آلمان در خدمت رژیم جمهوری اسلامی؟» فاش کردهاند که شرکت بوش سال ۲۰۱۷ یک «دوره آموزشی نظارت تصویری» و «تشخیص چهره» در دانشگاه خاتمالانبیا تهران برگزار کرده است. در پاسخ به این گزارش، شرکت بوش اما فقط فروش و تحویل هشت هزار دوربین امنیتی به ایران در فاصله سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ را تایید و هرگونه همکاری در این زمینه را رد کرده است.
پناهندگی دو خبرنگار روزنامه ایران: رسانههای ایران چهاردهم مردادماه خبر دادند که دو عضو تحریریه روزنامه ایران، که برای پوشش مسابقات جام جهانی زنان در استرالیا به سر میبرند، قصد بازگشت به کشور ندارند.
نعیم احمدی، عکاس روزنامه ایران در گفتوگو با ایراناینترنشنال این خبر را تایید کرد و گفت که او و سعید زاهدیان، عضو شورای سردبیری ایران ورزشی قصد دارند در استرالیا پناهنده شوند.
توقف انتشار روزنامههای صبح اقتصاد و ایراننیوز: اوایل مردادماه، موسسه سخنگستر، ناشر دو روزنامه صبح اقتصاد و ایراننیوز اعلام کرد که به دلیل «شرایط نامناسب درآمدی، افزایش سرسامآور قیمت کاغذ و مشکلات چاپ» انتشار دو روزنامه خود را متوقف کرده است. آخرین شماره صبح اقتصاد و آخرین شماره روزنامه انگلیسی زبان ایراننیوز، ۳۱ تیرماه منتشر شده.
مهدی بذرافکن، خبرنگار خبرآنلاین، در رشته توییتی با عنوان «صبح اقتصاد چرا تعطیل شد؟» نوشته است: «چرا باید روزنامههایی که تمام مطالبشان کپی از خبرگزاریهاست، بفروشد؟ این مطالب که در همان خبرگزاریها هست پس دلیلی نیست مخاطب برای خواندن مطالب تکراری هزینه کند.»
اعتراض انجمن روزنامه نگاران زن ایران به لایحه «حجاب و عفاف»: در واکنش به تصویب لایحه «حجاب و عفاف» در کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس، انجمن روزنامهنگاران زن ایران (رزا)، بیانیهای اعتراضی منتشر کرد.
در بخشی از این بیانیه آمده است: «مگر حکومت مسئول اجرای قانون اساسی و تامین حقوق مردم نیست؟ پس چگونه لایحه مجلس همه زنان را پیشاپیش و بالقوه مجرم فرض کرده است؟»
«خیر، من هیچ اشتباهی نکردم»: نازیلا معروفیان، روزنامهنگار اهل سقز و ساکن تهران که تیرماه گذشته برای دومین بار در یک سال گذشته بازداشت شده بود، در میانه مرداد به دلیل نپوشیدن حجاب اجباری از ملاقات و تماس با خانواده خود محروم شد. این روزنامهنگار چهاردهم مرداد به دلیل ناراحتی قلبی به بیمارستان طالقانی منتقل شد، اما ساعاتی بعد، او را به زندان اوین بازگرداند.
خانم معروفیان ۲۲ مردادماه به قید وثیقه آزاد شد، و عکسی از خود بدون حجاب اجباری را در توییتر منتشر کرد. او اما یک روز بعد وقتی برای گرفتن وسایل خود به کلانتری مراجعه کرده بود، بازداشت شد. این روزنامهنگار درنهایت ۲۵ مردادماه آزاد شد و در توییتر خود نوشت: «آیا از عکسی که موقع آزادی گذاشتی، پشیمونی؟ قبول داری اشتباه کردی؟ خیر؛ من هیچ اشتباهی نکردم.»
