در آستانه سالگرد کشته شدن مهسا ژینا امینی، فضا امنیتیتر و شرایط برای خبرنگاران خطرناکترشد. ۲۶ شهریور، روز بعد از تعطیلات اربعین و سالگرد کشته شدن مهسا، بر خلاف پارسال، از عکس او در روزنامهها خبری نبود. مطبوعات نه از بازداشت اعضای خانواده کشتهشدگان نوشتند، نه از نظامی شدن شهرهای حساس ایران. روزی کاملا «عادی» در صفحه اول مطبوعات بود، جز متلکی از روزنامه جوان درباره شکست اپوزیسیون و عکس پرجمعیتی از زائران که روزنامه همشهری گویی به طعنه برایش تیتر زده بود: «فراخوان سلطان».
در گزارش وقایع رسانهای شهریور ۱۴۰۲ بعد از مرور خبرها، گزارشهای اثرگذار ماه را معرفی میکنیم.
پروانه صنفی برای روزنامهنگاران: وزیر ارشاد، ۲۷ شهریورماه گفت طرح صدور پروانه روزنامهنگاری با استفاده از ظرفیتهای آییننامههای مرتبط در حال آمادهسازی است. این سخنان، نگرانی روزنامهنگاران را برانگیخت. برای نمونه مرضیه محمودی، سردبیر تجارتنیوز در ایکس نوشت: «خطر دستگیری روزنامهنگاران کم بود، بعد از این همیشه باید منتظر باطل شدن پروانه فعالیت هم باشیم.»
سعید ارکانزاده یزدی، مدیرمسئول مجله بازخورد نیز پرسید: «آیا بدون داشتن پروانه صنفی، روزنامهنگاری غیرمجاز خواهد بود؟» همچنین علی مجتهدزاده، وکیل دادگستری در یادداشتی در روزنامه هممیهن درباره خالصسازی رسانهها هشدار داد و نوشت: «جا افتادن این روش میتواند باعث پدیدار شدن فرآیند تصفیه اصحاب رسانه شود.» روزنامه شرق نیز در یادداشتی با نام «دولتیسازی روزنامهنگاری» از تلاشها برای اجرای طرح صدور پروانه خبرنگاری گزارش داد.
اعلام برگزیدگان جایزه انجمن صنفی روزنامهنگاران: دومین دوره جایزه انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران، روز پنجشنبه، دوم شهریور برگزار شد. گزارش ویدیویی «و ما آب شدیم» اثر هدی هاشمی از شبکه شرق، گزارش مکتوب «بامداد خمار» نوشته علیرضا غلامی و حسن همایون از روزنامه فرهیختگان و «میخواستم خاتمی را با خودم منفجر کنم» مصاحبه مهدی بیکاوغلی با محافظ محمد خاتمی از روزنامه اعتماد به عنوان آثار برگزیده این دوره معرفی شدند.
در این دوره همچنین از نیلوفر حامدی و الهه محمدی به دلیل گزارشهای تاثیرگذار در سال ۱۴۰۱ تجلیل شد.
اخراج عکاس ایسنا: آریا جعفری، عکاس خبری خبر داد که با دستور و فشار یکی از نهادها از ادامه همکاری با خبرگزاری ایسنا «منع» شده است. او همچنین نوشت در آخرین روزهای فروردین از کار تعلیق شده و در پنج ماه گذشته، همکارانش در سرویس عکس تهران و اصفهان ایسنا پیگیر بازگشتش بودهاند که در نهایت هم میسر نشد.
آقای جعفری، مهر ماه گذشته و در جریان جنبش اعتراضی ژینا بازداشت و مدتی بعد در دادگاه بدوی به هفت سال زندان، ۷۴ ضربه شلاق و دو سال ممنوعیت خروج از کشور محکوم شد. او پیش از این هم در آذرماه ۱۳۹۳ بازداشت شده بود.
اخراج خبرنگار همشهری: مریم ورشویی، خبرنگار همشهری نوشت بدون هیچ توضیحی و قبل از پایان قراردادش، اخراج شده است. او گفت مدیرعامل چنین «تصمیم نابهنگام و غیرعادلانهای» را گرفته و توضیحی هم در این باره به او نداده است. خانم ورشویی خطاب به دانیال معمار و محسن مهدیان، سردبیر و مدیرعامل همشهری نوشت: «هر تاخت و تاز یکطرفهای پایانی دارد.»
