آبان ۱۴۰۲ درست در روزهایی که بسیار از رسانههای بینالمللی مشغول پوشش اخبار مربوط به حمله حماس به اسرائیل و حملات اسرائیل به باریکه غزه بودند، روزنامهنگاران فارسیزبان گرفتاریهای دیگری داشتند؛ بسیاری از آنها برای کار در رسانههای رسمی و پوشش خبری اخبار مربوط به ایران به دادگاهها و نهادهای امنیتی احضار شدند. روزنامهنگاران از تهران تا مازندران و سیستان و بلوچستان با فشارهای امنیتی و پروندههای گوناگون دست و پنجه نرم میکردند و بسیاریشان در انتظار احضار به زندان هستند.
در گزارش آبان بعد از مرور وقایع رسانهها، گزارشهای خبرساز ماه را معرفی میکنیم.
راهاندازی سامانه «رصد سبک زندگی مردم»: مجلس ایران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را مکلف کرد سبک زندگی مردم و منابع خبری آنها را رصد کند. نمایندگان در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه، از وزارت ارشاد خواستند سامانهای را برای «رصد، پایش و سنجش مستمر شاخصهای فرهنگ عمومی، سبک زندگی مردم، مرجعیت رسانهای و وضعیت ارتباطات کشور» را راهاندازی کند. پیش از این تجارتنیوز هشدار داده بود که در صورت تصویب «زندگی کاربران ایرانی زیر ذرهبین میرود.»
تشکیل گروه مشترک برای گزارشی که تکذیب شد: حمیدرضا میرزاده، روزنامهنگار و دبیر روزنامه پیام ما در ایکس نوشت: «۲۸ خرداد امسال گزارشی مستند از آلودگی رود ارس به فلزات سنگین و مواد رادیواکتیو منتشر کردیم. در ابتدا طبق معمول همه بهشدت تکذیب کردند، ولی حالا خبر رسیده که ایران و ارمنستان برای رفع آلودگی صنعتی و معدنی ارس تشکیل گروه مشترک دادهاند.»
تغییر گروه تولید برنامه «به افق فلسطین»: گروه تولید برنامه گفتوگومحور «به افق فلسطین» یک ماه پس از شروع کار، تغییر کرد. محمدعلی ابطحی و آذری جهرمی از مهمانان این برنامه بودند و منصوره معصومی اصل به حضورشان در تلویزیون اعتراض کرده بود. منصوره معصومی اصل، مدیر موسسه بیتالنور در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: «ما خیلی به صداوسیما امید نداریم... وقتی هم اعتراض میکنیم، میگویند اینقدر به ما میگن تلویزیون شده فقط برای حزباللهیها... بگند. این مملکت مال حزب اللهیهاست.»
تغییر پوشش یک مجری صداوسیما: فاطمه کیاپاشا، مجری سابق تلویزیون ایران که با چادر در برنامه «عصر خانواده» حاضر میشد، با پوشش جدیدی در ویدیوها و عکسهایش ظاهر شده است. او در یک پست اینستاگرامی درباره تغییر پوشش خود نوشت: «شماهايى كه دارين منو قضاوت مىكنين خودتون ممكن نيست هيچوقت تغيير كنين؟ بچتون ممكن نيست در آينده عوض بشه؟»
جایزه شجاعت برای یلدا معیری: یلدا معیری، عکاس خبری در کنار روزنامهنگارانی همچون شیرین ابوعاقله، خبرنگار فلسطینیـآمریکایی، گزارشگران زن جنگ اوکراین در روزنامه واشنگتنپست و ماریا ترزا دلگادو از مکزیک، جایزه شجاعت بنیاد جهانی زنان رسانه را دریافت کرد. خانم معیری ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ در جریان اعتراضات به کشته شدن مهسا ژینا امینی بازداشت و ۲۹ آذر همان سال با قرار وثیقه آزاد شد.
نکوداشت یونس شکرخواه: کانون ادبی زمستان، آیین بزرگداشت یونس شکرخواه، استاد دانشگاه و روزنامهنگار پیشکسوت را نوزدهم آبان برگزار کرد. در این مراسم بهروز بهزادی، هادی خانیکی، فرید قاسمی، مجید رضاییان، امیرعباس تقیپور، فریدون صدیقی، وحید عقیلی، رضا قوی فکر، سید غلامرضا کاظمی دینان و منوچهر زندی حضور داشتند.