یک بازیگر بعد از دعوا رسانه را تهدید کرد: رضا کیانیان، بازیگر سینما به دلیل یک دعوا در میزگرد، برگزارکنندگان را تهدید کرد در صورت انتشار فیلم سخنرانی، از آنها شکایت خواهد کرد. نشست «صنعت شهرت در سینمای ایران» غروب سهشنبه، دهم مردادماه با حضور رضا کیانیان، بازیگر؛ مهدی یزدانیخرم، نویسنده و روزنامهنگار و مهدی خویی، جامعهشناس برگزار شد. این جلسه اما به دعواهای لفظی، خشونت کلامی و قهر دو مهمان برنامه، رضا کیانیان و مهدی یزدانی خرم، انجامید. اتفاقات این نشست بازتاب گستردهای در شبکههای اجتماعی داشت.
موسسه فرهنگی، رسانهای پانوراما (برگزارکننده نشست) در نهایت فیلمی یک دقیقهای و گزارشی نوشتاری از آنچه را در این نشست گذشت، منتشر کرد.
اختلاف نظر وزارت ارتباطات و بخش خصوصی بر سر اختلال اینترنت: وزارت ارتباطات ایران میگوید اینترنت اختلال ندارد. کاربران اما به وضعیت اینترنت اعتراض دارند و انجمن تجارت الکترونیک نیز در تازهترین گزارش خود، وضعیت اینترنت در ایران را قرمز اعلام کرده است. این اختلاف نظر از کجا میآید؟ روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی به نقل از رئیس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک مینویسد: در هر سه شاخص کیفیت (اختلال، محدودیت و سرعت) تاکید ما روی ارتباطات بینالملل است، اما وزارت ارتباطات روی ارتباطات داخلی یا حداقل روی مجموع ارتباطات داخلی و خارجی متمرکز است.
«گاف» سخنگوی دولت در توییتر: علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت رییسی در سالروز جدایی بحرین از ایران، تصویری جعلی از روزنامه اطلاعات را، که تاریخ و تیتر آن دستکاری شده بود، در حساب توییتری خود منتشر کرد. این اشتباه با انتقاد و طنز کاربران توییتر مواجه شد. اطلاعاتآنلاین نیز آن را «گاف عجیب» خواند و صفحه اصلی روزنامه در آن تاریخ را منتشر کرد.
در واکنش به این انتقادات، جهرمی نوشت که روی هوش رسانهای برخی حساب باز کرده بود.
برگزاری جلسه دادگاه گزارشگر مسمومیت دانشآموزان: اولین جلسه دادگاه علی پورطباطبایی، سردبیر قمنیوز به اتهام «نشر اکاذیب» نهم مردادماه برگزار شد. خبرنگار ساکن قم با نام توییتری خیزران، پیگیر اخبار مربوط به مسمومیتهای زنجیرهای در مدارس دخترانه بود و در میانه اسفند نیز به همین دلیل بازداشت شد.
او در توضیح اولین جلسه دادگاه در توییتر نوشت که مستنداتش را ارائه کرده و برای اتهام ارتباط با بیگانگان، قرار منع تعقیب صادر شده است.
جایزه باشگاه ملی مطبوعات آمریکا برای بزرگمهر شرفالدین: بزرگمهر شرفالدین، خبرنگار سابق رویترز به همراه جوئل شکتمن، برنده جایزه خبرنگاری باشگاه ملی مطبوعات آمریکا شدند. گزارش تحقیقی آنها درباره جنگ اطلاعاتی ایران و آمریکا فاش میکند که دستگیری تعدادی از جاسوسهای آمریکا در ایران حاصل اشتباه سیآیای بوده است. آقای شرفالدین در حال حاضر سردبیر ارشد بخش دیجیتال تلویزیون ایراناینترنشنال است.
تایید گزارش فروش اعضای بدن: یک وبسایت خبری متعلق به دولت در گزارشی فروش همزمان چند عضو بدن در ایران را تایید کرد؛ در حالی که دادستان تهران چندی قبل به دلیل انتشار گزارشی مشابه از روزنامه جهان صنعت شکایت کرده بود.
پایگاه خبری گسترش، متعلق به وزارت صنعت، معدن و تجارت نوشت: «به دلیل فقر، تورم و بیکاری نرخ خریدوفروش اعضای بدن بالاتر میرود و بسیاری به کشورهای همسایه میروند تا اعضای بدن خود را بفروشند.»