فیلتر شدن وبسایت فکتنامه: وبسایت فکتنامه اول شهریورماه خبر داد یک سال پس از آغاز به کار، فیلتر شده و نمیداند کدام شخص یا نهادی، دستور آن را صادر کرده است. به نوشته فکتنامه، مشخص هم نیست که به چه دلیل این وبسایت فیلتر شده است. در واکنش به این خبر، حمید ضیاییپور، روزنامهنگار نوشت: «وزارت ارشاد مکلف به راهاندازی سامانه راستیآزمایی شده، همزمان سايت فكتنامه فيلتر شده! يعنی فكتنامه بد فكت چک میكرده يا چی؟»
توقیف انتخاب: خبرگزاری فارس، سیزدهم شهریور ماه خبر داد پایگاه خبررسانی انتخاب توقیف و پرونده آن به مرجع قضایی ارجاع شده است. دقایقی پس از آن، مصطفی فقیهی، روزنامهنگار و صاحب امتیاز پایگاه خبری انتخاب به شبکه شرق گفت خبر را در رسانهها خوانده اما چیزی به طور رسمی به آنها اعلام نشده است. در نهایت اما خبر رسید که انتشار یک ویدیوی انتقادی از سیاست خارجی دولت موجب شد که وبسایت انتخاب توقیف و از دسترس خارج شود.
جلوگیری از ورود عکاس به اردوی تیم ملی: امیرحسین خیرخواه، عکاس ورزشی تصویری از امیر قلعهنویی، سرمربی تیم فوتبال ایران را در اینستاگرام خود منتشر کرد و نوشت: «به ارواح خاک بابابزرگم فتوشاپ نیست.» اشاره او به شکم برآمده قلعهنویی بود. این تصویر اما به مذاق بخش رسانهای تیم ملی خوش نیامد و از ورود این عکاس به تمرین تیم ملی جلوگیری کرد.
بازداشت نازیلا معروفیان برای بار چهارم: هشتم شهریورماه، نازیلا معروفیان، روزنامهنگار برای چهارمین بار در یک سال گذشته بازداشت شد. هرانا بازداشت او را همراه با خشونت و توهین اعلام کرد و خبرگزاری تسنیم نوشت که بازداشت او «با حکم دادسرای امنیت اخلاقی» و به اتهام «ترویج اباحهگری» بوده است. «حضور با پوشش نامناسب در فضای عمومی و انتشار این تصاویر در فضای مجازی» مصداق اباحهگری عنوان شده است.
حکم نازیلا معروفیان، دوازدهم شهریور اعلام و به یک سال حبس و جزای نقدی محکوم شد. خانم معروفیان ۱۸ شهریورماه به طور موقت آزاد شد. او چند روز پیش از آزادی، در یک تماس تلفنی از زندان اعلام کرد که هنگام بازداشت، به او «تعرض جنسی» شده است.
نازیلا معروفیان پس از آزادی در حساب ایکس (توییتر) خود نوشت که از گذاشتن تصویر خود پس از آزادی محروم است. او، هر بار، پس از آزادی، تصویری از خود بدون حجاب اجباری منتشر کرده بود.
حکم تجدید نظر سعیده شفیعی و نسیم سلطانبیگی: حکم تجدید نظر دو روزنامهنگار، سعیده شفیعی و نسیم سلطانبیگی با اتهام اجتماع و تبانی از سه سال و هفت ماه به سه سال و شش ماه و برای اتهام تبلیغ علیه نظام از هشت ماه به هفت ماه و ۱۶ روز کاهش یافته است. خانم سلطانبیگی در واکنش به این حکم در اینستاگرام خود نوشت: «چنین صدور رایی برای پرونده ما مصداق بارز مجازات انسانیت است. شریفتر آن بود که حکم بیدادگاه بدوی را به همان شکل تایید میکردید.»