جلسه «حرفه؛ روزنامهنگار»: انجمن صنفی روزنامهنگاران تهران، اولین جلسه «حرفه؛ روزنامهنگار» را ۲۵ آبانما برگزار کرد. قرار است این نشستهای ماهانه، هر بار با هدف تجلیل و آشنایی با یکی از روزنامهنگاران پیشکسوت برگزار شود. جلسه آبان ماه به بهروز بهزادی، مدیرمسئول روزنامه اعتماد اختصاص داشت.
شروع کار «صدای شرق»: شبکه شرق دو ساله شد و به همین مناسبت فعالیت «صدای شرق» آغاز شد. شبکه شرق بخشی از مجموعه رسانهای «شرق» است که به عنوان مکمل در کنار روزنامه فعالیت میکند. در همین راستا، قرار است که «صدای شرق» به پایگاهی برای تولید مستندهای صوتی و پادکست تبدیل شود.
برخورد با صفحههای مجازی پیکرتراشی: حسین امیرلی، جانشین رئیس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات فراجا بیستم آبان اعلام کرد که ۸۴ نفر از گردانندگان صفحههای مجازی پیکرتراشی به خاطر «نشر تصاویر خصوصی افراد» بازداشت شدند. به گفته او، در همین رابطه، ۱۲۵ صفحه اینستاگرامی با بیش از ۱۱ میلیون نفر دنبالکننده شناسایی و در فرآیند رسیدگی قرار گرفتند.
مسدود شدن حسابهای اینستاگرام: در هفتههای اخیر، در اینستاگرام بسیاری از اینفلوئنسرها اطلاعیهای درباره مسدود شدن حساب آنها منتشر شده است: «این صفحه به دستور مقام محترم قضایی و به علت انتشار محتوای مجرمانه مسدود شده است». گفته شده که این برخوردها به خاطر حجاب بوده است. روزنامه دنیای اقتصاد اما در گزارشی، آن را به فشارها برای استفاده از پلتفرمهای داخلی مرتبط دانسته و نوشته است: «کوچاندن اجباری کاربران به سمت استفاده از پلتفرمهای داخلی همچنان ادامه دارد.»
برکناری سردبیر به خاطر مقاله درباره حجاب: محمد سعید رضایی زواره، فعال حوزه علمسنجی و اخلاق نشر خبر داد که فریبا اصغری، استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران، برای نوشتن سرمقاله اسفند ۱۴۰۱مجله «اخلاق و تاریخ پزشکی» از سردبیری این مجله برکنار شده است. دکتر اصغری در این مقاله با مرور اعتراضات ۱۴۰۱، وظیفه اخلاقی کادر درمان را برای ارائه خدمات پزشکی صرفنظر از نوع پوشش افراد، بررسی کرده است.
رفع توقیف «انتخاب»: پایگاه اطلاعرسانی انتخاب ششم آبانماه رفع توقیف شد. سایت انتخاب از ۱۳ شهریور از دسترس خارج شده بود، اما پس از ارجاع پرونده از دولت به قوه قضاییه، دادگاه کیفری استان تهران حکم رفع توقیف این وبسایت خبری را داد.
اخراج یک استاد ارتباطات: علی احمدی، استاد و عضو هیئت علمی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی اخراج شد. این استاد دانشگاه با اعلام خبر اخراج خود در اینستاگرام نوشت: «از این بیحسی خودم در حیرتم! از شوق و ذوق و عشقی که در من بود برای حضور سر کلاسهای دانشگاه علامه تا این بیحسیِ مطلقِ وقتِ خوندنِ نامهی اخراج، راه درازیه! سِر شدگی یه دفعه ایجاد نمیشه. این قدر خبر تعلیق و احضار و تنبیه و اخراج اساتید رو شنیدم؛ این قدر این رنج کشیدن و دست حسرت به پیشانی زدن تکرار شد که دیگه وقتی نوبت به خودم رسید سِر شدم. بله پایان راه نیست؛ و هزار باده ناخورده در رگ تاک است.»
نامه اهالی رسانه خوزستان درباره آلودگی هوا: ۶۲ نفر از خبرنگاران و اصحاب رسانه استان خوزستان در نامهای سرگشاده از آلودگی هوا در اهواز و دیگر شهرهای این منطقه انتقاد کردند. این نامه خطاب به استاندار خوزستان، نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی، فرماندار و شهردار اهواز نوشته شده است.