حدود دو ماه پیش، روزنامه جهان صنعت در گزارشی میدانی نوشت که فروش اعضای بدن به خارج از کشور نیز کشیده شده است. اما دادستان تهران به دلیل «ارائه نکردن ادله و مستندات از سوی روزنامه جهان صنعت در مورد خبر مجعول افزایش فروش اعضای بدن» علیه این روزنامه اعلام جرم کرد.
جنجال در صداوسیما بر سر بازگشت دو مجری: خبر بازگشت رضا رشیدپور و محمدرضا گلزار باعث بحثهای تندی میان کارکنان صداوسیما شد. مخالفان به موضعگیری آقای رشیدپور در جنبش زن، زندگی، آزادی اشاره میکردند و موافقان معتقد بودند که غیاب چنین چهرههایی باعث شده تلویزیون مخاطب از دست بدهد. محمدرضا شهبازی، مجری برنامه پاورقی در اعتراض به بازگشت رشیدپور و گلزار استعفا کرد. در واکنش مدير گروه اجتماعى شبكه سه هم محمدرضا شهبازی را با الفاظی رکیک خطاب کرد و درنهایت پیمان جبلی، رئیس صداوسیما گفت «مدیریت باجبگیر و باج بده تمام شد؛ جای نگرانی نیست. پاورقی و محمدرضا شهبازی ادامه مییابد.»
روابط عمومی صداوسیما نیز در اطلاعیهای با تاکید بر استفاده منطقی و اصولی از چهرههای مشهور اعلام کرد: «هرگونه گمانهزنی یا اطلاعات ادعایی غیردقیق درباره میزان مخاطب برنامهها غیر قابل قبول و غیرمعتبر است». اما با بالا گرفتن جنجال رسانهای، رضا رشیدپور در اینستاگرامش نوشت از بازگشت به تلویزیون انصراف داده است.
کمک یک سریال تلویزیونی برای مقابله با «بدحجابی»: احسان گلمحمدی، روزنامهنگار و دبیر شبکه اجتماعی روزنامه ایران، مصاحبهای قدیمی با سردار طلایی را در اینستاگرامش منتشر کرده است. رییس پلیس پیشین تهران در این ویدیو گفته به محل فیلمبرداری سریال زیر آسمان شهر رفته و از آنها خواسته برای مقابله با «مانتوهای چسبانِ بدننما و پاچههای کوتاه» به پلیس کمک کنند.
به گفته آقای طلایی، شب بعد، حمید لولایی که نقش سرایدار را در فیلم بازی میکرد، پاچههای شلوارش را بالا زد و پاچههای شلوار بقیه آمد پایین. او در این ویدیو ادامه میدهد: «یک کار دیگری هم کردیم این بود که چند متکدی در سریال آوردیم که چنین لباسهایی بپوشند. یعنی شأن پوشیدن این لباسها را در شأن چنین قشری قرار دادیم و به خودی خود بدون برخورد پلیسی [مانتوهای چسبان و پاچههای کوتاه] حذف شد.»
جنبش «زن، زندگی، آزادی» به روایت زنان امروز: شماره چهل و شش مجله زنان امروز با عکسی از نیکا شاکرمی روی جلد منتشر شد. این شماره زنان امروز به جنبش «زن، زندگی، آزادی» پرداخت.
تداوم بازداشت خبرنگاران در افغانستان: به گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، در روزهای گذشته، اداره استخبارات طالبان، چند خبرنگار را بازداشت کردهاند. فقیرمحمد فقیرزی و جان آغا صالح در ولایت ننگرهار، سید وحدتالله ابدالی در غزنی، حسیب حساس در کندز، حبیبالله سراب در ولایت پکتیا، امینالله عالمی و علاءالدین ایرکین در ولایت فاریاب، عطاءالله عمر، وحیدالرحمان افغانمل و شمساالله عمری در قندهار از جمله خبرنگارانی هستند که در روزهای گذشته بازداشت و بازجویی شدهاند.
بازداشت خبرنگار تسنیم در افغانستان: خبرگزاری تسنیم، ۳۱ مرداد ماه خبر داد محمدحسین ولایتی، عکاس و تدوینگر خبرگزاری تسنیم روز شنبه، ۲۸ مرداد، در فرودگاه کابل و هنگام بازگشت به ایران بازداشت شده است.