اعلام حکم الناز محمدی و نگین باقری: در میانه شهریورماه، حکم الناز محمدی و نگین باقری، خبرنگاران هممیهن و هفت صبح اعلام شد. این دو روزنامهنگار به اتهام اجتماع و تبانی به سه سال حبس محکوم شدند که ۲۸ روز آن اجرا خواهد شد و مابقی به مدت پنج سال تعلیق میشود. آنها حق خروج از کشور در این پنج سال را ندارند، همچنین هر فصل باید در یک دوره آموزش اخلاق حرفهای خبرنگاری شرکت کنند و حق کار در زمینه جرم ارتکابی را نخواهند داشت. این دو همچنین از ارتباط با روزنامهنگاران شاغل در رسانههای خارج از ایران منع شدهاند. برخی روزنامهنگاران، چنین حکمی را «تحقیرآمیز» توصیف کردند.
عکسهای خبرساز بازداشت مهدی یراحی: انتشار تصاویری از بازداشت مهدی یراحی، خواننده معترض در برخی کانالهای تلگرامی امنیتی، باعث انتقاد شد. مهدی کوهیان، حقوقدان در اینستاگرام خود نوشت: «کسی که عکسهای مهدی یراحی را منتشر کرده، مجرم است.» با بالا گرفتن واکنشها، قوه قضاییه اعلام کرد که انتشار تصاویری از لحظه بازداشت برخی متهمان در هفتههای گذشته، عمدتا بدون هماهنگی قضایی بوده است.
یک روز پس از این اتفاق، هنگامه قاضیانی، بازیگر هم از تجربه خود در زمان بازداشت و فیلمبرداری با دوربین کوچک نوشت.
بازداشت شهروند-خبرنگار اسنپسوار: هشتم شهریور ماه برخی رسانهها مانند ایران اینترنشنال و ایرانبریفینگ از بازداشت سحر قبادی، فیلمبردار کلیپ کتک خوردن مسافر اسنپ خبر دادند. اوایل شهریور ماه فیلمی در شبکههای اجتماعی منتشر شد که راننده اسنپ، یک زن مسافر را با قفل فرمان کتک میزد. گفته شد که درگیری بر سر حجاب اجباری بوده است.
این فیلم بازتاب گستردهای داشت و شرکت اسنپ نیز به خاطر آن عذرخواهی کرد. فرمانده انتظامی تهران بزرگ اما درگیری برسر حجاب را رد کرد و گفت دعوا سر کولر بوده است.
۱۵ ماه حبس سپیده قلیان به دلیل شکایت خبرنگار صدا و سیما: آمنه سادات ذبیحپور، خبرنگار خبرگزاری صداوسیما خبر داد حکم اولیه دادگاه سپیده قلیان پس از چهار سال صادر شده است. به گفته او، خانم قلیان به ۱۵ ماه حبس محکوم شده است. سپیده قلیان که در حال حاضر زندانی است، سال ۱۳۹۸ گفته بود آمنه سادات ذبیحپور «در زندان در نقش بازجو حاضر میشود».
در واکنش به این حکم، مهدی قلیان، برادر سپیده قلیان به نقل از خواهرش در اینستاگرام نوشت: «بهش گفتم ناراحتی برای حکم؟ جواب داد که میارزید. فدای سر ملتمون.»
خانم ذبیحپور اعلام کرد که بار دیگر از سپیده قلیان شکایت خواهد کرد، چرا که به گفته او خانم قلیان متهمش کرده در زنان با نام عسگری زندانیان را شکنجه میکند.
بازداشت غیرقانونی در روز ۳۶۱ام: روزنامههای شرق و هممیهن در یادداشتها و مصاحبههایی با حقوقدانها و وکلای نیلوفر حامدی و الهه محمدی گفتند بر اساس قانون، بازداشت نیلوفر حامدی و الهه محمدی نباید بیشتر از ۳۶۰ روز طول بکشد. نیلوفر حامدی ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ و الهه محمدی هفتم مهر همان سال بازداشت شدند.
براساس قانون، مدت بازداشت متهم، نباید از حداقل مجازات حبس مقرر در قانون بــرای آن جرم تجاوز کنــد. حداقل مجازات حبس در همه جرایم به جز مجازات اعدام، یک سال حقوقی (۳۶۰ روز) است.