اعلام جرم خانه مطبوعات خوزستان علیه پالایشگاههای آلاینده: محمد داسمه، دبیر کمیته محیطزیست خانه مطبوعات استان خوزستان و دبیر کمیته حقوقی انجمن دوستداران طبیعت و محیطزیست به روزنامه هممیهن گفت این انجمنها «به صورت جدی در حال مستندسازی پالایشگاهها، پتروشیمی و صنایع نفتی آلایندهاند.» اوهمچنین در حساب ایکس خود نوشت اعلام جرم علیه پالایشگاه شیرینسازی گاز کارون به شعبه دهم بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب اهواز ارجاع شده است.
اعلام پایان کار «منوتو»: تلویزیون «منوتو»، مستقر در لندن ،۲۲ آبانماه در پیامی به همکاران و بینندگان خود اعلام کرد که در تامین نیازهای مالی لازم برای ادامه فعالیت تلویزیون با مشکلاتی روبرو شده است. شرکت مالک «منوتو» احتمال داده که در صورت ادامه مشکلات مالی، فعالیت «منوتو» در آخرین روز ماه ژانویه متوقف شود.
شکایت رئیس صداوسیما از محمد مهاجری: محمد مهاجری، روزنامهنگار اصولگرا خبر داد که پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما از او شکایت کرده است. آقای مهاجری در این باره به «اطلاعات» گفت که محتوای چند توییت در نقد عملکرد رئیس صدا و سیما دلیل شکایت بوده است. به گفته این روزنامهنگار، بازپرس پرونده ابتدا شکایت جبلی را رد کرده، اما آقای جبلی به این تصمیم اعتراض کرده و پرونده دوباره به جریان افتاده است.
شکایت استقلال از دو مجری تلویزیون: باشگاه استقلال ۲۷ آبانماه اعلام کرد از مجید یحیایی و وحید رونقی، مجریان تلویزیون به دلیل «توهین» به باشگاه استقلال و «مسخره کردن بازیکنان این تیم» به دادگاه کیفری شکایت خواهد کرد.
بازتاب سفر ابراهیم رئیسی در روزنامهها: سید ابراهیم رئیسی و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در حاشیه اجلاس اضطراری سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی درباره جنگ غزه دیدار کردند. این دیدار اما پوشش چندانی در رسانههای اصولگرا نداشت. روزنامههای جوان و جام جم، با اختصاص ندادن تیتر اول خود به این دیدار، آشکارا بیاعتنایی خود را نشان دادند. روزنامه همشهری رویکردی خنثی داشت و وطن امروز، عکسی بریده از سران کشورهای حاضر در این اجلاس را بدون حضور رئیسی، با تیتر «خیانت» در صفحه اول منتشر کرد. روزنامههای هممیهن، فرهیختگان، سازندگی و جهان صنعت اما این دیدار را با انتخاب عکس دو نفره رییسی و بنسلمان در صفحه اول خود پوشش دادند.
درگذشت شهروز جویانی، روزنامهنگار: شهروز جویانی، روزنامهنگار کهنهکار سینمایی و از اعضای تحریریه روزنامه توقیفشده «آیندگان» ۱۵ آبانماه در ۷۳ سالگی درگذشت. او نقش پررنگی در شکلگیری ماهنامه فرهنگی «مفید» داشت که از مهمترین نشریههای دهه شصت به شمار میرفت.
درگذشت باقر مومنی، پژوهشگر و روزنامهنگار: باقر مومنی، پژوهشگر سیاسی و روزنامهنگار ۲۸ آبانماه در پاریس درگذشت. این نویسنده کمونیست، روزنامهنگاری را از نشریه «بیستون» چاپ کرمانشاه آغاز کرد و پس از آن در بسیاری از نشریهها نوشت. او در سال ۱۳۴۹، هفتهنامه «صدای معاصر» را تاسیس کرد. انتشار این نشریه در تیرماه ۱۳۵۸ متوقف شد. آقای مومنی تابستان ۱۳۶۰ مجبور به ترک ایران شد و نتوانست به کشورش بازگردد.
درگذشت محمدامیر خوشصحبتان: این روزنامهنگار جوان حوزه فرهنگ، دین و اندیشه براثر سانحه رانندگی ۲۹ آبانماه درگذشت. او در دورههایی بهعنوان سردبیر آیندهسازان و مصوت کار کرد و مدیریت مدرسه آزاد روزنامهنگاری را برعهده داشت.