هجوم طالبان به کارگاه آموزشی خبرنگاری: نیروهای امارت اسلامی افغانستان، نهم مردادماه به ساختمان رادیو و تلویزیون «همیشه بهار» در جلالآباد حمله کردند و کارگاه آموزشی خبرنگار در این رسانه را تعطیل کردند. به گفته مدیرمسئول تلویزیون «همیشه بهار»، نیروهای امنیتی اجازه ندادند که دوره آموزش روزنامهنگاری با حضور دختران برگزار شود.
شبکه رادیو و تلویزیون «همیشه بهار» یک روز پس از این اتفاق به دستور نیروهای امنیتی بسته شد. در پی پلمب ساختمان این شبکه، فعالیت رادیو «نن» و رادیو «جوانان»، که در ساختمان همیشه بهار قرار دارند، نیز متوقف شد. این شبکه درنهایت پس از سه هفته اجازه فعالیت دوباره یافت.
خودکشی یک خبرنگار: مهدی افشارزاده، خبرنگار آزاد و فعال حقوق بشر ساکن ترکیه به زندگی خود پایان داد. او در آخرین توییت خود در روز ۲۳ مرداد نوشت: «تلاشمو کردم به عنوان خبرنگار و فعال حقوق بشر... ولی چیزی تغییر نکرد...»
مهدی افشارزاده همچنین در همین روز، در ریتوییتی خطاب به گلشیفته فراهانی نوشت: «سلام. من امروز میمیرم. فقط قبلش میخوام در یک فایل صوتی بگم که ایران از من چی خواست که بابتش مجبور به فرار شدم و الان تنها راهم مرگه. چطور فایل رو ارسال کنم.»
بازداشت و آزادی مرتضی یگانه در مشهد: ۲۹ مردادماه مرتضی یگانه، خبرنگار، به دلیل شکایت شرکت بهرهبردای تابلوهای امر به معروف در مشهد بازداشت شد. او در همان روز با کفالت آزاد شد.
انتقال علی مصلحی به زندان کاشان: علی مصلحی، روزنامهنگار آزاد که ۲۹ تیرماه بازداشت شده بود، پس از سه هفته، از بازداشتگاه اداره اطلاعات کاشان به زندان این شهر منتقل شد. در این مدت هیچ خبری از او در دست نبود و علت بازداشت این روزنامهنگار نیز اعلام نشده است.
هفت روزنامهنگار در زندان: فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران ۲۹ مرداد ماه اعلام کرد ۹ روزنامهنگار در ایران زندانی هستند. این فهرست اما در شبکههای اجتماعی به روز شد و خبر رسید فرخنده آشوری، خبرنگار در استان فارس و مارال دارآفرین، خبرنگار گیلانی آزاد شدهاند.
پایان گاهنامه نقد کتاب کودک: گاهنامه نقد کتاب کودک با انتشار دهمین شماره به فعالیت خود پایان داد. در سرمقاله این شماره آمده است که مجله به دلایلی با یک سال تاخیر و برای آخرین بار منتشر میشود.
ترک جلسه در اعتراض به مهدی چمران: رییس شورای شهر تهران در یک نشست خبری به سوال خبرنگار رکنا پاسخ نداد. مهدی چمران در پاسخ به پرسش زهرا علیهاشمی درباره برآورد شورا از مدیریت شهرداری تهران گفت که این سوال درست نیست و به آن پاسخ نمیدهد. اصرار خانم علیهاشمی هم به جایی نرسید و در نهایت خبرنگار رکنا در اعتراض به این روند، جلسه را ترک کرد.
تور ویژه اهالی رسانه در زندان تعطیل شده رجاییشهر: رسانهها در ایران خبر دادند که یک هفته پس از تخلیه کامل زندان رجاییشهر، هشتاد خبرنگار و عکاس از رسانههای داخلی و خارجی اجازه یافتند که از این زندان بازدید کنند. وبسایت مشرق، گزارشی ویدیویی از این بازدید منتشر کرده است.