شکایت خبرنگاران صداوسیما به رهبر: شماری از خبرنگاران صداوسیما در نامهای خطاب به رهبر جمهوری اسلامی به تعطیلی ساختمان باشگاه خبرنگاران جوان و محدود شدن فعالیتهای این خبرگزاری به «چند میز و صندلی در خبرگزاری صداوسیما» اعتراض کردند. در این نامه همچنین به مسائلی مانند نبود قرارداد و بیمه کارکنان، و ورود بدون گزینش حرفهای در صداوسیما اشاره شده است.
در نامهای دیگر خطاب به علی خامنهای، شماری از کارکنان و خبرنگاران معاونت سیاسی صداوسیما از عملکرد پیمان جبلی، رییس صداوسیما و علیرضا خدابخشی، معاون سیاسی سازمان انتقاد کردند. در این نامه به رفتار و سلوک اخلاقی به گفته آنها «زننده» معاون سیاسی اشاره شده و آمده که او مدام با کارکنانش «تحقیرآمیز» حرف میزند. روزنامه جامجم نامه دوم را «شبنامهای» برای «تخریب» مدیران صدا و سیما خواند. حسین قره، در گزارشی برای خبرآنلاین، این نامهها را نشانهای از «تنش زیرپوستی» در این سازمان تحلیل کرد.
توقیف و تعلیق ۸ رسانه در «سال سرکوب»: در سالگرد قتل حکومتی مهسا ژینا امینی، فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران گزارشی از وضعیت رسانهها و روزنامهنگاران در یک سال گذشته منتشر کرد. براساس این گزارش، دستکم هشت رسانه با محدودیتهایی مانند توقیف، تعلیق، تعطیلی یا لغو مجوز مواجه و دستکم ۱۰۰ روزنامهنگار دستگیر و زندانی شدند. شش روزنامهنگار نیز همچنان زندانی هستند.
استعفای سیما ثابت از ایران اینترنشنال: سیما ثابت در میانه شهریور اعلام کرد که از تلویزیون ایران اینترنشنال مستقر در لندن و واشنگتن استعفا داده است. پیش از او سامان رسولپور، سردبیر برنامه استعفا کرده بود. او خبر اخراج خود و سامان رسولپور را «شایعه» خواند و نوشت که ناگزیر شده میان کار در شرایط خاص و «کرامت انسانی»، دومی را انتخاب کند.
نظرسنجی گمان درباره نگرش ایرانیان به رسانهها در ۱۴۰۲: نتایج نظرسنجی جدید موسسه گمان در هلند نشان میدهد که ۶۸ درصد جامعه از شبکههای اجتماعی، ۳۵ درصد از تلویزیونهای ماهوارهای،۱۲ درصد از اخبار تلویزیونی صدا و سیما و هشت درصد از اخبار رادیوهای خارج کشور در «اکثر اوقات» استفاده میکنند. در این نظرسنجی، ایراناینترنشنال، منوتو، بیبیسیفارسی، صداوسیما و صدای آمریکا به ترتیب پرطرفدارترین رسانهها معرفی شدهاند.
تایید پخش اعتراف اجباری در صداوسیما: ابراهیم داروغهزاده از مدیران پیشین صداوسیما در برنامهای تلویزیونی، برای نخستین بار، عبارت «اعترافات اجباری» را به کار برد و گفت: «من اگر اینجا نشسته بودم اجازه نمیدادم که در حقیقت اعترافات اجباری سپیده رشنو از تلویزیون پخش بشود.» او در پاسخ به سوال مجری که پرسید: «چرا اعترافات اجباری؟ اینجوری چرا؟ نظر شماست.» بار دیگر از عبارت «اعترافات اجباری» استفاده کرد و گفت: «من میگویم اعترافات اجباری. من نمیگذاشتم و لج مردم را درنمیآوردم.»
سفر اربعین هیاتهای رسانهای: الیاس حضرتی، مدیرمسئول روزنامه اعتماد در یادداشتی از سفر هیاتهای رسانهای به عراق خبر داد. به نوشته او، گروهی متشکل از مدیران ارشد رسانههای اصولگرا به همراه خودش به عنوان نماینده رسانههای اصلاحطلب به سفر اربعین رفتند.