درگذشت طراح خلاق فونت: صابر راستی کردار، طراح فونت و عضو فعال جامعه نرمافزار آزاد و متن باز در سن ۳۶ سالگی بر اثر سرطان درگذشت. او یکی از طراحان خلاق در تایپوگرافی دیجیتال فارسی بود و محصولاتی کاربردی تولید کرد.
احضار و فشار بر روزنامهنگاران
فشار بر روزنامهگاران در آبانماه نیز ادامه داشت و شماری از روزنامهنگاران از احضار و تشکیل پرونده برای خود خبر دادند. گفته شد که برخی از احضارها به علت اطلاعرسانی درباره آرمیتا گراوند بوده است.
مستند خبرچین علیه دو خبرنگار بازداشتی: صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، چند ساعت پس از اعلام حکم نیلوفر حامدی و الهه محمدی در سی مهرماه، مستندی با نام «خبرچین» را علیه این دو روزنامهنگار پخش کرد. اعلام حکم و پخش این مستند واکنشهای بسیاری برانگیخت. فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران، حکم را «ناعادلانه» خواند و خواستار آزادی تمامی روزنامهنگاران شد. همچنین شماری از فعالان حقوق زنان با انتشار بیانیهای، از نیلوفر و الهه دفاع کردند.
در واکنش به مستند «خبرچین» سازمان اتحاد برای ایران که نامش در این فیلم مطرح شد، هرگونه ارتباط با این دو روزنامهنگار را رد کرد. غنچه قوامی، سردبیر سایت «دیدبان آزار» و دوست نیلوفر و الهه نیز در مصاحبه با رادیو زمانه، اتهامات مطرح شده را رد کرد. همزمان، همسر الهه محمدی در رشتهتوییتی، قوه قضائیه را متهم کرد که «بدون حتی یک سند محکمهپسند» مستندی علیه همسرش و نیلوفر حامدی منتشر کرده است.
درخواست تجدیدنظر برای پرونده نیلوفر حامدی: پرتو برهانپور، وکیل نیلوفر حامدی، ۲۱ آبانماه خبر داد که از رای صادره برای نیلوفر حامدی تجدیدنظر خواهی کرده است. او همچنین ابراز امیدواری کرد که قضات تجدید نظر، برای هر دو روزنامهنگار، حکم برائت صادر کنند.
تشکیل پرونده برای «شایعهسازان»: مسعود ستایشی، سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری هفتگی خود در دوم آبانماه اعلام کرد: «قوه قضائیه نسبت به افراد و برخی رسانههای حاشیهساز که بدون داشتن مستندات قانونی برای اثبات ادعای خود به اشاعه شایعه در افکار عمومی توجه داشتند ورود کرده و ضمن ارائه هشدارهای لازم برای برخی از آنها پرونده تشکیل شده است.» او این سخنان را در ارتباط با خبررسانی درباره قتل داریوش مهرجویی و همسرش مطرح کرد.
تفهیم اتهام فرشید عابدی: فرشید عابدی، فعال رسانهای و مدیرمسئول پایگاه خبری دیار عیار در استان سیستان و بلوچستان، احضار و با دو عنوان نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی تفهیم اتهام شد.
احضار پریسا صالحی: پریسا صالحی روزنامهنگار در شبکه ایکس (توییتر سابق) از احضار خود به اتهام تبلیغ علیه نظام خبر داد و نوشت که فعلا به قید کفالت آزاد است. به نوشته خانم صالحی، «ابراز همدردی با زلزلهزدگان هرات» و «توییت در مورد اهمیت ملیگرایی» برخی از مصادیق اتهامهای او بوده است.
تعلیق حکم یک روزنامهنگار: مرضیه محمودی، روزنامهنگار اقتصادی نیز خبر داد که ۲۷ آبان ماه برای اجرای حکم به دادگاه فرهنگ و رسانه رفته، اما حکم جریمه و تبعید تعلیق شده است. او در ایکس نوشت: «این حکم سفارشی مثل شمشیر داموکلس تا سال دیگه بالای سرمه.»
مرضیه محمودی با شکایت حمید رسایی در دادگاه جریمه شده است.