مشکلات زنان فوتبالینویس: روزنامه شرق، به مناسبت روز خبرنگار، گزارشی ویدیویی تهیه کرده که زنان خبرنگار فوتبال در آن از مشکلاتشان میگویند. این گزارش، تلاش خبرنگاران زن برای پذیرش در تحریریهها، استادیومها و فضاهای «کاملا مردانه» ورزشی را روایت میکند. اعظم هادی، خبرنگار ورزشی در این ویدیو میگوید: «به خاطر دردسرهایی که روزنامهنگاری به خصوص برای خبرنگاران زن دارد، خیلی کم میبینم که خانمی دوست داشته باشد به این سمت بیاید.»
مصائب روز خبرنگار: «دوران سیاه روزنامهنگاری ایران»
اخراج دو خبرنگار روزنامه ایران: روزنامه ایران دو خبرنگار را در روز خبرنگار اخراج کرد. به نوشته علی وحدانی، خبرنگار صداوسیما، محسن آجرلو و آزاده پیراکوه پس از آن اخراج شدند که یادداشتهایی در انتقاد از وزیر ورزش نوشتند.
بازجویی و بازداشت ۱۰۰ خبرنگار: در بیانیه انجمن صنفی روزنامهنگاران تهران که هفدهم مرداد به مناسبت روز خبرنگار منتشر شد، آمده است «قریب به یکصد تن از خبرنگاران پاییز و زمستان سال گذشته بازداشت یا برای بازجویی فراخوانده شدند.»
در این بیانیه به موضوعاتی مانند معیشت روزنامهنگاران، آزادی رسانه، کارکرد رسانه برای مبارزه با فساد و تقویت مرجعیت رسانههای داخلی اشاره شده است. انجمن صنفی روزنامهنگاران تهران همچنین تاکید کرده که رسانهها در ایران در زمینه آموزش روزنامهنگاری موفق نبودهاند.
هشدار فرمانده سپاه به خبرنگاران: فرمانده کل سپاه پاسداران هنگام سخنرانی در آیین بزرگداشت روز خبرنگار، خط و مشیهای جدیدی برای خبرنگاران تعیین کرد. او بر اهمیت کلمات و تصویرسازی از سوی خبرنگاران تاکید کرد و گفت: «خبرنگار، امین حریم خصوصی انسانهاست. هیچکس حق ندارد به دنیای خصوصی انسانها وارد شود و آن را به دیگران رونمایی کند[...] به همین دلیل، گاهی یکی از اسرار کشور در مقابل چشمان یک خبرنگار قرار میگیرد. قدرت تشخیص اینکه چه چیزی برای جامعه مفید است، اهمیت دارد.»
تأسیس انجمن خبرنگاران علم و فناوری: معاون علمی رئیسجمهوری در روز خبرنگار از ایده تأسیس انجمن خبرنگاران علم و فناوری خبر داد. او همچنین گفت: «امروز، صیانت و حفظ حریم علم و فناوری کشور یک ضرورت است[...و] نباید صرفاً برای ایجاد فضا و داغ کردن یک موضوع، یک جریان انگیزهمند و آیندهساز را دلسرد کنیم.»
حذف خبرنگاران زن در نسخه چاپی: روزنامه جوان در گزارشی به مناسبت روز خبرنگار، روایتهایی از اعضای تحریریه خود را منتشر کرده است. باوجود روایت دو خبرنگار زن در متن این گزارش، روزنامه جوان در نسخه چاپی خود، عکسی کاملا مردانه منتشر کرده است. در وبسایت این روزنامه اما یک زن در تصویر حضور دارد.
روایت خبرنگاران از روز خبرنگار: روزنامه هممیهن با تیتر یک «خبرنگاران تنهاتر از همیشه» و عکسی از الهه محمدی و نیلوفر حامدی، روایتهایی از روزنامهنگاران را منتشر کرد. این روزنامه همچنین فهرستی از دهها خبرنگار بازداشت شده را منتشر کرد.
روزنامه شرق نیز یادداشتهایی را به نیلوفر حامدی، روزنامهنگار زندانی خود اختصاص داده است.