تحریم سه سازمان رسانهای تحت کنترل دولت: در سالگرد کشته شدن مهسا ژینا امینی، آمریکا خبرگزاریهای فارس، تسنیم و پرستیوی را به عنوان سه سازمان رسانهای «تحت کنترل سپاه پاسداران و حکومت» تحریم کرد. در اطلاعیه وزارت خزانهداری آمریکا آمده بود: «رسانههای تحت کنترل دولت، نقش کلیدی در سرکوب اعتراضات ایفا کردهاند. بسیاری از این سازمانها با سرویسهای امنیتی و اطلاعاتی ایران همکاری نزدیک دارند، خطوط میان رسانهها و دولت را محو میکنند و دامنه سرکوب رژیم را گسترش میدهند.»
گزارش متا درباره عملیات نفوذ مرتبط با ایران: متا، شرکت مادر فیسبوک و اینستاگرام در گزارش جدید خود، یافتههایی را درباره سه عملیات نفوذ مخفی اعلام کرد که منشا آنها ترکیه و ایران بوده است. بنا بر اعلام متا، ۲۲ حساب فیسبوک، ۲۱ صفحه و هفت حساب اینستاگرامی در ترکیه و ایران حذف شدهاند. به نوشته متا، آنها خود را به عنوان نهادهای خبری مستقل معرفی میکردند، اما محتوای حمایتی درباره جمهوری اسلامی و فلسطین داشتند، سخنان رهبر جمهوری اسلامی را پوشش میدادند و از اسرائیل، آمریکا، دولت ترکیه و حزب عدالت و توسعه ترکیه انتقاد میکردند.
هشدار وزیر اطلاعات درباره رسانههای «تروریستی»: وزیر اطلاعات ایران در یک برنامه تلویزیونی گفت که ایران اینترنشنال یکی از مهمترین شبکههای ماهوارهای است که در ترویج وآموزش تروریسم و حمایت از تجزیهطلبان نقش داشتند. او سپس هشدار داد: «هیچ گروه و رسانه تروریستی و هر کسی که خشونت را ترویج میکند در امان نخواهد بود و حمایت کشورهای مختلف از آنها باعث نمیشود که ما از اهداف اقدامات امنیتی تهاجمی خودمان دست برداریم.»
اظهارات جنجالی مشاور رضا پهلوی درباره رسانهها: امیرحسین اعتمادی، تحلیلگر و از نزدیکان رضا پهلوی، در حساب ایکس خود از عبارت «تروریستخبرنگاران وابسته بیبیسی و ایراناینترنشنال» استفاده کرد. این موضوع، واکنشهای گستردهای در پی داشت. پرهام قبادی، روزنامهنگار بیبیسی یکی از منتقدان این لحن، نوشت: «ادبیات جمهوری اسلامی از زبان دستیار رضا پهلوی.»
«حمله» همراهان ابراهیم رئیسی به خبرنگاران: هیات همراه ابراهیم رئیسی در نیویورک از هرگونه مواجهه با خبرنگاران رسانههای فارسی خارج از کشور پرهیز کردند، این اجتناب اما حاشیههای فراوانی آفرید. در چند نمونه، باقری کنی، مذاکرهکننده ارشد هستهای از پاسخ به پرسشهای خبرنگار صدای آمریکا خودداری کرد. در نمونهای دیگر، یکی از خبرنگاران تیم رسانهای رییسی، سوالهایی با صدای بلند میپرسید تا صدای خبرنگاران رسانههای خارج از کشور شنیده نشود. در موردی دیگر، یک نفر از تیم حفاظتی ابراهیم رییسی صورت خود را جلوی دوربین ایراناینترنشنال پوشاند. این حاشیهها تا رویارویی نیز پیش رفت. برای مثال، یکی از اعضای هیات همراه ابراهیم رئیسی به خبرنگار ایراناینترنشنال حمله و تلاش کرد گوشی او را بگیرد. وزارت خارجه آمریکا در بیانیهای این موضوع را محکوم کرد. همچنین گزارش شد که یکی دیگر از همراهان ابراهیم رئیسی به بهمن کلباسی، خبرنگار بیبیسی در نیویورک حمله کرده، و موبایل او را گرفته است.