احضار احسان بداغی: احسان بداغی، روزنامهنگار و خبرنگار روزنامه اینترنتی فراز از احضار خود به دادسرا خبر داد. آقای بداغی در حساب ایکس خود نوشت: «از آنجا که مدتی در تهران نخواهد بود، حضور در دادگاه و دفاع را به وکیل خود واگذار میکند.» به نوشته مازیار خسروی، سردبیر فراز، انتشار مطالبی در ارتباط با انتصاب رضا ثقتی، مدیر اداره ارشاد استان گیلان در وزارت ارشاد، علت این احضار بوده است.
و هویت شاکی را نمیداند. خانم رحیمی چند روز بعد خبر داد که به همراه وکیلش در دادسرای فرهنگ و رسانه حاضر و اتهام او نشر اکاذیب و جریحهدار کردن عفت عمومی عنوان شده است. این خبرنگار در حال حاضر با کفالت آزاد است.
برگزاری دادگاه الهه موسوی: الهه موسوی، خبرنگار محیط زیست به دادسرا احضار شد. دادگاهِ این روزنامهنگار ۲۷ آبانماه برگزار و به گفته وکیلش، خانم موسوی از همه اتهامات تبرئه شد.
اعلام جرم دادستان تهران علیه روزنامهنگاران: پس از اعلام خبر درگذشت آرمیتا گراوند و واکنشهای گسترده در شبکههای اجتماعی، دادستان تهران علیه بسیاری از روزنامهنگاران و افراد مشهوری که نسبت به مرگ این دختر ۱۶ ساله واکنش نشان داده بودند، اعلام جرم کرد. برای نمونه، علیه امید توشه، فعال رسانهای، میلاد علوی و سارا معصومی، روزنامهنگار، به دلیل «انتشار مطالبی کذب، بدون سند و خلاف واقع» اعلام جرم شد. متین غفاریان، مدیر کانال تلگرامی روزآروز نیز به همین دلیل به دادسرا احضار شد.
سارا معصومی هم در حساب ایکس خود نوشت: «نتیجه ۱۸ سال کار بیوقفه روزنامهنگاری در وطن، شد صدور کیفرخواست با دو اتهام «نشر اکاذیب و تبلیغ علیه نظام» به بهانه یک توییت و آزادی به شرط وثیقه. امروز مطلع شدم که پرونده با همین دو عنوان به «دادگاه انقلاب» ارجاع داده شد. خاموش کردن صدای منتقد، مسکن است نه درمان قطعی.»
تشکیل پرونده جدید برای مریم شکرانی: مریم شکرانی، روزنامهنگار «شرق» سیزدهم آبانماه خبر داد که پرونده جدیدی برای او در دادسرای فرهنگ و رسانه تهران تشکیل شده است. به نوشته خانم شکرانی، موضوع شکایت مشخص نشده و به نام شاکی نیز معلوم نیست. این روزنامهنگار سیام آبانماه نیز نوشت: «در اتفاقی عجیب برای من بابت بازنشر اخباری پیرامون آرمیتا گراوند از رسانههای داخلی، پرونده تشکیل دادهاند و در مرحله تحقیقات و بدون گرفتن دفاع آخر پرونده مرا از دادسرای فرهنگ و رسانه به شعبه ۱۰۵۸ کیفری دو کارکنان دولت ارجاع دادهاند.»
احضار زینب رحیمی: زینب رحیمی، خبرنگار محیط زیست در حساب ایکس خود نوشت که پرونده جدیدی برای او تشکیل شده است. او نیز تاکید کرد که موضوع شکایت و هویت شاکی را نمیداند. خانم رحیمی چند روز بعد خبر داد که به همراه وکیلش در دادسرای فرهنگ و رسانه حاضر و اتهام او نشر اکاذیب و جریحهدار کردن عفت عمومی عنوان شده است. این خبرنگار در حال حاضر با کفالت آزاد است.
بازداشت منیژه موذن: منیژه موذن، خبرنگار و مترجم ۱۷ آبان بازداشت شد. هفتهنامه تجارت فردا دو روز پس از بازداشت اعلام کرد که از همکارشان خبری ندارند و ضابط قانونی و دلیل بازداشت نیز مشخص نیست. ایرانوایر اما ۲۳ آبان خبر داد که این روزنامهنگار به زنان اوین منتقل شده است.
بازداشت یک روزنامهنگار در مراسم آرمیتا گراوند: نگار استادآقا، روزنامهنگار و ویراستار ارشد اعتمادآنلاین، هنگام حضور در مراسم خاکسپاری آرمیتا گراوند در «بهشت زهرا» بازداشت شد. او بیستم آبانماه با تودیع وثیقه ششصد میلیون تومانی از زندان قرچک ورامین آزاد شد.