اکبر منتجبی، سردبیر روزنامه سازندگی ماههای گذشته را «دوران سیاه روزنامهنگاری» توصیف کرد و نوشت: «یکدستسازی سیستم بیشترین فشار و تمرکزش روی بازداشت، حذف و طرد و در گزینه جدیدی، تبعید روزنامهنگاران است.»
در یادداشتهای گوناگون روزنامه اعتماد، سال گذشته سالی «سخت» برای روزنامهنگاران توصیف شده است. این روزنامه همچنین در گزارشی، عملکرد رسانهای دولت رییسی را بررسی کرده است. به نوشته اعتماد، نمایندگان رسانههای منتقد بهطور کامل از نشستهای دولتی حذف شدهاند.
نیکی محجوب، روزنامهنگار ایراناینترنشنال در گزارشی با عنوان «روزنامهنگاران در ایران هم غم نان دارند هم غم کار» با بیش از ۲۰ روزنامهنگار در شهرهای مختلف درباره شرایط کاریشان گفتوگو کرده است.
روزنامه کیهان در گزارشی با نام «خبرنگارانی که برای وطن جان دادند و خبرنگارانی که وطنفروشی کردند» اتهامات همیشگی خود علیه روزنامهنگاران را مطرح کرد.
سخنرانی ابراهیم رییسی به مناسبت روز خبرنگار: ابراهیم رئیسی در روز خبرنگار گفت: آزادی قلم و آزادی بیان از افتخارات جمهوری اسلامی ایران است و ما این را با آوای بلند فریاد میزنیم... آزادیهای مشروع در کشور تضمین شده است و دولت و دستگاهها باید این آزادیها را مورد دقت قرار دهند. خداوند متعال آزادی داده و چارچوبهایی نیز معین فرموده است و در قانون اساسی ما نیز آمده است که آزادیهای مشروع باید تضمین شود.»
رییس جمهوری ایران همچنین در روز خبرنگار از سازمان صدا و سیما بازدید کرد. سلفی زهرا چخماقی با رییسی در این روز، واکنشهایی را در شبکههای اجتماعی برانگیخت.
وبسایت عصر ایران نیز در یادداشتی با انتقاد از حضور رییسی در سازمان صداوسیما نوشت: «کارکنان صدا و سیما با خبرنگاران بیرون از این سازمان و حتی خبرنگاران خبرگزاری های دولتی یا برخوردار از بودجه دولت یکسان و از یک جنس نیستند و بازدید رییس جمهوری از صدا وسیما را نمیتوان از حیث مناسبت ۱۷مرداد کامل دانست.»
احضار در روز خبرنگار: همزمان با روز خبرنگار، گزارشهایی از احضار برخی فعالان رسانهای منتشر شد. فاطمه شایستهخو نوشت که نامه احضاریه او شبانه ابلاغ شد و سعید شهرابی، پدر شیما شهرابی، سردبیر ایرانوایر نیز به شعبه سوم بازپرسی دادسرای اوین احضار شد. برادر خانم شهرابی هم مدتی در بازداشت بود.
هدیههای روز خبرنگار: براساس اعلام معاونت امور مطبوعاتی دولت، چهارصد هزار تومان بهعنوان هدیه به حساب تمامی خبرنگاران واریز شد. ابراهیم رییسی نیز وعده داد که در روزهای آتی هدیه ریاست جمهوری را واریز خواهد کرد. این هدیه به اعضای سامانه جامع رسانهها پرداخت شده است. کم و کیف پرداخت هدیه، بازتاب گستردهای در میان اهالی رسانه داشت. برای نمونه، اسماعیل آزادی؛ عضو انجمن صنفی روزنامه نگاران استان تهران با انتقاد از این اقدام نوشت: «در شرایطی که همه به زیر خط فقر کشیده شدهایم، مگر از شما درخواست مالی داشتیم که ما را وامدار خود میکنید؟»
همچنین در پیامکی به برخی خبرنگاران اعلام شد که ۲۰۰ گیگ هدیه اینترنت برای آنها فعال شده است. به نوشته روزنامه همشهری، خبرنگارانی که در فهرست پارسال وزارت ارشاد قرار داشتند، این هدیه را دریافت کردهاند.