در موردی عجیبتر، رضا نقیپور، معاون تشریفات دفتر رییسجمهوری در برنامه زنده فرداد فرحزاد حاضر شد و با خبرنگار ایراناینترنشنال جدل کرد.
ادعای هک حساب تلگرامی ایراناینترنشنال: خبرگزاری فارس، ۲۹ شهریورماه مدعی شد که یک گروه هکری، حساب تلگرامی شبکه ایراناینترنشنال را هک کرده است. به نوشته فارس، هکرها توانستند هویت افرادی را که از داخل ایران به این شبکه پیام میدادند، شناسایی کنند. در خبر اولیه این خبرگزاری همچنین آمده بود: «افرادی که از داخل به این شبکه، اطلاعات ارسال میکردند به دست قانون سپرده خواهند شد.» این تکه از خبر که همچنان در برخی وبسایتها موجود است، دقایقی بعد حذف و خبر اصلاح شد. شبکه ایراناینترنشنال اما ادعای هک را رد و اعلام کرد که هدف این خبر جعلی ترساندن مخاطبان بوده است.
کاهش سهم زبان فارسی در وب: ماهنامه پیوست به نقل از دادههای موسسه دبلیوتریتکس، نوشت که سهم زبان فارسی در فضای وب از میزان ۲.۶ درصد در سال گذشته به ۱.۶ درصد کاهش یافته است. براساس این گزارش، فیسبوک، ایکس (توییتر) و ویکیپدیا، محبوبترین وبسایتهای مورد استفاده به فارسی بودهاند.
سخنان زیدآبادی و عصبانیت روزنامهنگاران: احمد زیدآبادی، روزنامهنگار در مصاحبه با خبرگزاری فارس گفت: «شاید در تمام این دورانها، اولین دورهای است که ما در روزنامه مینشینیم و هر طور دلمان میخواهد همه سیاستها را نقد میکنیم. راجع به حجاب مینویسم، سیاست خارجی مینویسیم، حتی درباره صحبتهای رهبری هم مینویسیم. حالا من غیرمستقیم، یکی دیگه مستقیم. و منتظر نیستیم که روزنامه تعطیل شود.» او ادامه داد: «این چه اختناق توتالیتاریستی است که من میتونم بشینم اینطوری راحت راجع به این مسائل حرف بزنم؟»
بسیاری از روزنامهنگاران از سخنان آقای زیدآبادی انتقاد و شماری هم دفاع کردند. منتقدان به او یادآور شدند، الهه محمدی، همکارش در روزنامه هممیهن، همچنان زندانی است و هنوز یک هفته از تعطیلی سایت انتخاب نگذشته است. عباس عبدی اما در دفاع از احمد زیدآبادی در هممیهن نوشت: «زیدآبادی خیلی صریح مرزبندی خود را با براندازان اعلام کرده است.»
درگذشت تیمور گرگین: تیمور گرگین، روزنامهنگار و شاعر در ۹۰ سالگی درگذشت. آقای گرگین روزنامهنگاری را از سال ۱۳۴۲ و با کار در روزنامه اطلاعات آغاز کرد و تا سال ۱۳۷۱ در این موسسه ماند. پس از آن به روزنامه همشهری رفت و شش سال با این روزنامه همکاری کرد. از او شعرها و ترانههای بسیاری نیز برجای مانده است.
مرگ روزنامهنگاری که از مشکلات درمان مینوشت: اکرم امینی، خبرنگار حوزه کتاب پس از دو سال مبارزه با سرطان درگذشت. او در این مدت، بارها درباره مشکلات درمان در کشور و تهیه دارو نوشت. پیش از مرگ خانم امینی، همسرش محمد آسیابانی، روزنامهنگار در اینستاگرام نوشته بود: «سرتاپایش لجن است این ساختار درمان، سرتاپایش، سرتاپایش.»
درگذشت روزنامهنگار کهنهکار استان فارس: محمدتقی زرینچنگ، روزنامهنگار و شاعر اهل استان فارس دهم شهریورماه درگذشت. آقای زرینچنگ روزنامهنگاری را با کار در رادیو شیراز شروع کرد. با تاسیس خبرگزاری پارس (ایرنای کنونی) به عنوان رییس آن انتخاب شد و تا سال ۱۳۵۷ در این سمت باقی ماند. او همچنین از موسسان روزنامه خبر جنوب بود که تا پایان عمر با آن همکاری کرد و همزمان ریاست خانه مطبوعات استان فارس را برعهده داشت.