بازداشت دو روزنامهنگار در رشت: نسیم طوافزاده، مدیرمسئول پایگاه خبری مرور و هلاله ناطقی، خبرنگار محیط زیست این رسانه، بیستم آبان ماه بازداشت شدند. این دو روزنامهنگار ۲۴ آبان ماه به قید وثیقه از زندان لاکان رشت آزاد شدند.
اجرای حکم زندان سعیده شفیعی: سعیده شفیعی، روزنامهنگار اقتصادی ۲۳ آبانماه برای اجرای سه سال و شش ماه حکم حبس به زندان رفت. پیش از این، حسن همایون، همسر خانم شفیعی از رد درخواست اعاده دادرسی سعیده شفیعی و نسیم سلطانبیگی در دیوان عالی کشور خبر داده بود. آقای همایون همچنین خبر داده که تا زمان بازگشت خانم شفیعی، حساب ایکس او را به روز خواهد کرد.
نسیم سلطانبیگی در زندان: نسیم سلطانبیگی، روزنامهنگار و فعال حقوق زنان صبح سیام آبانماه برای تحمل سه سال و شش ماه حبس به زندان اوین رفت. خانم سلطانبیگی شب پیش از آن با انتشار یک ویدیو و یادداشت در صفحه اینستاگرام خود گفت: «شک ندارم روزی میرسد که باد میشکند، طوفان از تپش میایستد، زمین باران را صدا میزند و قفس تهی میشود از پرندههای کوچک اسیر.»
برگزاری دادگاه شایا شهوق: دادگاه شایا شهوق، روزنامهنگار و گرافیست رسانههای مازندران ۲۸ آبانماه برگزار شد. به نوشته همسر این روزنامهنگار، اتهامات آقای شهوق «عضویت در گروههای معاند»، «اغوا و تحریک مردم به جنگ و کشتار»، «توهین به رهبری» و «اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام» عنوان شده است. شایا شهوق از ۲۸ شهریورماه بازداشت شده است.
مجرم شناخته شدن غلامحسین کرباسچی: اکبر نصراللهی، سخنگوی هیئت منصفه دادگاههای سیاسی و مطبوعاتی ۱۵ آبانماه اعلام کرد که غلامحسین کرباسچی، مدیرمسئول روزنامه هممیهن در اتهام «نشر مطالب خلاف واقع و ایجاد اختلاف بین اقشار مختلف مردم» مجرم شناخته شد.
تبرئه فریماه شیخالاسلامی: فریماه شیخالاسلامی کندلوسی، مدیر مسئول پایگاه خبری پارسینه در اتهام افترا علیه امیر شریفی خضارتی، وکیل دادگستری مجرم، شناخته شد اما به دلیل اعمال تخفیف، قرار منع تعقیب برای این روزنامهنگار صادر شد.
احضار مدیرمسئول شرق به خاطر نظرسنجی حجاب: شبکه شرق در مهرماه، یک نظرسنجی برگزار و دوم آبانماه اعلام کرد که ۸۴.۲۱ درصد شرکتکنندگان با اجرای «لایحه حجاب و عفاف» برای الزام زنان به رعایت پوشش مورد نظر حکومت مخالفت کردهاند. بلافاصله بعد از انتشار گزارش نظرسنجی، مدیرمسئول روزنامه شرق به دادسرا احضار شد و روزنامه شرق نیز گزارش نظرسنجی را حذف کرد. شبکه شرق در توضیحی که در این باره هفتمآبان منتشر کرد، نوشت که مستندات لازم به دادسرا ارائه شد.
۱۴ ماه حبس برای یک روزنامهنگار: پویا دبیریمهر، روزنامهنگار اقتصادی در حساب ایکس خود خبر داد که به ۱۴ ماه حبس و ۳۰ میلیون تومان جریمه نقدی محکوم شده است. او در این باره نوشت: «من داد زدم آی درد، آی کلاهبردار، به جای جایزه، زندان تقدیم کردند. ولی اینجوری نمیمونه آقایون.»