احضار سفیر برای اظهارات «مداخلهجویانه»: سایمون شرکلیف، سفیر بریتانیا در تهران در توییتی به مناسبت روز خبرنگار در ایران، خواستار آزادی آنهایی شد که «خودسرانه» بازداشت شدهاند. این سخنان اما به مذاق وزارت امور خارجه ایران خوش نیامد و سفیر بریتانیا به دلیل «انتشار محتوای مداخلهجویانه» احضار شد.
برگزاری دو نشست درباره روزنامهنگاری: در مردادماه، دو نشست در ارتباط با روزنامهنگاری برگزار شد. نشست «امکان و امتناع روزنامهنگاری انتقادی در ایران» به مناسبت روز خبرنگار از سوی موسسه فرهنگی، رسانهای پانوراما برگزار شد. مدرسه روزنامهنگاری و مطالعات رسانه بهاران نیز ميزگردی با عنوان «نقد پايبندی حرفهای و حقوق روزنامهنگاران» برگزار كرد.
معرفی آثار برتر رسانههای ایران: جشنواره ملی رسانههای ایران در روز خبرنگار و با حضور رییس جمهوری، برخی مقامات و شماری از خبرنگاران برگزار شد و رتبه برتر در سه بخش خبر، گرافیک و جایزه ویژه جشنواره با عنوان ترویج سبک زندگی عفیفانه به موسسه رسانهای همشهری رسید. نیره خادمی با گزارش «زنان نمکی» در روزنامه اعتماد، سیامک صدیقی با گزارش «اینجا کودکان خواب تویوتا میبینند» در روزنامه شرق و زینب رجایی با گزارش «سلاخخانه شماره ۳۲» در خبرگزاری مهر از دیگر برندگان این جشنواره بودند. فهرست کامل برگزیدگان را میتوانید در این لینک مشاهده کنید.
گزارش خبرساز ماه: حریم نامشخص غربالگری
روزنامه شرق دو گزارش درباره تبعات محدودیت غربالگری در ایران منتشر کرد که مورد توجه قرار گرفت. مریم لطفی در گزارش «حریم نامشخص غربالگری» نوشت در نتیجه سیاستهای جدید، «خانوادهها خودشان باید درخواست غربالگری بدهند و این به سطح علمی و مالی مادر و خانواده بستگی دارد».
در این گزارش به نقل از رییس یک آزمایشگاه تخصصی سلامت جنین گفته شده بود که با اجرای قانون افزایش جمعیت و گرفته شدن حق اظهارنظر از ماماها برای غربالگری، در مرکز آنها سال گذشته ۱۲ کودک با سندروم داون به دنیا آمدهاند.
نسترن فرخه هم در همان شماره به نقل از کارشناسان درباره «رشد ناهنجاریهای ژنتیکی» هشدار داد و نوشت جامعه ایران در صورت ادامه این روند با افزایش ناهنجاریها در نسل جدید مواجه خواهد شد.
زهرا جعفرزاده، روزنامهنگار هممیهن در گزارشی به مناسبت روز خبرنگار، یک سال سخت برای روزنامهنگاران، محدودیتها، شکایتها و بازداشتها را روایت کرده است. در این گزارش به نقل از یک دانشجوی ترم ششم رشته ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی آمده است: «قطعا اتفاقات اخیر، آنها [دانشجویان رشته روزنامهنگاری] را ترسانده اما این ترس منجر به توقف نشده است. بههرحال باید یکسری از افراد راه را برای بقیه باز کنند.»
زینب مرزوقی، خبرنگار فرهیختگان، روز ۳۱ مرداد، جزئیات جدیدی از درگیری بر سر حجاب در نارنجستان قوام شیراز منتشر کرد. او در گزارشی با عنوان «دوربین مداربسته نارجستان قوام شیراز چه میگوید؟» نوشته است که زن چادری آمربهمعروف، شروعکننده برخورد فیزیکی و ضربوشتم بوده است.
- گزارش رسانهها در تیر ۱۴۰۲: «مگر شما مفتش هستید؟»
- گزارش رسانهها در خرداد ۱۴۰۲: سرقت هنری، خبرهای دستوری