مرگ روزنامهنگار مهاجر افغانستان: خانواده داوود سیاووش، روزنامهنگار و شاعر افغانستانی ساکن آلمان، خبر دادند که پلیس پیکر او را «پس از سه روز ناپدید بودن » یافته است. بکتاش سیاووش، فرزند این روزنامهنگار پیشکسوت با اعلام این خبر در فیسبوک نوشت: «خانواده ما تا رسیدن به حقیقت این رویداد مرموز منتظر میماند.» داوود سیاووش، موسس و صاحبامتیاز نشریه ارمغان ملی افغانستان و پدر یما سیاوش، مجری تلویزیون طلوع بود که در بمبگذاری خودرو در کابل کشته شد. آقای سیاووش در آلمان پیگیر پرونده قضایی پسرش بود و تلاش کرد پرونده قتل او را به عنوان نمونهای از قتلهای هدفمند خبرنگاران به دادگاه کیفری لاهه و سازمان ملل ببرد.
بازداشت یک خبرنگار و همسر و فرزندش در کابل: وبسایت رخشانه، ۲۸ شهریورماه، خبر داد که ندا پروانی به همراه شوهر و فرزند چهارسالهاش بازداشت شدند. به نوشته رخشانه، خانم پروانی، عضو جنبش اعتراضی و خودجوش زنان معترض افغانستان و گرداننده یک رسانه آنلاین بود.
آزادی خبرنگار تسنیم در کابل: محمد حسین ولایتی، عکاس خبرگزاری تسنیم که آخرین روز مرداد در افغانستان بازداشت شده بود، چهارم شهریور ماه آزاد شد.
سیاست رسانهای دولت روی تیغ
دستور دولت برای برخورد با رسانهها: احسان بداغی، روزنامهنگار، اول شهریورماه، تصویر نامهای از دبیر شورای اطلاعرسانی دولت به استانداران سراسر کشور را منتشر کرد. بر پایه این نامه، استانداران موظف شدهاند تا «مصادیق، اخبار کذب و خلاف واقعی» را که با هدف «سیاهنمایی» و «ایجاد التهاب اجتماعی» منتشر میشود، به مقامهای قضایی اعلام کنند.
احسان بداغی با اشاره به ادعای ابراهیم رئیسی مبنی بر اینکه از هیچ رسانهای شکایت نکرده، نوشت: «اما دولتش مشغول پروندهسازی سیستماتیک است.»
۹۹ درصد رسانههای داخلی، همسو با دولت: روزنامه هممیهن در سرمقاله دوم شهریور ماه خود نوشت که بدون تردید بالای ۹۵ درصد و حتی تا ۹۹ درصد رسانههای داخلی، «دربست» همسو با دولت هستند. در ادامه این متن آمده است که آن درصد اندک رسانهها نیز امکان و جرات کافی برای نقدهای جدی ندارند.
پرسشهای پرحاشیه دو خبرنگار در نشست خبری رئیسی: پرسش خبرنگار روزنامه جوان در نشست خبری ابراهیم رییسی بازتاب گستردهای در شبکههای اجتماعی داشت. این خبرنگار در سخنان خود با تمجید از عملکرد دولت رئیسی از او پرسید که چگونه با رویه رسانههای اصلاحطلب در «سانسور، تخریب، توهین و تمسخر» دولت کنار آمده است.
مریم شکرانی، روزنامهنگار شرق دراین باره نوشت: «باید گریست به روزگار رسانهها که خبرنگاری شکایت رسانهها را به ابراهیم رئیسی میبرد.»
خبرنگار فارس نیز از عملکرد دولت در برخورد با دانشگاهها انتقاد کرد و خواستار اخراج بیشتر استادان دانشگاه شد. او با اشاره به اینکه اخیرا شاهد «یکی، دو مورد» برخورد جدی بودهایم، از ابراهیم رئیسی پرسید: «برنامه دولت برای تضمین محیط علمی دانشگاه چیست؟»
۱۰ سوال موافق در مقابل ۳ منتقد: به نوشته خبرآنلاین، در نشست خبری رئیسجمهور ۱۸ رسانه مجوز داشتند سوال کنند که از این تعداد ۱۰ رسانه حامی دولت و ۵ رسانه خارجی بودند. بر اساس این گزارش فقط ۳ رسانه منتقد، از جمله روزنامههای اصلاحطلب شرق و آرمان، و خبرآنلاین، به عنوان رسانه «مستقل» اجازه داشتند سوال بپرسند.