روزنامه اعتماد مجرم شناخته شد: بهروز بهزادی، مدیرمسئول روزنامه اعتماد، به دلیل انتشار عکس و تیتری از مهدی کروبی با اکثریت آرا مجرم شناخته شد. اتهامهای آقای بهزادی «نشر اکاذیب و تخلف از مفاد بند ۴ مصوبه ۲۹۸ شورای امنیت ملی» است. روزنامه اعتماد ۲۱ شهریور در صفحه نهم خود یادداشتی را با عکس مهدی کروبی و تیتر «اصلاحطلب راستین» منتشر کرده بود. براساس مصوبه ۲۹۸ شورای عالی امنیت ملی، دبیرخانه شورا میتواند سیاستهای خبری را برای رسانهها تبیین کند. به نظر میرسد بند ۴ این مصوبه درباره ممنوع بودن انتشار تصویر مهدی کروبی و برخی دیگر از چهرههای سیاسی است.
رسانهها و جنگ اسرائیل-غزه
بیانیه انجمن روزنامههای غیردولتی در محکومیت «جنایات» غزه: انجمن مدیران روزنامههای غیردولتی ایران در نامهای به رئیس اتحادیه روزنامهنگاران عرب و عراق، «کشتار گسترده غیرنظامیان در غزه به ویژه کودکان، زنان و روزنامهنگاران» را محکوم کرد.
بیانیه انجمن صنفی روزنامهنگاران درباره جان خبرنگاران: انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران در واکنش به کشته و زخمی شدن خبرنگاران و فعالان رسانه در غزه، بیانیهای منتشر کرد و خواستار حفظ جان خبرنگاران در هر شرایطی شد.
گفتوگوهایی درباره روزنامهنگاری در جنگ: بهروز تورانی، تحلیلگر رسانه در گفتوگویی درباره روزنامهنگاری در دوران جنگ گفته است که در جنگ اخیر، دو طرف درگیری نسبت به جان طرف دیگر بیملاحظه هستند. در گفتوگویی دیگر، مهرداد فرهمند از تاثیر تصاویر دلخراش بر کار خبرنگاران میگوید. خادم کریمی، خبرنگار افغانستانی نیز در یک گفتوگو درباره تجربه خبرنگاری در دوران جنگ حرف زده است.
کارزار «حریفت منم»: روزنامه همشهری برای اعلام خبر تعداد ثبتنام کنندگان در کارزار «حریفت منم»، عکسی از کارکنان خود را در صفحه اول منتشر کرد که واکنش شمار زیادی از کاربران شبکههای اجتماعی را برانگیخت. کارزار «حریفت منم» برای نشان دادن همبستگی مردم ایران با فلسطینیان با تبلیغات گسترده در رسانههای دولتی همراه بوده است.
تیترهای پرحاشیه همشهری: تیترهای روزنامه همشهری درباره غزه، بازتاب گستردهای در شبکههای اجتماعی داشت. در یک نمونه، همشهری ادعا کرد که «گستردهترین حملات به غزه بعد از قطع کامل اینترنت» رخ داده است. محمدرضا دانایی، روزنامهنگار در واکنش به آن نوشت: «سرعت اینترنت ما در ایران از سرعت اینترنت قطع شدهی غزه هم کمتر است!»
در موردی دیگر، تیتر «زن، غزه، آزادی» با انتقادهای فراوانی همراه شد. برای نمونه، فاطمه رایگانی، کارشناس صداوسیما، این اقدام را عمیقتر کردن شکاف توصیف کرد و شماری از کاربران شبکههای اجتماعی نیز روزنامه همشهری را به «سواستفاده» از شعار «زن، زندگی، آزادی» متهم کردند.
تفاوت الجزیره و صداوسیما: مقایسه عملکرد شبکه الجزیره و صداوسیما در پوشش جنگ اسراییل-غزه، سوژه کاربران شبکههای اجتماعی در هفتههای گذشته بود. برای نمونه، احسان تقدسی، روزنامهنگار اصولگرا در ایکس نوشت: «در این چند روز، برای پیگیری اخبار غزه، چند بار به شبکه خبر مراجعه کردم و هر بار دیدم اخبارش پخش مستقیم شبکه الجزیره است. این در حالی است که شبکه الجزیره عربی حدود ١٨٠ نفر کارمند دارد و صداوسیمای ما حدود ٣٠ هزار نفر.»
خبرهای متناقض درباره اعزام خبرنگاران با کشتی: محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دهم آبانماه اعلام کرد که تیمی از خبرنگاران و اهالی رسانه با کشتی هلال احمر به غزه رفتند. ساعاتی بعد اما، آزادی مختاری، خبرنگار به نقل از یک منبع آگاه در هلال احمر نوشت که هیچ خبرنگاری در کشتی هلال احمر نیست.