انتقاد از عملکرد رسانهای دولت: روزنامه اصولگرای فرهیختگان در یکی از گزارشهای اخیرش از عملکرد رسانهای دولت رییسی انتقاد کرد. در این گزارش آمده است: «تبدیل رسانه دولتی به روابط عمومی یعنی از رده خارج کردن آن و تنها کارکردی که چنین رسانهای دارد راضی کردن مدیر بالادستی است و لاغیر.»
روزنامه آفتاب یزد نیز با انتقاد از حذف رسانههای اصلاحطلب در یادداشتی نوشت: «حذف رسانههای اصلاحطلب در چارچوب نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نه تنها کمکی به دولت سیزدهم نمیکند که دولت را به چشم بر هم زدنی از دایره توجه افکار عمومی بیرون خواهد برد.»
حاشیههای هدیه روز خبرنگار: ششم شهریور ماه اعلام شد که ۸ هزار خبرنگار هدیه روز خبرنگار را دریافت کردهاند. این هدیه دو میلیون تومانی حاشیههای بسیاری داشت. شماری از روزنامهنگاران هدیه را نپذیرفتند یا گفتند آن را در راه خیریه صرف کردند. برای نمونه، میلاد علوی نوشت: «هدیه» گرفتن از افرادی که هیچ اعتقادی به آزادی بیان، عقیده، اندیشه و رسانه ندارند، بیمعناست. ما احتیاجی به رانت نداریم.
شماری دیگر آن را تبعیضآمیز خواندند. در یک نمونه، زهرا اسلامی، خبرنگار مجله ارمون در مازندران نوشت: «چرا هدیه رییس جمهور به همه خبرنگاران که در سامانه ثبتنام هستند، پرداخت نشد؟ چرا به بهانهی کامل نبودن پرونده خبرنگاری، معاونت مطبوعاتی ایجاد تبعیض میکند؟ اگر عدالت برقرار شده و تبعیض برچیده شود که این خواست تمام روزنامهنگاران و خبرنگاران است، ما در این سرزمین نیازی به هیچ هدیهای نداریم.»
گزارشهای اثرگذار شهریور
بنفشه سامگیس، روزنامهنگار اعتماد در گزارشی با نام «حکایت ما و دلتنگیهایمان»، داستان ۱۴ روزنامهنگار زن را که برای امرار معاش، مشغول کارهای دیگری شدند، روایت میکند. در بخشی از این گزارش آمده: «كوچ از يک تحريريه به تحريريه ديگر در ۱۸، ۱۹ سال گذشته، طاقتفرسا بود و شرايط به سمتی من را كشاند تا سراغ حرفهای نرمتر و آرامتر بروم.»
در گزارشی دیگر که آن هم خبرساز شد، خانم سامگیس نوشت از سال ۱۳۸۵ تا مردادماه ۱۴۰۲، دهها استاد دانشگاه با حکمهایی مانند اخراج، بازنشستگی اجباری و ممنوعیت موقت یا دائم روبرو شدهاند. در این گزارش، نام ۱۵۷ استاد دانشگاه منتشر شده بود.
زهرا جعفرزاده و سوگل دانائی، روزنامهنگاران هممیهن در گزارشی با نام «افزایش معنادار افسردگی و ناامیدی» نوشتند که از هر پنج نسخه، یکی مربوط به بیماریهای روان است.
زهرا معرفت، خبرنگار ایلنا در گزارشی، روایتهای کارکنان روزنامه ایران از اخراج در آستانه بازنشستگی را منتشر کرد. در این گزارش آمده است: «به لطف قراردادهای موقت، هیچ دادگاه و مرجعی قدرت این را ندارد که چنین حکم ناعادلانهای را باطل کند و این تلخترین بخش ماجراست.»