سفر هیئت رسانهای جمهوری اسلامی به لبنان: گروهی ۱۶ نفره، از مدیران، سردبیران و خبرنگارانِ رسانههای ایسنا، جوان، ایران، وطن امروز، مشرق، تهران تایمز، شرق، تسنیم، صبح تبریز، برنا، فرهیختگان و نورنیوز در میانه آبان به لبنان سفر کردند. وزارت ارشاد، این گروه را «روایت فتح» نامگذاری کرد و جزییاتی از این سفر سه روزه در رسانهها منتشر شد.
رسانههای افغانستان
جایزهای برای رسانههای مستقل: جایزه بخش روزنامهنگاری موسسه بنیاد ملی برای دموکراسی (نید) به رسانههای مستقل افغانستان اهدا شد.
شکنجههای مرتضی بهبودی در زندان طالبان: مرتضی بهبودی، خبرنگار افغانـفرانسوی بعد از آزادی و رسیدن به پاریس، در یک کنفرانس خبری حاضر شد و از «ده ماه شکنجه» در زندان طالبان حرف زد. او گفت در زندان لتوکوب شده و همسلولی داعشیاش، او را در حد مرگ خفه کرده است. آقای بهبودی ۲۶ مهرماه ۱۴۰۲ پس از ۲۸۴ روز حبس آزاد شد. او ۱۳ آبانماه، جایزه «شجاعت در خبرنگاری» فرانسه را دریافت کرد.
افزایش خشونت آنلاین علیه زنان: براساس گزارشی که وبسایت افغانویتنس منتشر کرده، خشونت آنلاین علیه زنان افغانستان سه برابر شده است. در این گزارش آمده که اگرچه حمایت آنلاین از زنان افغانستان افزایش یافته، اما سوءاستفاده و آزار آنلاین نیز چند برابر شده است.
تعطیلی ۵۲ درصد از رسانههای تصویری: نهاد حامی رسانههای آزاد افغانستان (نی) اعلام کرده است که در دوره حاکمیت طالبان، ۵۲ درصد از رسانههای دیداری افغانستان تعطیل شدهاند. به نوشته «نی»، فعالیت اغلب این رسانهها به دلیل مشکلات مالی متوقف شده است.
کشته شدن دستکم ۱۲۸ خبرنگار: در تازهترین گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان آمده است که از سال ۱۳۸۰ تا کنون، دستکم ۱۲۸ خبرنگار و کارمند رسانه افغانستانی از دست دادهاند. از این تعداد، ۲۰ نفر زن بودهاند و سه نفر نیز بعد از بازگشت طالبان به قدرت کشته شدهاند.
گزارشهای خبرساز ماه
روزنامه هشت صبح، بزرگترین روزنامه مستقل افغانستان، در گزارشی با نام «بسیج طالبان در شبکههای اجتماعی» خبر داد که طالبان در دو سال گذشته صدها نفر را برای تبلیغ و ترویج دین و سیاست در رسانههای اجتماعی استخدام کردهاند. طالبان همچنین افرادی را استخدام کرده تا از اقدامات این گروه در شبکههای اجتماعی حمایت کنند و نشان دهند که طالبان از حمایت مردمی برخوردار است.
فائزه پوزش، خبرنگار «دنیای اقتصاد» در گزارشی به نام «طلای پنهان اقتصاد ایران» که هفدهم آبان منتشر شد، نوشت: «زنان گنج اقتصاد ایران هستند؛ اما سیاستی برای استفاده از ظرفیت این بخش از جامعه طراحی نشده است.»
پریسا هاشمی، خبرنگار هممیهن در «پنهان کردن انفجار نرخ مسکن» گزارش داد دولت نزدیک به ۹ ماه مانع انتشار آخرین گزارش مرکز آمار درباره قیمت مسکن شده است.
نسترن فرخه، خبرنگار شرق در گزارشی میدانی با نام «مثل آبنباتی در دست کودکان» درباره مصرف ماده مخدر ناس و ترکیبات آن در میان کودکان و بزرگسالان روستاهای چابهار نوشت.
غزل حضرتی و محمد باقرزاده در گزارشی با تیتر «پایان مراقبتهای ویژه»، محدودیتهای تهیه گزارش درباره آرمیتا گراوند را روایت کردند.
